Cyberpsychologia: jak wpływa na nas technologia

Nowe technologie dokonały niezwykłych zmian w naszym życiu. Cyberpsychologia pozwala nam je lepiej zrozumieć.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Cyberpsychologia zrodziła się z konieczności, by nadążyć za rozwojem społeczeństwa, które nie rozumie się już bez technologii. Uzależnienie od mediów społecznościowych, pornografia online, cyberprzemoc, rzeczywistość wirtualna i sztuczna inteligencja to tylko niektóre z dziedzin, którymi zajmuje się cyberpsychologia.

Co więcej, jest to dziedzina rozwijająca się z dnia na dzień – zupełnie jak technologia.

Arthur C. Clarke powiedział, że politycy powinni czytać powieści science fiction, a nie dramaty, westerny czy kryminały. I miał rację. Clarke’owi chodziło po prostu o to, że tak wiele rzeczy, które były opisane w wymyślonych historiach i filmach, teraz stało się rzeczywistością.

Na przykład częścią naszego współczesnego słownika są takie terminy jak transhumanizm i technogeneza.

Nauka sugeruje, że za kilka lat będziemy mieli do dyspozycji osiągnięcia naukowe, które poprawią nasze zdolności fizyczne i intelektualne. Niewątpliwie przed nami wiele zmian i wyzwań. Cyberpsychologia stara się wyjaśniać, odpowiadać i wspierać wszystkie te różne wymiary.

Czemu ma służyć cyberpsychologia?

Ponad połowa światowej populacji ma dostęp do Internetu. Prawdopodobnie masz urządzenie mobilne, komputer lub tablet, którego używasz codziennie. W rzeczywistości wpływ nowych technologii jest na tyle silny, że całkowicie przekształcił tkankę społeczną. Wpływa nawet na sposób, w jaki rozumiemy rzeczywistość.

Cyberpsychologia to nauka o ludzkim zachowaniu w odniesieniu do technologii, mediów społecznościowych i sztucznej inteligencji. Wszyscy stanowimy część tej „macierzy”, która całkowicie modeluje nasze nawyki interakcji, socjalizacji, wypoczynku, nauki, informacji, zakupów itp.

Ponieważ wszyscy jesteśmy teraz w dużej mierze zależni od naszych urządzeń i Internetu, cyberpsychologia stała się koniecznością. Po raz pierwszy pojawiła się w latach 90., kiedy psycholog John Suler z Rider University w New Jersey napisał książkę zatytułowaną The Psychology of Cyberspace.

W tej książce przedstawił swoje przekonanie, że celem cyberpsychologii powinno być wzmocnienie nas wszystkich, aby uczynić Internet lepszym i bezpieczniejszym miejscem.

Czym zajmuje się cyberpsychologia?

Badania takie jak to przeprowadzone przez dr Julie Ancis z New Jersey City University wskazują, że Internet, telefony komórkowe i sieci społecznościowe przyniosły wszystkim ogromne korzyści. Jednak otworzyły również drzwi nowym zaburzeniom psychicznym.

Ponadto przyczyniły się do powstania nowych rodzajów przemocy, a także cyberprzestępczości. Cyberpsychologia stara się zrozumieć te trendy. Jej główne obszary interwencji i analizy to:

Media społecznościowe

Media społecznościowe to coś więcej niż tylko aplikacje do utrzymywania kontaktu ze znajomymi. W rzeczywistości stanowią dla nas okno na świat. To także lustro, w którym się przeglądamy.

Można powiedzieć, że przetwarzamy rzeczywistość za pośrednictwem mediów społecznościowych, otrzymujemy i udostępniamy informacje, publikujemy zdjęcia i komentarze oraz wchodzimy w interakcje z nieznajomymi.

Dynamika psychologiczna zintegrowana z tym scenariuszem społecznym jest ogromna i często decydująca. Z tego powodu ważne jest, aby zrozumieć i wiedzieć, jak postępować w obliczu wszystkiego, co jest wyzwalane przez korzystanie z Internetu.

Na przykład wiemy, że zdrowie psychiczne młodych ludzi jest ściśle powiązane z korzystaniem i nadużywaniem sieci społecznościowych.

Kompresja społeczności internetowych

Ludzie grupują się w wirtualne społeczności w przestrzeniach cyfrowych, w których dzielą się informacjami i tworzą treści. Czasami odbywa się to w sposób wzbogacający i produktywny. Jednak w innych sytuacjach staje się idealnym miejscem dla cyberprzestępczości.

Korzystanie z urządzeń mobilnych i nadużycia

Jak korzystamy z telefonów komórkowych? Czy nawyki związane z korzystania z telefonu zależą od tego, ile mamy lat? Cyberpsychologia bada takie tematy jak nomofobia i uzależnienie od telefonów komórkowych.

Uzależnienia: gry, pornografia i zakupy online

W ostatnich latach uzależnienia behawioralne zajęły miejsce uzależnień od substancji psychoaktywnych. Przykładami nowych uzależniń jest uzależnienie od hazardu online, gier wideo, pornografii i zakupów online.

Cyberprzemoc i dynamika agresji online

Cyberprzemoc to kolejna forma przemocy, która pojawia się coraz częściej, szczególnie wśród nastolatków. Cyberpsychologia bada również takie zjawiska jak szerzenie oszczerstw, fałszywe wiadomości, trolling internetowowy, memy itp.

Inżynieria społeczna i manipulacja

Manipulacje społeczne i cyberataki są dziś powszechne w Internecie. Na przykład zdarzają się ataki typu spear-phishing (oszustwa SMS lub e-mail). Mają one na celu infekowanie terminali złośliwym oprogramowaniem w celu kradzieży danych osobowych.

Cyberpsychologia zorientowana na dobrostan psychologiczny

Cyberpsychologia zajmuje się przede wszystkim badaniem wpływu technologii na rozwój jednostki i jej społeczny udział we wspólnych przestrzeniach. W efekcie szersze wykorzystanie technologii jest dużym krokiem w ewolucji człowieka.

Jednak głównym celem cyberpsychologii jest praca nad tym, aby obszary takie jak sztuczna inteligencja zawsze działały dla nas, a nie przeciwko nam. Ponieważ Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne (APA) uznaje teraz cyberpsychologię za kolejną rozwijającą się specjalność psychologii, można zakładać, że jest to rzeczywiście jej podstawowy cel.

Obecnie coraz częściej słyszy się o terapii online lub wykorzystaniu wirtualnej rzeczywistości w leczeniu lęku, fobii i niektórych zaburzeń. Jest to wyraźny przykład na to, jak ten „wszechświat kabli”, połączeń, algorytmów i aplikacji może nam przynieść korzyści, uzdrowić nas i poprawić nasze samopoczucie psychiczne.