Uczucie niepokoju. Emocja, która jest tak dobrze znana, odczuwana przez wszystkich i powodująca cierpienie w tak wielu życiowych okolicznościach.
Uczucie niepokoju pojawia się za każdym razem, gdy czujemy, że istnieje niebezpieczeństwo dla naszego przetrwania. Ale możemy odczuwać je również w sytuacjach, które nie są tak naprawdę niebezpieczne jeśli spojrzeć na nie obiektywnie, chociaż w naszych oczach wydają się autentycznym nieszczęściem.
Lęk, czy też uczucie niepokoju kieruje się jak najlepszymi intencjami, chcąc być naszym przyjacielem, naszym sprzymierzeńcem, gotowym pomóc nam walczyć ze wszystkim, co mogłoby nas skrzywdzić lub przydać się podczas ucieczki, jeśli zajdzie taka potrzeba.
To o czym nie ma pojęcia, to że czasami może stać się uciążliwym towarzyszem, którego ciężar chcielibyśmy zostawić za sobą. Pytamy więc, dlaczego niepokój pojawia się w naszym życiu bez zaproszenia? Dlaczego jest taki nieuprzejmy?
W rzeczywistości to, że od czasu do czasu pojawia się w nas uczucie niepokoju jest naszą winą i ma związek z interpretacją sytuacji w naszym codziennym życiu. Obiektywnie rzeczywistość jest taka, jaka jest, ale każdy człowiek może ją postrzegać w inny sposób.
Uczucie niepokoju wyrażone za pomocą liter
Wszystkie emocje mają składnik poznawczy lub umysłowy, fizjologiczny lub emocjonalny oraz behawioralny. Ten ostatni odnosi się do sposobu, w jaki zachowujemy się, gdy odczuwamy daną emocję. Ponadto emocje często pojawiają się w określonym kontekście czasoprzestrzennym. To tak zwana przeszłość.
Albert Ellis, ojciec terapii racjonalno – emotywnej zaprojektował podejście zwane “modelem A-B-C”, w którym rozbił emocje na części. To, co próbował zrobić z tą dekompozycją, to przeanalizowanie wszystkich jej składników. Chociaż dla niego podstawa wszystkich problemów emocjonalnych kryje się przede wszystkim w składzie kognitywnym.
“A” odnosi się do sytuacji której doświadczyliśmy, znanej jako niebezpieczna lub destrukcyjna. “B” odnosi się do składnika kognitywnego, czyli automatycznych negatywnych myśli i irracjonalnych przekonań, które przechodzą przez nasz umysł, gdy znajdujemy się w danej sytuacji i interpretujemy ją lub oceniamy.
Zgodnie z psychologią poznawczą, te myśli i przekonania są wynikiem treningu, jaki otrzymaliśmy w dzieciństwie. Wynikiem naszych wczesnych doświadczeń na skutek życia w kulturze, w której się wychowaliśmy.
W końcu mamy literę “C”, nazywaną składnikiem emocjonalnym i behawioralnym. Wyraża ona to, co czujemy w danej sytuacji i jak na nią reagujemy.
Jeśli chodzi o uczucie lęku, te trzy składniki wydają się bardzo od siebie różnić, a leczenie polega na analizie tego, jakie sytuacje powodują niepokój oraz z którymi z nich musimy się zmierzyć. Z drugiej strony należy poddać w wątpliwość nasz sposób myślenia i starać się go zmienić na równi z uczuciem niepokoju i sposobem w jaki się zachowujemy.
Uczucie niepokoju – litera A
“A” zakłada, że konkretne zdarzenie w życiu może być mniej lub bardziej niebezpieczne dla danej osoby. Chociaż, obiektywnie mówiąc, sytuacja nie pociąga za sobą ryzyka zagrożenia, to nadal jest przeżywana tak, jakby zagrożenie istniało. Sytuacje, które uwalniają A, mogą dotyczyć zagadnień społecznych, fizjologicznych, rodzinnych lub relacji w związku…
Ważna jest nie tylko sytuacja, ale również to że pacjent jest w stanie wyraźnie zidentyfikować zdarzenie, które w przeszłości spowodowało stan lęku.
Uczucie niepokoju – litera B
“B” to myśli lub wyobrażenia, które powodują emocjonalny stan niepokoju. Podobnie jak A jest subiektywny dla każdej osoby.
Nie wszystkie osoby mają te same myśli w tych samych sytuacjach. Raczej każda interpretacja żyje własnym światem, a dwa sposoby postrzegania tej samej sytuacji nie muszą być do siebie podobne.
Lęk sprawi, że myśli nabierają katastroficznego i dramatycznego zabarwienia, oraz budzą pytania “co by było, gdyby” które zawsze zakładają najgorszy możliwy scenariusz. Oto przykłady niepokojących myśli: Co się stanie, jeśli schrzanię randkę? A jeśli wsiądę do samolotu a ten się rozbije?
W większości przypadków te myśli są przesadzone i nierealistyczne. Opierają się na przekonaniu, że stanie się najgorsze. Jedną z strategii zwalczania tych myśli jest zrozumienie jak odróżnić możliwość wystąpienia jakiegoś zdarzenia od jego prawdopodobieństwa.
Tylko dlatego, że coś jest możliwe nie znaczy że będzie prawdopodobne. To prawda, że zdarzają się tragedie. Powinniśmy jednak być przygotowani do radzenia sobie w życiu z tą niepewnością, jeśli nie chcemy przez cały czas odczuwać leku.
Uczucie niepokoju – litera C
Litera “C” składnik lęku podzielony na dwie części: emocjonalne C lub emocje same w sobie i behawioralne C, czyli reagowanie w danej sytuacji.
Emocje lękowe mają podłoże fizjologiczne i są bardzo nieprzyjemne dla osoby ich doświadczającej. Niektóre objawy niepokoju to: palpitacje serca, rozmyte widzenie, omdlenia, drżenie, zimny pot i depersonalizacja…
Czasami zdarza się, że osoby, które cierpią z powodu tych objawów, boją się własnych reakcji na strach, zwiększając te objawy i tworząc błędne koło lęku.
Pacjenci muszą zrozumieć, że takie objawy mają na celu pomóc im uciec od niebezpiecznych sytuacji, które zagrażają ich życiu. Nie powinniśmy się więc ich obawiać, wręcz przeciwnie.
Typowym zachowaniem uczucia niepokoju C jest walka lub ucieczka. W obliczu przekonania, że musimy zrobić coś, aby przeżyć, mamy do wyboru dwie drogi: walkę lub ucieczkę.
Ta reakcja jest bardzo ważna w sytuacjach realnego zagrożenia. Natomiast wprowadza zamieszanie, gdy niebezpieczeństwo nie istnieje, ponieważ jest wówczas wytworem naszego umysłu lub irracjonalnego B.
Decyzja o podjęciu walki lub ucieczce to zachowanie, które zapewnia przetrwanie stanu lękowego. Nie pozwala nam tolerować emocji ani nie zezwala na to, by same opadły. Ponadto nie możemy poznawczo udowodnić, że nasze myśli mają związek z rzeczywistością, bądź też nie.
Ucieczka od danej sytuacji potwierdza, że to, co o niej myśleliśmy było prawdziwe. A w przyszłości będziemy reagować w ten sam sposób. Błędne koło lęku zamknie się. Niepokój stanie się naszym wiernym towarzyszem na całe życie, dopóki nie zdecydujemy się stawić mu czoła.