Dzięki epigenetyce wiemy, że pewne doświadczenia zmieniają nasz kod genetyczny.Jednym z poddawanych badaniom czynników jest stres – zmienia on informację genetyczną czyniąc nas podatnymi na pewne choroby. To właśnie molekularny odcisk stresu.
Stres to uczucie fizycznego i psychicznego napięcia. Jeśli ma charakter adaptacyjny, przełącza organizm w tryb alarmowy, co może być bardzo szkodliwe dla zdrowia. Gdy jesteśmy zestresowani, wzrasta poziom adrenaliny i kortyzolu, które wpływają na układ odpornościowy, trawienny i procesy wzrostu.
Dlatego badacze z całego świata sprawdzają czy tego typu zmiany są rejestrowane w jakiś sposób w naszej informacji genetycznej – czy ją modyfikują i czy są dziedziczone.
Molekularny odcisk stresu
Badając molekularny odcisk stresu, grupa ze szkoły medycznej uniwersytetu TUFTS doszła do wniosku, że zachodzi jego dziedziczenie. Dowiedli więc, że zarówno dzieci jak i wnuki doświadczali objawów powiązanych ze stresem, jaki cierpiał ich przodek.
Co więcej, zbadano konsekwencje stresu pourazowego, zwłaszcza u ciężarnych kobiet i ich dzieci. Udowodniono, że przemoc doświadczona w czasie ciąży sprawia, że DNA dzieci wykazuje zmienioną aktywność. Nazywa się to zjawisko metylacją – genom reaguje na otoczenie aktywując lub dezaktywując pewne geny.
Proces ten to mechanizm ewolucyjny – ułatwia przystosowanie do otoczenia. Do tego, można uznać, że informacja genetyczna dziecka zmienia się w ramach adaptacji, co może poskutkować zwiększoną agresją lub strachliwością.
Dziedziczenie
Jak wiadomo, geny i otoczenie pozostają w zależności. Czynnik genetyczny może chronić przed wrogością otoczenia, podczas gdy czynnik środowiskowy może wpływać na cechy genetyczne, wywołując podatność na pewne choroby.
Udowodniono, że stres może zmieniać funkcjonowanie genomu, co jest dziedziczone przez kolejne pokolenia. Do aspektów narażonych na negatywne działanie stresu należy długość życia i ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia.
Długość życia
Badanie przeprowadzone przez szkołę medyczną Uniwersytetu Indiana i Instytut Badawczy Scripps zidentyfikowało serię genów zdolnych do zmiany odpowiedzi na stres i jego wpływu na nastrój.
Innymi słowy, odkryto, że osoby, które doświadczyły dużego stresu lub zaburzeń na jego tle, wykazują zmienioną ekspresję genu ANK3 odpowiedzialnego za przedwczesne starzenie i krócej żyją.
Choroby układu krążenia
Inne badanie, przeprowadzone przez Uniwersytet Duke, przeanalizowało interakcję genów ze środowiskiem w kontekście chorób układu krążenia. Zidentyfikowano wariant genu zwiększający podatność na choroby takie jak cukrzyca czy otyłość.
Co ciekawe, stres nie tylko jest powiązany z tymi dolegliwościami, ale wywołane przez stres predyspozycje do nich są dziedziczone genetycznie. Konkretniej, u osób z polimorfizmem w obrębie genu EBF1 występuje zwiększone ryzyko. Gen ten ma kluczową rolę w rozwoju układu odpornościowego.
Podsumowując, molekularny odcisk stresu nie tylko zwiększa ryzyko zapadnięcia na pewne choroby w przyszłości, ale też ulega dziedziczeniu. Dlatego warto znać sposoby radzenia sobie z nim.