Teoria osobowości Lewisa Goldberga jest również znana jako Wielka Piątka lub Model pięciokrotny. Z różnych badań wynika, że wielokrotnie podkreślano pewne cechy osobowości jako sposób na ustalenie, kim jest dana osoba.
Chociaż ludzie mówią o tym modelu od 1933 roku, dopiero w 1993 roku nabrał cech w pełni ukształtowanej teorii.
Goldberg zidentyfikował cechy osobowości Wielkiej Piątki dużymi literami. Nazwał je również podstawowymi czynnikami. Oto Wielka Piątka
- Pierwszym z nich jest czynnik O lub Otwartość na nowe doświadczenia.
- Drugi to C (Conscientiousness) – Sumienność.
- Trzeci to E lub ekstrawersja.
- Czwarty to A (Agreeableness) – Ugodowość.
- Ostatnia to N, które oznacza Neurotyczność. Pierwsze litery tworzą akronim “OCEAN”.
“Każdy człowiek jest taki, jakim go Bóg stworzył, ale staje się tym, kim sam siebie tworzy”
-Michael Servetus-
Jednocześnie każda z nich składa się z bardziej specyficznych cech. Naukowcy opracowali różne testy osobowości oparte na tym modelu. Pozwalają ocenić i zmierzyć to, jaka jest osoba biorąca udział w teście. Przyjrzyjmy się bliżej cechom tego modelu.
Wielka Piątka
Otwartość na doświadczenie, jedna cecha osobowości
Otwartość (“O”) oznacza zdolność osoby do poszukiwania nowych doświadczeń. I nie tylko to, oznacza również możliwość zrobienia dla nich miejsca i kreatywnego wizualizowania przyszłości.
Ludzie, którzy są bardzo otwarci na doświadczenia, posiadają dużą wyobraźnię i doceniają sztukę. Dobrze współpracują z innymi ludźmi. Są również ciekawi świata i wolą różnorodność od rutyny.
Osoby o niskim wyniku w tej kategorii to osoby zamknięte na nowe doświadczenia. Pokazują wszystkie przeciwne cechy. Innymi słowy, wolą bezpieczeństwo i konwenanse. Trudno im dostosować się do nowych rzeczy, dlatego preferują sztywny harmonogram. Mają tendencję do działań technicznych i nie wykazują większego zainteresowania abstrakcją.
Czynnik “C” – sumienność
Ten czynnik odnosi się do zdolności do samokontroli i skutecznego działania. Jest to związane z umiejętnościami planowania, organizowania i wykonywania zadań. Sumienność wiąże się również z wytrwałością, zdolnością do realizowania celów i zadań oraz z punktualnością.
Ludzie, którzy osiągają wysokie wyniki w tej dziedzinie są często zorganizowani. Inni uważają ich za godnych zaufania i skrupulatnych. W skrajnym przypadku ludzie z tą cechą są perfekcjonistami i mogą być pracoholikami. Mają silną potrzebę odniesienia sukcesu.
Ekstrawersja, inna cecha osobowości
Ekstrawersja to umiejętność nawiązywania relacji z innymi i czerpania radości z ich towarzystwa. Ekstrawertycy lubią towarzystwo i czują się komfortowo w otoczeniu grupy. Działają dobrze w zespołach i są optymistyczni oraz entuzjastycznie nastawieni. Kiedy są z innymi ludźmi, czują się jak ryba w wodzie.
Na drugim końcu mamy introwertyków, którzy lepiej pracują w samotności. Introwertycy zazwyczaj odczuwają pewną nieufność lub ostrożność wobec innych ludzi. Wolą małe kręgi przyjaciół i czują się niekomfortowo w dużych grupach.
Czynnik “A”: ugodowość
Jest to przede wszystkim związane z umiejętnością empatii. Ci, którzy osiągają wysokie wyniki w tej dziedzinie, rozumieją i tolerują innych ludzi. Są bardzo dobrzy w zrozumieniu potrzeb i uczuć innych.
Na przeciwległym końcu spektrum znajdują się osoby sprawiające problemy i nastawione walecznie. Lubią debaty i kłótnie, a także próbują narzucić swoje poglądy innym. Wrogość jest ich znakiem firmowym. Tego rodzaju ludzie są bardzo dobrzy w działaniach opartych na konkurencyjności i czerpią energię z występowania przed ludźmi.
Neurotyczność lub niestabilność emocjonalna
Ten czynnik odnosi się do zdolności lub niezdolności do radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych. Ludzie, którzy osiągają wysokie wyniki w tym współczynniku, zachowują się nieprzewidywalnie. Nie prezentują spójnych zachowań, a ich reakcje są bardzo różne, choć nie jest jasne, dlaczego tak się dzieje.
Z drugiej strony mamy ludzi, którzy są stabilni, ostrożni i umiarkowani. Zachowują się w ten sposób nawet w czasach kryzysu. Ludzie tacy jak oni są spokojni i pewni swojej umiejętności radzenia sobie z trudnymi rzeczami i błędami. Są na ogół pozytywni i pozostają tacy niezależnie od trudności.
Zgodnie z tym modelem, wynikiem testu osobowości jest wynik w każdej kategorii, w którym umieszcza się podmiot na wysokim, średnim lub niskim poziomie dla każdej cechy. Wielka Piątka bywa używana w procesie selekcji i doboru pracowników. Nauczyciele ćwiczą ją na studentach, aby pomóc im znaleźć zawód pasujący do ich osobowości. Jest również stosowana w niektórych sytuacjach klinicznych.