Więź przywiązania i jej znaczenie w naszym życiu

Zapewne już wiesz, że relacje z otaczającymi Cię ludźmi są w Twoim życiu bardzo ważne. Na przykład więź z rodzicami, przyjaciółmi czy partnerem… Ale dlaczego tak jest? Dlaczego więź przywiązania jest aż tak ważna?

W dzisiejszym artykule omówimy, czym jest więź przywiązania, którą wszyscy tworzymy w dzieciństwie. Odpowiemy również, dlaczego jest ona tak ważna w naszym rozwoju i w całym dorosłym życiu.

Więź przywiązania i jej znaczenie

Angielski psychoanalityk John Bowlby (1985) twierdził, że przywiązanie to każda forma zachowania, która powoduje, że jednostka zbliża się do osoby, którą uważa za ważną.

W dzieciństwie priorytetem dla każdego człowieka jest utrzymanie więzi z najważniejszymi postaciami (ojcem, matką lub inną istotną dla nas osobą). Jesteśmy gotowi zrobić to za wszelką cenę.

Jeśli więź ta zostanie zerwana, dziecko będzie musiało opracować strategie równowagi, które pozwolą mu regulować swoje emocje.

Gdy dziecko dorasta, jego priorytetem jest nie tylko utrzymanie więzi z najważniejszymi postaciami, ale także poszukanie podobnych do siebie przyjaciół oraz wybór odpowiedniego partnera (Crittenden, 2015).

W zależności od tego, jak dana osoba nauczyła się regulować emocje w dzieciństwie, będzie ona wykazywać tendencję do powtarzania pewnych wzorców zachowań. Obejmują one interakcje w okresie dojrzewania, a później w wieku dorosłym.

Uczymy się regulować swoje emocje w oparciu o nasze podstawowe więzi i figury przywiązania.

Jaką rolę pełnią w naszym życiu te osoby?

Figury przywiązania i ich istotna funkcja

Figury przywiązania w naszym dzieciństwie pełnią niezwykle istotną rolę. Umożliwiają nam uzyskanie zdrowego poczucia własnej wartości i bezpieczeństwa.

Więź przywiązania – bezpieczny fundament

Figura przywiązania pełni rolę bezpiecznej bazy. Z tej perspektywy dziecko może poznawać świat. Jeśli rodzic nie jest stabilny emocjonalnie, dziecko może czuć się niepewnie podczas eksplorowania swojego środowiska oraz nauki.

Ale jak możesz być bezpieczną bazą dla swojego dziecka? Oto niektóre z elementów istotnych w tym procesie: (Vargas i Chaskel, 2007)

• Empatia. Chodzi o to, by zrozumieć swoje dziecko i postawić się na jego miejscu. To niezwykle ważne, aby maluchy czuły się zauważone.
• Wrażliwość. Odpowiednie interpretowanie potrzeb dziecka. Czy jest głodne? Chce mu się pić? Czy coś mu się stało podczas Twojej nieobecności?
• Reakcja. Umiejętność adekwatnego reagowania na jego potrzeby, bez popadania w skrajności.
• Dostępność. Zapewnienie, że jesteś obecny, zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie, kiedy Twoje dziecko Cię potrzebuje.
• Walidacja emocjonalna. Zdolność do emocjonalnego wspierania dziecka i, w razie potrzeby, nakładania określonych sankcji. Oczywiście wszelkie skrajności nie są w tym przypadku zalecane.

Bezpieczna przystań

Inną ważną funkcją figury przywiązania jest zapewnienie poczucia bezpiecznej przystani. Chodzi o to, aby być kimś, do kogo dziecko może się zwrócić o ochronę, jeśli poczuje, że znajduje się w niebezpieczeństwie.

Na przykład Piotr jest ojcem Zosi. Zosia pamięta, że kiedy była mała, jej ojciec zawsze był bardzo zły wracając z do domu z pracy. Kiedy prosiła o pomoc w odrabianiu lekcji, często reagował krzykiem i złością.

Jeśli rodzice są postaciami zagrażającymi lub nie pomagają dziecku zachować spokoju, będzie ono musiało poszukać innych figur przywiązania lub alternatywnych strategii regulowania swoich emocji.

Funkcją bezpiecznej przystani jest umożliwienie dziecku odkrywania świata i stopniowego oddalania się od opiekunów. W tym kontekście bardzo ważna w rozwoju dziecka jest zabawa. Właśnie poprzez zabawę i odkrywanie otoczenia, dziecko uczy się tworzyć podstawowe zasoby dla swojej emocjonalnej i fizycznej autonomii na późniejszych etapach. Jeśli jednak czuje się przestraszone lub zagrożone, odkrywanie i zabawa stają się trudne lub wręcz niemożliwe.

Więź przywiązania – konsekwencje braku bezpieczeństwa

Kiedy dziecko dowiaduje się, że jego rodzice nie są bezpiecznymi postaciami ochronnymi w jego życiu, odczuwa potrzebę poszukania alternatywnych mechanizmów radzenia sobie z emocjami. Mogą to być na przykład inni ludzie, rzeczy materialne lub działania, które pomagają regulować pojawiające się uczucia (Hilburn-Cobb, 2004).

W zależności od interakcji, jakie maluch miał z opiekunami, rozwija on szereg wewnętrznych modeli działania (Bowlby, 1995). Obejmują one wspomnienia, przekonania, cele i strategie stworzone na podstawie przeszłych doświadczeń (Botella, 2005).

Modele te będą podstawą, na której dziecko zbuduje dom, w którym będzie mieszkać do końca życia – zarówno jako nastolatek, jak i dorosły. Jeśli jednak fundamenty tego symbolicznego domu są słabe, może on ulec uszkodzeniu i wymagać naprawy. Może się nawet zawalić. Rzeczywiście, mając kiepskie podstawy, w obliczu jakiejkolwiek istotnej porażki dana osoba może się łatwo załamać. Jej mechanizmy adaptacyjne nie spełnią wtedy swoich ochronnych funkcji.

Więź przywiązania a mechanizmy adaptacyjne

Jednak co się dzieje, gdy matka zachowuje się w jeden sposób, a ojciec w inny? W takim przypadku relacja przywiązania ustanowiona z każdą z tych osób może być inna. Dlatego modele operacyjne mogą się różnić w zależności od opiekuna.

Na przykład dziecko może czuć się niezwykle bezpiecznie w relacji z matką, ale jednocześnie bać się ojca. Może również mieć różne modele przywiązania i więzi z innymi ważnymi postaciami w jego życiu. Na przykład z wujkiem, babcią, nauczycielem itp.

W świetle powyższego można się zastanawiać, czy da się w jakikolwiek sposób zmodyfikować już ustalony model zachowania. Odpowiedź brzmi: tak. W rzeczywistości modele wewnętrzne nie są sztywne i nieelastyczne. Można je zmieniać w oparciu o osoby, które spotykamy przez całe życie i do których się przywiązujemy.

Oczywiście musimy wspomnieć, że czasami sposób, w jaki odnosimy się do innych i do siebie, wraz z naszymi przekonaniami i strategiami regulacyjnymi, może być w naszym życiu źródłem konfliktów i silnego dyskomfortu. W takim przypadku wskazane jest poddanie się psychoterapii, aby poznać alternatywne sposoby radzenia sobie z zaistniałą sytuacją.