Słowo asertywny nie zawsze jest dobrze rozumiane. W niektórych językach można je czasem mylić z formą słowa wyrażającego potwierdzenie, ale nie o to chodzi. Asertywność to umiejętność społeczna, która pozwala ludziom komunikować swoje myśli i życzenia oraz bronić swoich praw w odpowiedni sposób.
Tak więc człowiek asertywny to ktoś, kto wie, jak powiedzieć „nie”, kiedy dokładnie to chce powiedzieć. Albo taki, który wyraża niezgodę, nawet jeśli jest to niepoprawne politycznie. To także ten, który umie szczerze i jasno sformułować prośbę lub żądanie w stosunku do innych.
Krótko mówiąc, asertywny to ktoś, kto wie, jak prosić, odmawiać, wymieniać zdania lub negocjować z innymi, zgodnie z tym, czego pragnie. Inaczej mówiąc to osoba, którą określilibyśmy jako kogoś szczerego i bezpośredniego. Ważne jest, aby nie mylić tej postawy ze “szczerością do bólu” lub agresywnością.
„Największym komplementem, jaki kiedykolwiek ktoś mi udzielił, było pytanie, co myślę, a następnie wysłuchanie mojej odpowiedzi”.
-Henry David Thoreau-
Asertywny, pasywny i agresywny
Zwykle określenie asertywny umieszcza się jako jeden ze skrajnych punktów trójkąta. Na pozostałych dwóch skrajnych punktach znajduje się pasywny i agresywny. Ludzie o zachowaniu pasywnym to ci, którzy unikają mówienia tego, co myślą.
Często też czują się skrępowani, aby domagać się swoich praw. Trudno im też o coś poprosić, ponieważ istnieje w nich przekonanie, że proszenie o coś zawsze denerwuje innych.
Natomiast określenie agresywny odnosi się do przeciwnej skrajności. Chodzi o te zachowania, w których osoba nie prosi ani nawet nie wymaga, ale żąda. Nie wyraża tego, co czuje lub myśli, ale to wykrzykuje lub zarzuca rozmówcy.
Nie bierze pod uwagę innych ludzi, ponieważ agresywna osoba jest przekonana, że jej największym prawem jest mówienie tego, co uważa za stosowne.
Asertywność jednak nie jest “złotym” środkiem pomiędzy tymi dwoma skrajnościami, ale raczej innym sposobem podejścia do komunikacji. Człowiek asertywny ma wystarczająco dużo szacunku dla siebie, aby nie przemilczać tego, czego nie należy przemilczać.
Z drugiej strony ma też wystarczająco dużo szacunku dla innych, aby wziąć pod uwagę ich myśli i emocje.
Asertywnie i nieagresywnie
Wyrażanie tego, co myślisz, czujesz lub pragniesz, może spowodować konflikt z innymi, i czasami jest to nieuniknione. Na przykład nikt nie lubi, gdy ktoś odrzuca jego zaproszenie. Często też w relacjach hierarchicznych pojawia się pewien dyskomfort, gdy podwładny nie zgadza się z jakąś dyrektywą i to wyraża.
Jednak taka sytuacja nie musi doprowadzić do tego, różnica zdań przerodzi się w agresję lub stanie się początkiem konfliktu. Jak można tego uniknąć? Istnieje kilka wskazówek, które mogą pomóc, na przykład:
- Patrz na sprawy rzeczy w kategoriach zbiorowych. W radzeniu sobie z sytuacją najlepiej przeanalizować własną perspektywę, ale także perspektywę innych. W szczególności, gdy pojawia się problem, pytanie brzmi: „Jak ZAMIERZAMY to naprawić?”
- Weź pod uwagę możliwą reakcję innych. Jeśli zamierzasz powiedzieć coś, co może kogoś urazić lub zirytować, przewiduj jego możliwą reakcję. Nie należy do tego podchodzić powierzchownie, ale zrozumieć, że każda osoba jest inna i to, co mówimy, może różnie wpływać na różne osoby.
- W rozmowie przechodź do faktów i danych. Oceny lub myśli broni się przytaczając konkretne fakty lub konkretne dane, a nie spekulacje. Jest to nie tylko najrozsądniejsze, ale czyni też rozmówcę bardziej wiarygodnym.
Asertywna komunikacja pomaga obu stronom
- Wyraź to, co czujesz. Jest to o wiele lepsze niż zgadywanie, co czują inni, lub spekulowanie na temat ich intencji czy motywacji. Jeśli powiesz, jakie uczucia wzbudza w Tobie określone działanie lub sytuacja, rozjaśnisz sprawy i oczyścisz komunikację.
- Bądź uprzejmy dla rozmówcy, który ci zaprzecza. Najmądrzejszą rzeczą jest zrozumienie, że ci, którzy myślą inaczej, mają punkt widzenia, który może poszerzyć nasz punkt widzenia. Warto więc słuchać, a nie kwestionować lub bronić się przed nim.
- Oceń swoją motywację. Kiedy mówisz coś, co koliduje z innymi lub bronisz swojego prawa, ważne jest, aby zastanowić się nad zasadnością motywacji, dla której to robisz. W ten sposób nie popadniesz w automatyczną reakcję, ani nie będziesz musiał nikogo atakować.
- Przejdź do perswazji. Nawet jeśli przeanalizujesz sprawy i osiągniesz mocne przekonanie co do słuszności swojego stanowiska, bez względu na to, jak rozsądne będzie, może się okazać bezużyteczne, jeśli nie uda się go dokładnie i jasno przekazać. Człowiek asertywny nigdy nie próbuje narzucić swojego zdania.
Bycie asertywnym wymaga treningu i poczucia własnej wartości. Ten ostatni aspekt zapobiega popadaniu w brak szacunku lub agresję wobec innych lub wobec siebie. Z drugiej strony trening stopniowo ułatwia osiągnięcie tej wewnętrznej spójności, która jednocześnie jest życzliwa dla innych.
Bibliografia
Wszystkie cytowane źródła zostały dokładnie sprawdzone przez nasz zespół, aby zapewnić ich jakość, wiarygodność, trafność i ważność. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i posiadającą dokładność naukową lub akademicką.
González, L. G., & Kasparane, A. G. (2009). Asertividad: un análisis teórico-empírico. Enseñanza e investigación en psicología, 14(2), 403-425.