Prerejestracja badania – jak pomaga uniknąć nadużyć metodologicznych?

Do czego służy prerejestracja badania? Doświadczenia powinny przebiegać w sposób etyczny. Naukowcy muszą przestrzegać norm etycznych, które zapewnią wiarygodność ich eksperymentów. Jednak w przeszłości w niektórych badaniach wykorzystywano wątpliwe praktyki badawcze.

Polegały one głównie na popełnianiu drobnych naruszeń, aby móc kontynuować badanie i wszystko opublikować po jego zakończeniu. Otóż, aby uniknąć tych wykroczeń musi być stosowana prerejestracja badania.

Celem większości współczesnych badań jest publikacja wyników. To założenie może wywierać na naukowców zbędną presję. Dlatego wielu z nich często stosuje wątpliwe praktyki badawcze.

W Internecie można znaleźć bardzo uderzające przypadki tego zjawiska, takie jak stanfordzki eksperyment więzienny i sprawa Diederika Stapala.

Prerejestracja badania ma na celu między innymi zapobieganie wielkim oszustwom

Stanfordzki eksperyment więzienny jest jednym z najbardziej znanych eksperymentów z zakresu psychologii społecznej. Jednak pojawiły się nagrania, które wykazały błędy metodologiczne popełnione podczas przeprowadzenia badania.

Na przykład, poleganie na anegdotycznych dowodach, szkolenie strażników, ukryte wymagania i nieprawidłowa interpretacja wyników. Odkąd wszystko wyszło na jaw, ludzie zaczęli się zastanawiać, czy to badanie w ogóle powinno być zawarte w podręcznikach.

Kolejny przykładem jest Diederik Stapel, były profesor psychologii społecznej na uniwersytecie w Tilburgu. W 2011 roku odkryto, że w swoich badaniach Stapel zwykle fabrykował dane.

Zamiast korzystać z usług żywych ludzi, Stapel po prostu wymyślał dane w taki sposób, że zawsze miał potrzebny mu wynik.

Te “metody” były nieznane jego uczniom, którzy ufali nauczycielowi. Tak było, dopóki jeden z nich nie zauważył, że to dziwne, że zawsze osiągał spodziewane wyniki. Od tej chwili wszystko się rozpadło.

“Nauka jest doskonałym antidotum na truciznę entuzjazmu i zabobonów”.

–Adam Smith–

Wątpliwe praktyki badawcze

Chociaż przypadki te wyszły na jaw, należą one do mniejszości. W większości swojej wątpliwe praktyki badawcze mają charakter bardziej delikatny. Oto najczęstsze nadużycia metodologiczne:

• P-hacking. Aby zweryfikować hipotezę statystyczną, badacze używają wartości P, która zwykle wynosi 0,05. Jednak przy stosowaniu wielu zmiennych i warunków doświadczalnych, wartość ta może wyrosnąć. Dlatego zaleca się zmniejszenie tego parametru, co każdy badacz powinien zrobić przed rozpoczęciem badania.
• Mały rozmiar. Mała wielkość próby może sprawić, że badanie nie będzie miało dostatecznej mocy statystycznej. Z kolei mały rozmiar będzie prawdopodobnie skutkować powstaniem wyników fałszywie pozytywnych. Innymi słowy, badanie wskaże coś, co tak naprawdę nie istnieje.
• HARKing. Polega na zmianie hipotezy, gdy tylko naukowiec dostrzega, że wyniki są inne niż pierwotnie oczekiwano.

Czym jest prerejestracja badania?

Jednym ze sposobów na te nadużycia metodologiczne jest prerejestracja badania. Polega ona na określeniu celów badania i metod, z których naukowcy będą korzystać publicznie. Dlatego każdy może zweryfikować, czy badanie zostało przeprowadzone w sposób etyczny.

Prerejestracja badania jest bardzo prosta. Istnieją strony internetowe, które mogą Ci w tym pomóc, takie jak Open Science Framework (OSF). Na tej stronie znajdziesz różne szablony rejestracji wstępnej projektu badania.

Podobnie możesz też przesłać wszystkie materiały (bazy danych, kwestionariusze, materiały dodatkowe itp.) i upublicznić je w bardzo prosty sposób.

“Ważną rzeczą w nauce jest nie tyle uzyskiwanie nowych faktów, ile odkrywanie nowych sposobów ich postrzegania.”

–Sir William Lawrence Bragg–

Jak wygląda prerejestracja badania

W Open Science Framework prerejestracja badania może być dokonana za pomocą różnych szablonów. Niektóre wymagają podania większej ilości informacji niż inni. Przykładowo, jeden z najprostszych szablonów o nazwie AsPredicted obejmuje wypełnienie następujących sekcji:

• Dane: jeśli już zostały zebrane lub będą zbierane po zakończeniu rejestracji wstępnej.
• Hipotezy badawcze: wyjaśnienie hipotezy, którą będziesz testować.
• Zmienne: jakie są zmienne badania i w jaki sposób będą mierzone.
• Warunki: warunki, które będą przypisane każdemu uczestnikowi (na przykład, warunki kontrolne i doświadczalne).
• Analiza: analiza, którą przeprowadzisz po zebraniu danych.
• Obserwacje: liczba obserwacji, które zamierzasz zebrać. Innymi słowy, liczba potrzebnych Ci uczestników.

Udostępniając dane badań, stają się one widoczne dla wszystkich. W związku z tym maleje prawdopodobieństwo wykorzystania wątpliwych praktyk badawczych.

Mimo że prerejestracja badania jest procesem długotrwałym, gdyż należy dobrze zastanowić się nad tym, jak będzie wyglądało Twoje badanie, jest dokonywana przez wielu osób. Ponadto, dzięki temu nauka staje się bardziej przejrzysta.