Osoby autorytarne projektują ten cień, który czai się w wielu naszych codziennych sytuacjach. Czy to w rodzinie, w firmie czy w sferze politycznej, profil ten jest natychmiast rozpoznawany poprzez nadużycie władzy. W ich umyśle żywe są uprzedzenia i potrzeba dominacji, a także cynizm, podwójna moralność i nietolerancja.
Osoby autorytarne pojawiły się wkrótce po zakończeniu II wojny światowej i Holokauście. W tak zranionym, zepsutym i obcym kontekście społecznym świat akademicki nie przestał się zastanawiać, w jaki sposób rasizm, uprzedzenia i autorytaryzm mogły zdobyć wystarczającą siłę, by poprowadzić świat ku złu.
Jedną z najbardziej reprezentatywnych postaci tego ruchu naukowego, psychologicznego i filozoficznego był niewątpliwie Theodor W. Adorno. To on, opierając się na teoriach Ericha Fromma i wyczerpującej analizie antysemickiej ideologii i ruchów antydemokratycznych swojej epoki nadał formę “Studium Berkeley”. W nim dokładnie zdefiniowano osobowość autorytarną i umieszczono ją w strukturze psychoanalitycznej i psychospołecznej.
Bardzo możliwe, że wielu z nas może pomyśleć, że reguły ustanowione przez Adorno są już poza kontekstem. Są to niewątpliwie inne czasy i inne okoliczności. Nie bądźmy tak bezwzględni. Ludzie autorytarni i potrzeba władzy, czy to na arenie politycznej, czy w zaciszu domowym zawsze są i będą obecni.
W końcu autorytarny charakter i ślepe dążenie do dominacji to zarodek, który nigdy nie przestaje się rozwijać u pewnych osób. Profil psychologiczny, który widzimy zbyt często i musimy umieć rozpoznać. Zobaczmy poniżej główne cechy, które definiują osoby autorytarne.
“Arogancja jest niepełnosprawnością, która zazwyczaj dotyka ubogich śmiertelników, którzy nagle znaleźli się w szponach władzy”
-José de San Martín-
1. Lojalność ślepa na pewne wartości, zwyczaje i ideały
Osoby autorytarne kategoryzują świat dzięki prostocie pięcioletniego dziecka. Rzeczy są “dobre lub złe” i każdy, kto przyjmuje te same perspektywy, wartości i opinie, będzie na właściwej drodze. I każdy, kto okaże jakiekolwiek rozbieżności lub inną opinię, będzie potencjalnym wrogiem.
Z kolei bardzo często ten typ autorytarny bardzo dobrze definiuje samego siebie, na przykład “dobry człowiek”, “dobry ojciec”, “dobry syn” lub “dobra kobieta”. Ich przekonania polityczne, religia, a nawet ich ulubiona drużyna sportowa są jak nietykalne świątynie, które inni muszą szanować z taką samą czcią.
2. Etnocentryzm
Wszystko, co moje jest najlepsze. Co więcej, nie tylko mój kraj, moja kultura i mój język są najcenniejszą rzeczą, jaka może istnieć, ale jest jedyną akceptowalną i możliwą do przyjęcia.
Ta postawa i ten schemat mentalny powodują dyskryminacyjne i obraźliwe zachowania, praktyki obciążone uprzedzeniami, w których można odrzucić “inność”, gdzie gardzimy wszystkim, co nie pasuje do naszych wąskich schematów.
3. Kultura strachu
Od wyboru Donalda Trumpa na prezydenta Stanów Zjednoczonych mamy bez wątpienia nieskończone przykłady wielu z wyżej wymienionych problemów: rasizmu, etnocentryzmu, nacjonalistycznych ideałów. Jednak w trakcie kampanii był konkretny moment, w którym były prezydent Meksyku, Vicente Fox podał dokładną definicję tego, co dla niego znaczy Trump: autorytarna osobowość, która czerpie energię ze strachu.
- Każdy, kto pochodzi spoza granic terytorium Stanów Zjednoczonych, jest “zagrożeniem” i dlatego konieczne jest pielęgnowanie tego strachu, odrzucenia “drugiego”, kimkolwiek on jest.
