Zapominanie jest trudniejsze od pamiętania

Zapominanie jest trudniejsze od pamiętania. Nic dziwnego, że stanowi dość skomplikowane zadanie dla mózgu. Dlatego też gdy chcesz wymazać z pamięci niektóre wydarzenia i doświadczenia, Twój mózg nalega, że musisz je pamiętać. Jaki ma w tym cel? Otóż pragnie zapewnić Ci doświadczenie i pozwolić kontynuować naukę.

Kto z nas nie próbował wymazać z pamięci nieprzyjemnego wspomnienia lub traumatycznego doświadczenia? Jednak dla naszych mózgów zapominanie jest trudniejsze od pamiętania. Chwilami wydaje się, że ten fascynujący organ chce, abyś pamiętała o różnych rzeczach, ponieważ Twoje wspomnienia odgrywają kluczową rolę w nabywaniu doświadczeń.

Chociaż czasami może Ci się zdawać, że taka sytuacja jest beznadziejna, to musisz pamiętać, że w świecie neuronauki wszystko ma swój kres. Pamięć reprezentuje to, kim jesteś. Jeżeli mogłabyś wymazać jakiś rozdział swoje życia ot tak, bo masz taki kaprys, to przestałabyś być sobą. Koniec końców każda osoba składa się ze światła i cieni, sukcesów, porażek i tragedii.

Jednak nie oznacza to, że naukowcy i reszta świata nie zastanawiają się dlaczego tak jest. Czemu mózg nie jest w stanie wymazać określonego faktu gdy tylko tego pragniemy? Co więcej, dlaczego ludzie czasami zapominają niektóre rzeczy, a inni tkwią cały czas w przestrzeniach pełnych bolesnych wspomnień?

Niedawno naukowcy opublikowali wyniki badań, które przyniosły odpowiedzi na te pytania.

“Oczywiście można powiedzieć ‘czas wyleczy rany, wszystko przeminie, ludzie zapomną’ i inne tego typu frazesy, jeśli coś nas nie dotyczy. Ale gdy dotyka nas to osobiście, nie odczuwamy upływu czasu, ludzie nie zapominają i znajdujemy się w okolicznościach, które się nie zmieniają.”

-John Steinbeck-

Dlaczego zapominanie jest trudniejsze od pamiętania dla naszego mózgu?

Uniwersytet Teksański w Austin przeprowadził badania, aby odkryć, dlaczego w przypadku mózgu człowieka zapominanie jest trudniejsze od pamiętania. Chociaż oczywiście każdy z nas często zapomina jakichś rzeczy, musisz zrozumieć jakie mechanizmy neuronalne stoją za tym zjawiskiem psychologicznym.

Jarrod Lewis-Peacock, główny autor badania i profesor psychologii pracujący na tym uniwersytecie, zwrócił uwagę na pewną istotną kwestię. Mózg cały czas pozbywa się danych i doświadczeń. Robi to praktycznie zawsze, gdy śpisz.

Taki proces jest zupełnie nieświadomy i nie mamy nad nim kontroli. Dzieje się tak, ponieważ mózg człowieka usuwa niepotrzebne i przelotne fakty. Główny cel tego procesu to poprawa wydajności mózgu.

Wykorzystując technikę obrazowania metodą rezonansu magnetycznego zaobserwowano, że gdy dana osoba próbuje o czymś zapomnieć, jej wysiłek koncentruje się w trzech regionach mózgu. Coś takiego może się wydarzyć jeśli na przykład próbowałaś zwrócić na siebie uwagę kogoś, kogo lubiłaś, i znalazłaś się z tego powodu w nieprzyjemnej sytuacji.

Doświadczenie to miało miejsce w trzech obszarach mózgu: korze przedczołowej, wewnętrznej części korzy skroniowej i w hipokampie.

Zapominanie jest trudniejsze od pamiętania z powodu skojarzeń i ciężaru emocjonalnego

Niektóre wspomnienia są neutralne, zaś inne cechuje niezwykle silne nacechowanie emocjonalne. Neurobiolodzy tłumaczą, że ludzie najczęściej praktycznie od razu zapominają treści wizualne. Przez cały dzień zapominamy praktycznie 80% tego, co widzimy: tablice rejestracyjne samochodów, twarze spotykanych osób, kolory noszonych przez nich ubrań, itp.

Większa odporność na zapominanie cechuje wszystkie fakty, które pozostawiają po sobie ślad emocjonalny. Jeżeli coś sprawiło, że poczułaś się zagrożona, zawstydzona lub szczęśliwa, z pewnością zostanie na dłużej w Twojej pamięci, ponieważ Twój mózg uzna to zdarzenie za znaczące.

Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden niesamowity fakt. Wiele naszych wspomnień jest tak bogatych, ponieważ są one tworzone w wyniku skojarzeń. Kiedy doświadczasz czegoś znaczącego, Twój mózg łączy ze sobą obrazy, zapachy, dźwięki i Twoje własne wrażenia związane z wydarzeniami z przeszłości.

Wszystko to jeszcze bardziej konsoliduje określone wspomnienia.

Twoje wspomnienia, zarówno te przyjemne, jak i nie, określają kim jesteś

Każde doświadczenie, wrażenie, myśl, nawyk i emocje prowadzą do zmian zachodzących na poziomie mózgu. Tym samym wytwarzają one powiązania, a mózg albo porządkuje je na nowo, albo je zmienia. Zapominanie jest trudniejsze od pamiętania ponieważ usuwanie fragmentów przeszłości oznacza, że musisz usunąć również wspomniane wcześniej powiązania, czyli synapsę mózgową.

Każde doświadczenie, zarówno przyjemne, jak i nieprzyjemne, w jakiś sposób przygotowuje mózg na przyszłe doświadczenia. A wszystkie takie synapsy i zmiany zachodzące w mózgu powstałe w wyniku każdego odczutego i przeżytego faktu tworzą anatomię mózgową, która definiuje Cię jako osobę.

Każde wspomnienie, każde przeżycie tworzy góry świadczące o Twoim wieku geologicznym.

Zapominanie jest możliwe, ale tylko w określonych przypadkach

W przywoływanym wyżej badaniu położono nacisk na zabawny szczegół. Zamierzone zapominanie jest możliwe w kilku przypadkach.

Zgodnie z badaniami, dana osoba może zapomnieć określone doświadczenie, jeżeli “wygeneruje” poziom umiarkowanej aktywności mózgu. Co to oznacza?

• Oznacza to, że jeśli nie będziesz przypisywała nadmiernego znaczenia danemu faktowi (na przykład popełnieniu błędu w obecności innych osób), będzie Ci go łatwiej zapomnieć.
• Poza tym dane doświadczenie szybciej zniknie z Twojej pamięci, jeżeli będzie miało mniejsze znaczenie emocjonalne oraz nie będziesz go zbyt długo rozpamiętywała.
• Średni poziom aktywności mózgu to klucz do zapominania.

Należy podkreślić, że jeżeli danemu faktowi towarzyszy niezwykle intensywny komponent emocjonalny, a Ty cały czas koncentrujesz na nim swoje myśli, praktycznie nie masz szans, aby o nim zapomnieć.

Wydaje się to ironiczne, ale tak działają mechanizmy mózgowe. Mając tego świadomość, możemy wyciągnąć z tego bardzo prosty wniosek: zapominanie niczego nie rozwiązuje.

W końcu każdy z nas składa się z sukcesów i błędów. Dlatego też każda strata, błąd czy zniechęcenie stanowi część podróży przez życie każdego człowieka.