Jeśli jesteś osobą, którą dotknęła fobia społeczna, oznacza to, że większość ludzi nie zdaje sobie sprawy z tego, jak bardzo cierpisz. Publiczne przemowy nie tylko sprawiają, że się denerwujesz, ale wywołują prawdziwą panikę. Kiedy jesteś w grupie, myślisz, że wszyscy patrzą na ciebie. Jesteś przekonany, że jesteś pośmiewiskiem i że nawet nie powinieneś tam być. Chciałbyś znaleźć się w domu, zamiast w tej okropnej sytuacji.
Ale to wszystko nie przydarza się tylko wtedy, gdy znajdujesz się w sytuacji społecznej. Sama myśl, że musisz iść na imprezę lub na spotkanie, denerwuje cię. Poszukujesz wymówek, które możesz wymyślić, aby uniknąć pójścia. Dałbyś wszystko, by móc uciec, ale co możesz z tym zrobić?
Fobia społeczna to coś, z czym niesłychanie trudno sobie poradzić.
“Człowiek, który odczuwa strach, gdy nie ma realnego niebezpieczeństwa, wymyśla je, by usprawiedliwić swój lęk”
-Alain Emile Chartier-
Czym jest fobia społeczna?
Po pierwsze, zastanówmy się, czym właściwie jest fobia. Fobie są w zasadzie intensywnymi lękami dotyczącymi konkretnych bodźców lub sytuacji. Ten strach jest oczywiście irracjonalny. Wdziera się w ciebie, mimo że nie istnieje żadne realne niebezpieczeństwo. Czujesz go wtedy, kiedy nie powinieneś, i w znacznie większym stopniu. W rezultacie zupełnie niepotrzebnie ingeruje w nasze codzienne życie.
Sytuacje interakcji społecznych przejawiają się w fobii społecznej. A ponieważ żyjemy w stałym kontakcie z innymi ludźmi, jest całkiem normalne, że wywiera drastyczny wpływ na nasze codzienne życie. Jeśli jesteśmy dotknięci innym rodzajem fobii, jak strach przed pająkami lub wężami, możemy po prostu przenieść się do miejsca, w którym nie zobaczymy żadnego z nich, na przykład do miasta. Nie odczuwamy wtedy lęku codziennie, tak jak w przypadku fobii społecznej. Różnica jest oczywista.
Faktem jest, że wszyscy możemy się denerwować, gdy spotykamy nowych ludzi lub przed publicznym wystąpieniem. Ale kiedy już to się dzieje, zwykle takie doświadczenie sprawia nam przyjemność. Jednak nie dzieje się tak w przypadku osób z fobią społeczną – ich zachowanie będzie niekorzystnie wpływać na to doświadczenie. Niestety, to tylko wzmocni siłę fobii.
Jak działają poznawcze uprzedzenia osób z fobią społeczną?
Bardzo ważne jest podkreślenie, że ta fobia ma znaczący wpływ na to, co i w jaki sposób myślimy. Pozwólcie mi wyjaśnić. Z jednej strony istnieją odchylenia poznawcze, które są sposobem, w jaki nasz mózg musi przetwarzać informacje, których doświadczamy.
Ludzie z fobią społeczną są bardziej wrażliwi na to, czy inni na nich patrzą, czy nie. Ich własne ciała wyraźnie pokazują dyskomfort odczuwany w postaci rumieńca, drżącego głosu itp. W wyniku tego ludzie wokół nich mają tendencję do osądzania ich negatywnie. Ale nie tylko to – wspominają wszystkie negatywne momenty tych sytuacji, które w ich umysłach nabierają coraz większego znaczenia. Prowadzi to do tego, że w bardzo negatywny sposób rozważają nowe sytuacje społeczne.
“Strach zawsze każe nam widzieć rzeczy gorszymi, niż są w rzeczywistości”
-Liwiusz-
Przytoczmy taki przykład. Osoba z fobią społeczną będzie bardziej wrażliwa na gesty innych ludzi podczas rozmowy z nimi i będzie interpretować te gesty jako oznaki, że jej nie lubią. Kiedy rozmawiają, mogą pamiętać konkretną sytuację, w której nie radzili sobie dobrze z nowo poznanymi ludźmi. To wkrótce stanie się błędnym kołem negatywnych myśli. W ten sposób możesz sobie wyobrazić przez co przechodzą ludzie na nią cierpiący.
Jakie obawy mają osoby z fobią społeczną?
Dzięki temu, co właśnie powiedzieliśmy o uprzedzeniach poznawczych, możemy zrozumieć rodzaje lęków, które mają ludzie z fobią społeczną. Z jednej strony obawiają się, że okażą oczywiste sygnały, iż są zdenerwowani. Z drugiej strony boją się znaleźć w centrum uwagi w sytuacjach społecznych.
Ale nie tylko to. Obawiają się też, że ludzie patrzą na nich lub obserwują co robią, a nawet tego, że przedstawią ich nowym osobom. Oprócz tego obawiają się również jedzenia, picia i mówienia w miejscach publicznych, a także wykonywania połączeń telefonicznych lub brania udziału w spotkaniach.
Wszystkie te obawy są bezpośrednio związane z czymś bardzo konkretnym – obawą, że wyglądają śmiesznie lub zostaną negatywnie ocenieni. W rzeczywistości po prostu zakładają, że tak się stanie i dlatego pojawia się uczucie lęku. Ten lęk jest tak silny, że blokują się w sytuacjach społecznych, a przez to następuje właśnie to, czego tak bardzo się obawiali.
“Lęk to mały strumień strachu, który przepływa przez umysł. Jeśli zostanie nakarmiony, może stać się potokiem, który poniesie z sobą wszystkie nasze myśli “
-A Roche-
W ten sposób początkowa myśl, że nie są wiele warci zostaje wzmocniona, ale nie zdają sobie sprawy z tego, iż w ten sposób strzelają sobie w stopę. Dlatego fobia społeczna wymaga leczenia psychologicznego, najlepiej z zastosowaniem terapii poznawczo-behawioralnej. Jest to zaburzenie, które znacząco wpływa na osobę na nie cierpiącą. Bardzo trudno jest zmienić tok rozumowania takiej osoby bez pomocy wykwalifikowanego specjalisty.
Zdjęcia dzięki uprzejmości firm Rawpixel, Blake List i Kevina Curtisa.