Hasła, które wygrały wybory w Stanach Zjednoczonych, mają również miejsce w wielu innych kontekstach, zwłaszcza na poziomie rodziny lub pary. Tam, gdzie jeden z członków nie waha się wykorzystać gróźb lub katastroficznych myśli, aby nakarmić strach i tym samym utrzymać dominacji.
4. Moje osiągnięcia zawsze będą lepsze niż twoje
Nieważne, w czym jesteś dobry, co studiowałeś lub jakie masz hobby. Osoby autorytarne zawsze będą starały się być ponad tobą. Jednak mechanizmy, których do tego użyją są oparte na agresji i pogardzie.
Jeśli masz kilka tytułów, powie ci, że brakuje ci doświadczenia życiowego, którego on ma mnóstwo. Jeśli jesteś kompetentny i szybki w twojej pracy, postara się byś się nie wyróżnił, sprawiając, by powierzali ci zadania, które nie pasują do twoich umiejętności. Ten typ osób nie pozwala, by ktokolwiek się wyróżniał. Nikt oprócz niego, oczywiście.
5. Agresywne przywództwo
Wszyscy wiemy, że autorytarni ludzie lubią mieć pozycję przywódczą, dominację nad innymi, czy to w środowisku rodzinnym, czy na poziomie biznesowym lub politycznym. Jednak jego przywództwo nie jest demokratyczne, nigdy nie wykorzysta tej dynamiki opartej na inteligencji emocjonalnej, w której kapitał ludzki może zostać wzmocniony, a harmonia, zaufanie i koegzystencja przynoszą szczęście i wydajność. Wręcz przeciwnie.
Autorytarny przywódca jest agresywny, pozbawiony empatii, usiłuje zaspokoić własne potrzeby i ma bardzo niską tolerancję na frustrację. To sprawia, że nie jest w stanie dostrzec potrzeb innych, co więcej często reaguje na nie niewłaściwie, ponieważ uważa, że są słabościami, których należy unikać.
6. Uprzedzenia
Często mówi się, że trudniej jest złamać uprzedzenia niż atom. Jest to coś bardzo prawdziwego, i co także cechuje autorytarne osobowości. Ludzi, których umysł jest jak główka od igły. Gdzie nie ma miejsca na więcej opinii niż jego, więcej wiary niż jego i więcej prawdy niż ta, która została sformułowana przez niego.
Uprzedzenia i sztywne myślenie są termitami naszego społeczeństwa, wymiarami, które osłabiają naszą szansę na zbudowanie autentycznej koegzystencji, autentycznego szacunku społecznego i, w gruncie rzeczy, bardziej demokratycznego i godnego świata dla wszystkich.
Uprzedzenia i sztywne myślenie są termitami naszego społeczeństwa.
7. Osoby autorytarne a uproszczone rozumowanie
Osoby autorytarne żyją otoczone sztucznością. Na pierwszy rzut oka narzucają nam swoje reguły, a nawet mogą wzbudzać strach. Zazwyczaj umieszczają sami siebie na podestach, ale to, co ich utrzymuje na górze jest tak słabe, że wystarczy wysłuchać ich argumentów, aby odkryć, że stoi za nimi prosty umysł, który nie ma żadnych argumentów, marnuje dobre pomysły i nie używa solidnego rozumowania.
Ich osobisty wszechświat ogranicza się do obrony tego, co dla nich jest uniwersalną prawdą. Jednak często wystarczy przedstawić in silne argumenty, aby powalić to uproszczone podejście, na którym opierają swoją ideologię.
Jednak największym problemem autorytarnej osobowości jest to, że za tym uproszczonym myśleniem może znajdować się agresja. Dlatego powszechne jest, że gdy czują się zagrożeni lub znajdują się w sytuacji niższości, reagują w najgorszy z możliwych sposobów.
Podsumowując, wskazanym jest wiedzieć, jak obchodzić się z tego rodzaju osobami, gdzie odległość jest najlepszą strategią i najlepszym sposobem na zachowanie naszej własnej psychologicznej i emocjonalnej integralności. Nauczymy się rozpoznawać autorytarną osobowość nie tylko po to, aby się przed nią bronić, ale także w celu uniknięcia jej wzrostu i rozszerzenia bezsensownej siły, która może zniszczyć najszlachetniejsze wartości naszego społeczeństwa.