Absenteizm: jego psychologiczne przyczyny

Napisane i zweryfikowane przez psycholog i dziennikarz Sara Clemente.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Czy wiesz, że sprawdzanie prywatnych wiadomości e-mail w godzinach pracy to w pewnym sensie też jest absenteizm? Ogólnie rzecz biorąc, ta praktyka jest celową – mentalną lub fizyczną – absencją w pracy w narzuconych godzinach.

Można to również uznać za porzucenie obowiązków, praw i funkcji związanych ze stanowiskiem pracy. Ale co kryje się za tym zachowaniem? Dlaczego stajemy się nieodpowiedzialni w pracy i uciekamy w absenteizm?

Jest to bardzo złożona kwestia do omówienia ze względu na wszystkie jej zmienne. Co więcej, jest to zjawisko endemiczne, na które nie ma wpływu płeć, religia ani wiek. Niemniej wpływa na nie wiele czynników, między innymi czynniki psychospołeczne. W zależności od konkretnego przypadku czynniki te mogą się znacznie różnić.

W tym artykule spróbujemy głębiej przyjrzeć się zjawisku, jakim jest absenteizm.

Rodzaje absencji w pracy

Ogólnie rzecz biorąc, specjaliści analizują absenteizm w trzech następujących kategoriach:

Obecność

Ta kategoria opisuje przypadek, gdy pracownik wykonuje zadania, które nie mieszczą się w jego harmonogramie pracy. Na przykład, gdy robi zakupy online, przegląda swoje osobiste wiadomości e-mail, wykonuje osobiste połączenia telefoniczne do znajomych lub członków rodziny itp.

To przekłada się na znaczące straty dla firmy, ponieważ takie zachowanie zwykle utrzymuje się przez dłuższy czas. Pracownik nie wykonuje swoich obowiązków skutecznie, co wpływa na produktywność firmy. Po kilku ostrzeżeniach może to doprowadzić do zawieszenia pracownika lub jego zwolnienia.

Uzasadniona nieobecność

Pracownik nie pracuje na swoim stanowisku po uprzednim poinformowaniu firmy lub przełożonego o przyczynie jego nieobecności. Na przykład, ma to miejsce w przypadku wizyt lekarskich, urlopu, urlopu macierzyńskiego lub ojcowskiego, śmierci członka rodziny, wypadku przy pracy.

Nieuzasadniona lub niezgłoszona nieobecność

Nieuzasadniona lub niezgłoszona nieobecność jest przeciwieństwem poprzedniego przypadku. Pracownik nie powiadamia ani nie usprawiedliwia swojej nieobecności.

Innymi słowy, jest to niedozwolona absencja, a zatem pracownik nie wykonuje swoich obowiązków mimo braku zezwolenia na opuszczenie stanowiska pracy.

Podobnie jak w przypadku lekceważenia obowiązków podczas obecności w pracy, może to skutkować uzasadnionym zwolnieniem pracownika.

Jakie przyczyny psychologiczne ma absenteizm

Aby zrozumieć, dlaczego absenteizm jest problemem endemicznym i jakie mogą być tego konsekwencje dla pracownika i pracodawcy, należy znać i rozumieć wszystkie przyczyny, które mogą go wywoływać. Jak wspomnieliśmy powyżej, absenteizm najlepiej tłumaczą aspekty psychospołeczne.

Depersonalizacja, brak motywacji i niska samoocena

W ciągu ostatnich kilku dekad praca sama w sobie straciła wartość. Innymi słowy, stała się narzędziem, przez co brakuje jej rzeczywistej wartości wewnętrznej.

Hasło „kryzys” zamieniło wielu pracowników w automaty. Praca przy biurku to jedyny sposób, jaki znają, aby iść przed siebie i skonfrontować się z rozmaitymi obowiązkami w życiu.

Wynika to z faktu, że jedyną rzeczą, która staje się ważna dla pracowników, jest ich pensja, którą otrzymują na koniec miesiąca. Dlatego przestają zwracać uwagę na swoje wyniki i koncentrują się na swoich dochodach, aby móc kontynuować swoje regularne wydatki.

Najbardziej bezpośrednim skutkiem tego zjawiska jest depersonalizacja pracownika. Pracownik nie postrzega swojej pracy jako czegoś, co sprawia mu przyjemność, ale raczej jako sposób na utrzymanie swojego stylu życia.

To zachowanie stopniowo odbiera motywację, co ma negatywny wpływ na stan umysłu zdemotywowanego pracownika.

Stres w pracy

Obecnie, niektóre firmy nadal stosują politykę produktywności w oparciu o minimalizację personelu. Innymi słowy, albo pozwalają pracownikom odejść, albo nie zatrudniają nowych pracowników, oczekując jednocześnie utrzymania tego samego poziomu produktywności.

Wywiera to większą presję na pracowników, którzy muszą przyjmować coraz więcej obowiązków i zadań, pracując w tych samych godzinach i za to samo wynagrodzenie.

W rezultacie pracownicy są przeładowani obowiązkami, odczuwają spadki motywacji i wzrasta u nich stres związany z pracą. Ten ostatni jest główną psychologiczną przyczyną nieobecności w pracy.

Stres na ogół pojawia się z powodu braku równowagi pomiędzy tym, co musimy zrobić, a zasobami dostępnymi do wykonania tej pracy. W środowisku biurowym Międzynarodowa Organizacja Pracy określa to jako chorobę, która stanowi „zagrożenie dla gospodarki krajów uprzemysłowionych”.

Konsekwencje stresu w pracy

Niektóre z konsekwencji stresu związanego z pracą mogą pojawić się w krótkim, średnim lub długim okresie, w zależności od osoby i jej strategii radzenia sobie ze stresem. Oto niektóre z efektów psychologicznych stresu w miejscu pracy:

• Trudności z koncentracją lub zrozumieniem informacji,
• Niepokój lub depresja,
• Pogorszenie funkcji poznawczych,
• Bezsenność,
• Niektóre zaburzenia psychiczne.

Fizyczne konsekwencje pojawiają się w postaci zmian naczyniowo-sercowych (nadciśnienie, arytmia) lub dermatologicznych (zapalenie skóry, łysienie, pokrzywka).

Inne fizyczne konsekwencje stresu w pracy mogą obejmować problemy seksualne (zaburzenia erekcji, przedwczesny wytrysk), a nawet problemy mięśniowo-szkieletowe (skurcze mięśni, skurcze, napięcie mięśniowe).

To zaburzenie biopsychospołeczne, jakim jest absenteizm w pracy, nie powinno być lekceważone, ani przez organizacje, ani przez samych pracowników. Firmy muszą pomóc swoim pracownikom uwolnić się od tego stresu.

Dodatkowym problemem jest symulowanie, czyli udawanie choroby lub zaburzenia psychicznego w celu usprawiedliwienia nieobecności w pracy. Udawanie takich problemów zdrowotnych jest możliwe, ponieważ są one trudne do udowodnienia i kontroli.

Dlatego absenteizm w pracy jest problemem bezpośrednio związanym z polityką firmy, środowiskiem pracy i niezadowoleniem pracowników. Ten problem wymaga skutecznego i inteligentnego rozwiązania, które pozytywnie wpłynie na jakość pracy każdego pracownika.