Uczucie rozpaczy zanika wraz z wiekiem

Ze wszystkich wymiarów uczucie rozpaczy jako pierwsze zmniejszało się wraz z wiekiem i zmniejszało swój poziom. Upływ czasu pozostawia na nas głęboki ślad. Obchodzenie rok po roku kolejnych urodzin to gra, w której wydaje się, że ciągle przegrywamy… A tymczasem okazuje się, że… wygrywamy.

W ostatnich badaniach ponownie przeanalizowano cztery wymiary osobowości i ich ewolucję wraz z wiekiem.

Cztery wymiary osobowości analizowane w tych badaniach to generatywność, stagnacja, integralność osobowości i uczucie rozpaczy. Te cztery wymiary są zaczerpnięte z teorii rozwoju psychospołecznego Erika Eriksona. Odnoszą się natomiast do konfliktów dwóch z 8 stanów psychospołecznych zaproponowanych przez Eriksona.

Z kolei dwa skrajne stany psychospołeczne odpowiadają dwóm ostatnim etapom życia.

Każdy etap życia charakteryzuje się szeregiem konfliktów, wobec których stajemy w ramach rozwoju osobistego. Od 40 do 60 lat dochodzi do konfliktu między stagnacją a generatywnością. Podczas gdy konflikt miedzy integralnością jaźni a uczuciem rozpaczy odpowiada etapowi po od 60-tym roku życia.

Zobaczmy, z czego składa się każdy wymiar i co go konkretnie charakteryzuje. Następnie poznamy wnioski, jakie wyciągnięto z tego badania, przeprowadzonego przez zespół psychologów pod kierunkiem Nicky J. Newtona i Elisabeth A. Wanderwater i opublikowanego w Journal of Research in Personality.

Uczucie rozpaczy: generatywność przeciwko stagnacji

Generatywność, czy też produktywność to wymiar osobowości, który odnosi się do stopnia aktywnego uczestnictwa w budowaniu zdrowej przyszłości. Ten wymiar osobowości rozwija postawę zrozumienia i wnikliwości w stosunku do otaczających nas ludzi i powstających problemów.

Dzięki tym mechanizmom jesteśmy w stanie dostrzec centrum problemów wychodząc poza pozory i powierzchowne wnioski. To właśnie generatywność jest źródłem z rad mądrości zdobytej w czasie.

Natomiast z drugiej strony tego bieguna znajduje się stagnacja. Odnosi się ona do braku osobistego rozwoju i rozwijania wspomnianych wyżej zdolności generatywnych. Charakteryzuje się niską tolerancją na frustrację, słabym zarządzaniem niepewnością oraz problemami wymagającymi złożonej analizy.

Integralność ego a uczucie rozpaczy

Na tym ważnym etapie wymiar integralności ego odnosi się do zdolności ludzi do wychodzenia z kryzysu lub z przeciwności. Innymi słowy chodzi o naszą odporność psychiczną. Dobrze rozwinięta integralność daje poczucie satysfakcji z własnego życia. Poza tym, jest punktem wyjścia do rozwinięcia w sobie dobrej samokontroli.

Po przeciwnej stronie znajduje się wymiar rozpaczy. Może być określany jako uczucie rozpaczy lub desperacji i wiąże się z brakiem integralności ego. Kiedy to uczucie rozpaczy dominuje w konflikcie osobowości, poczucie sensownego życia gubi się coraz bardziej.

Powstaje też wielka wrogość wobec innych oraz wobec sytuacji, których nie rozumiemy.

Co wykazały badania?

Badanie przeprowadzono na 166 kobietach w średnim wieku, w wieku od 43 do 72 lat. Analiza została przeprowadzona w czterech etapach i objęła łącznie okres 28 lat, od 1986 do 2014 roku. Badanie polegało na rejestrowaniu stanu czterech wymiarów osobowości, o których już mówiliśmy, przez cały okres 28 lat.

Dane pokazują, że zarówno wymiar generatywności jak i integralności stale rosły od 43 do 70 lat. Wręcz przeciwnie, stagnacja osiągnęła najwyższy poziom, gdy wiek zbliżał się do 60 lat. Następnie  rozpoczynał się jej spadek do 70 roku życia.

Natomiast ostatni z wymiarów, uczucie rozpaczy był pierwszym, który osiągnął najwyższy punkt w najwcześniejszym wieku, a mianowicie po skończeniu 50 roku życia. Jednak już między 60 a 70 rokiem życia uczucie rozpaczy drastycznie spadało.

Uczucie rozpaczy spada wraz z wiekiem

A zatem wraz z upływem czasu odczucia rozpaczy i stagnacji ustępują. A w miarę upływu lat wydaje się, że pozytywne elementy i odczucia wyraźnie wysuwają się na pierwszy plan. Podczas ostatniego cyklu życia kobiet objętych badaniem uczucie rozpaczy zmniejszyło się na skutek wzrostu integralności ego.

Stagnacja również zmniejszyła się w późniejszym okresie. Podczas gdy generatywność i integralność pozostały na stałym poziomie lub rosły z czasem. Wydaje się również, że ten spadek stagnacji wiąże się z silniejszą integralnością ego, która generuje nowe poczucie rozwoju osobistego.

Te wyniki napełniają nas więc nadzieją. Wydaje się, że umiejętne rozwiązanie konfliktów i problemów w ostatnich etapach życia może generować znaczny spadek poczucia rozpaczy i znaczny wzrost pozytywnych wymiarów osobowości.

Być może dlatego powinniśmy zacząć podchodzić z większym entuzjazmem do wieku średniego. Z większym poczuciem sensu życia, bez uczucia rozpaczy i z absolutną wiarą i pewnością siebie.