Czytanie na papierze i jego niezaprzeczalne zalety

Czytanie na papierze zostało ostatnio wyparte przez urządzenia cyfrowe, które pojawiły się jako jego alternatywa. Nie jest niczym niezwykłym widzieć ludzi czytających na ulicy z telefonu komórkowego, tabletu lub e-booka. Jednak pomimo udogodnień oferowanych przez tego typu urządzenia, takich jak integracja kilku funkcji, drukowany format nadal jest wybierany przez większość czytelników.

Dlaczego czytanie na papierze ciągle ma swoich wiernych zwolenników? Jedną z przyczyn jest łatwość zrozumienia tekstów. Czytanie tekstu na papierze pozwala nam łatwiej go zrozumieć, niż kiedy czytamy go na ekranie. Innymi słowy, wydaje się, że media cyfrowe mogą być przeszkodą do dobrego zrozumienia tekstów. Ale skąd bierze się ten problem?

Śmierć papieru?

Wiele osób przepowiedziało likwidację książek w postaci papierowej. Jednak upływ czasu zaprzeczył tej przepowiedni. Choć użycie ich zmalało, książki papierowe nadal są ulubionymi i najczęściej wybieranymi przez czytelników. Słowo drukowane pomaga zagłębić się w lekturę, nawet jeśli większość czasu spędzamy czytając cyfrowe dzieła. Udowodniono jednak, że rozumiemy lepiej to, co czytamy na papierze, zwłaszcza, gdy mamy mało czasu na czytanie. W przeciwieństwie do tego, co mogłoby się nam wydawać to właśnie nowe pokolenia rozumieją więcej z czytania na papierze niż z czytania z ekranu.

Udowodniono, że gdy porównuje się zrozumienie osób, które czytają książki tradycyjne, z osobami, które czytają książki cyfrowe to ci pierwsi z nich uzyskują lepsze wyniki. Stwierdzono także, że osoby czytające źródła cyfrowe przeceniają swoje możliwości uczenia się. Oznacza to, że wyobrażają sobie, że ich poziom przyswajania wiedzy będzie większy niż w rzeczywistości. W przeciwieństwie do nich, osoby, które czytają książki tradycyjne nie doceniają swoich możliwości.

Deficyt w procesach metapoznawczych

Wyjaśnienie zalet, jakie ma czytanie na papierze w porównaniu z czytaniem na ekranie wynika z ograniczenia procesów metapoznawczych. W szczególności z ograniczenia tych procesów, które są odpowiedzialne za monitorowanie ilości i jakości efektów, jakie osiągamy podczas nauki. Chodzi tutaj o zasoby poznawcze, które będą nam niezbędne do nauki. Gdy czytamy coś na ekranie dokonujemy oszacowań potrzebnych zasobów poznawczych, które są bardziej odległe od rzeczywistości.

Te same wyniki, omówione w poprzednim akapicie, zostały potwierdzone, gdy czas na czytanie był ograniczony. W związku z tym, gdy istniał limit czasowy zarówno szacowanie zasobów, jak i uczenie się były lepsze, jeśli było to czytanie na papierze. To pozwoliło nam potwierdzić, że przyczyna rzeczywiście leży w deficycie metapoznawczym.

Czytanie na papierze – jego zalety

Podsumowując łatwiej jest się uczyć czytając teksty na papierze, niż czytając teksty na ekranie. Przyczyną są trudności w monitorowaniu metapoznawczym, które powodują fałszywe oszacowanie poziomu uczenia się i prowadzą do niewystarczającego wysiłku poznawczego. Krótko mówiąc, czytanie na ekranie pozwala nam sądzić, że coś jest łatwiejsze niż się wydaje. Dlatego przypisujemy mu mniej zasobów poznawczych, niż naprawdę potrzebujemy.

Z drugiej strony, medium cyfrowe sprzyja bardziej powierzchownemu przetwarzaniu informacji. Wpływa to negatywnie na czytanie i uczenie się. Być może wykorzystanie mediów cyfrowych do szybkich i pośpiesznych interakcji doprowadzi nas do powtarzania tych samych schematów podczas czytania. Ale jest też coś więcej. Ręczne robienie notatek jest bardziej efektywne niż robienie ich przy pomocy komputera. Odręczne notatki wydają się być bardziej wyszukane, a ci, którzy je wykonują, osiągają lepsze wyniki podczas egzaminów.

Wyniki te mają ważne konsekwencje w edukacji. Wprowadzenie technologii cyfrowej do klas może obniżyć wyniki lub szkodzić efektywnemu uczeniu się. Być może zanim zdecydujemy się bezpośrednio na technologię ze względu na jej zalety, powinniśmy poznać też jej negatywne skutki, aby lepiej ocenić zmiany.