Trening pamięci: co może nam dać?

Jakie korzyści może przynieść trening pamięci? W jaki sposób działają programy stworzone w tym celu? Czy potrzebujesz pomocy eksperta w tej dziedzinie?

Wiele badań potwierdza, że wiek może wywierać wpływ na pogorszenie naszych zdolności poznawczych. Mając to na uwadze warto zastanowić się nad tym, czy trening pamięci może okazać się w jakikolwiek sposób pomocny? Czy przynosi jakiekolwiek krótko- i długoterminowe korzyści?

Wiek nie wywiera takiego samego wpływu na każdą osobę ani na jej pamięć. Często najlepiej zachowujemy naszą pamięć proceduralną, czyli wspomnienia związane z odległymi przeżyciami lub takimi, które cechuje duże natężenie emocjonalne. Z kolei najbardziej szwankuje pamięć robocza.

Pojawia się rozproszenie uwagi, zapominanie o różnych wydarzeniach, nieudolne wykorzystywanie strategii kodujących i omijanie lub błędne stosowanie werbalnych czy wizualnych wskazówek w celu odzyskania informacji.

Co więcej, towarzyszy im negatywne postrzeganie własnych osiągów i możliwości poprawy własnego stanu (Craik, 1977; Parkin, 1987; Montenegro, 1998a).

Czy trening pamięci jest ważny?

Termin trening pamięci to nowe pojęcie, które było znane od wieków pod nazwą sztuki pamięci. Sam koncept sięga czasów Symonidesa z Keos (V w p. n. e.) i metody pałacu pamięci.

Później inni autorzy używali takich terminów jak pamięć sztuczna, pamięć naturalna i zapamiętywanie za pomocą obrazów. Poza tym pamięć wiąże się z koncepcjami magicznymi, filozoficznymi i ideologicznymi.

Trening pamięci ma korzystny wpływ zarówno na starsze osoby w dobrym zdrowiu, jak i na starsze osoby z upośledzeniami poznawczymi. W dzisiejszych czasach istnieje wiele technik, które umożliwiają poprawienie pamięci. Zaliczamy do nich choćby rehabilitację, stymulację i trening.

W 1970 r. stworzono kilka programów i przeprowadzono kilka badań, które koncentrowały się na treningu pamięci w celu stawienia czoła jej ubytkom wywołanym traumatycznymi przeżyciami, wczesną demencją i starzeniem się. Obecnie eksperci stosują inne środki, takie jak stymulacja, terapia grupowa, ponowne uczenie się lub rehabilitacja komputerowa.

Dobór właściwych narzędzi zależy od potrzeb danej osoby, jak również od zasobów i wiedzy, jaką specjalista posiada w tym zakresie.

Różnice między rehabilitacją a treningiem

Dwa najczęściej stosowane terminy to rehabilitacja i trening. Trening to systematyczne nauczanie wiedzy, wykorzystywania i kontrolowania procesów, strategii, technik i doświadczeń biorących udział w funkcjonowaniu pamięci, jak również poprawa jej działania.

Z kolei rehabilitacja to interwencja mająca na celu odzyskanie optymalnego poziomu funkcjonowania (osobistego, społecznego i profesjonalnego) po schorzeniu, które wywołało uraz lub spadek funkcjonalności.

Tym samym rehabilitacja jest stosowana w przypadku osób chorych, zaś trening można stosować zarówno u osób chorych, jak i zdrowych.

Poza tym trening jest wykorzystywany w przypadku ludzi z zaburzeniami, które mogą stać się przedmiotem uwagi klinicznej. W DSM V (2013) określono je jako “utrata pamięci ze względu na wiek, deficyty poznawcze związane z wiekiem, itp.”.

Jak trenować pamięć?

Trening pamięci można sklasyfikować zgodnie z różnymi kryteriami (Montejo Carrasco, 2015):

• Zawartość nad którą się pracuje oraz proponowane cele. Jednoczynnikowość lub wieloczynnikowość.
• Liczba osób, z którymi można pracować. Jednostki lub grupy.
• Rodzaje wykorzystywanych strategii. Strategie wewnętrzne (wizualizacja, skojarzenia…), strategie zewnętrzne (notatniki, kolory, wieszaki, porządkowanie…) i takie, które łączą oba te elementy.
• Rodzaj wykorzystywanej pamięci (uświadomiona lub nieuświadomiona).

Eksperci często wybierają trening w grupach w przypadku starszych osób. Pozwala on nie tylko poprawić pamięć, ale również wzmacnia kontekst społeczny, w którym starsze osoby również muszą stawić czoła znaczącym stratom, takim jak utrata przyjaciół i znajomych w ich wieku.

Poza tym w tej metodzie sprawdza się lepiej ogólne zastosowanie w codziennymi życiu i osiągnie rezultatów z trenowanych funkcji. Ta metodologia jest wybierana ze względu na korzystny wpływ pracy w grupie. Co więcej, jest korzystna również dla ekspertów, ponieważ pozwala im pracować z większą liczbą osób w krótszym czasie.

Trening pamięci

Wydaje się, że dzięki treningowi określone obszary naszego mózgu są w stanie gromadzić określone rezerwy poznawcze, które mogą nas ochronić przed pogorszeniem się pamięci związanym z wiekiem.

Neurobiolożka Rita Levi-Montalcini powiedziała kiedyś, że plastyczność mózgu, nazywana również neuroplastycznością, pozostaje taka sama przez całe życie tylko jeśli trenujemy nasz mózg.

Tym samym trenując naszą pamięć inwestujemy w obronę przed spadkiem umiejętności poznawczych w późniejszym wieku. Najbardziej optymistyczne dane sugerują, że takie działania mogą wywierać pozytywny wpływ w 63% przypadków i mogą chronić aż przed jedną trzecią przypadków choroby Alzheimera.