Syndrom jaskini: lęk przed światem zewnętrznym

Gdy ludzie przez jakiś czas zmagają się z trudnymi przeżyciami, ciężko jest im powrócić do normalnego życia. Okazuje się, że spędzili tak dużo czasu w izolacji, że nie wiedzą jak mają wrócić do świata zewnętrznego. Tak w skrócie można opisać syndrom jaskini.

Niektórzy uważają, że syndrom jaskini to choroba naszych czasów. Opisuje on osoby, które preferują intymność swoich domów zamiast świata zewnętrznego. Co więcej, czują, że nie są w stanie wrócić do swoich rutyn, interakcji społecznych i pracy twarzą w twarz. Jednak takie unikanie było zawsze obecne, zwłaszcza u osób z zaburzeniami lękowymi.

Po trwającym rok lockdownie niektóre osoby decydują się pozostać w swoich domach póki pandemia raz na zawsze się nie skończy. Jednak psycholodzy z całego świata zauważają, że inni całkowicie odmawiają nawet wziąć pod uwagę myśl o prowadzeniu jakiegokolwiek życia poza czterema ścianami własnego domu.

Ten syndrom to nic nowego. Co więcej, chociaż DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) nie uznaje go za jednostkę chorobową, to w rzeczywistości występuje bardzo często. Trudności z powrotem do normalnego życia po doświadczeniu przeciwności od zarania dziejów stanowią część ludzkiej natury.

Syndrom jaskini oznacza cierpienia. Cierpiące osoby wiedzą, że muszą wrócić do swojego życia. Jednak już sama myśl o przekroczeniu progu i wyjściu na świat zewnętrzny sprawia, że zaczynają odczuwać lęk.

Syndrom jaskini i jego cechy

Eksperci uznali istnienie zespołu Hikikomori jeszcze na długo przed pojawieniem się obecnej sytuacji. Ten japoński termin opisuje tendencję do izolowania się wielu młodych osób, które decydują się porzucić swoje życie towarzyskie i pozostawać w domach. Dotyka częściej mężczyzn niż kobiety.

Zazwyczaj kryje się za nim pewna odmiana fobii społecznej. Może być to odmiana agorafobii, nieśmiałość, a nawet zaburzenia związane z osobowością unikającą.

Syndrom jaskini posiada wiele podobnych cech. Jednak wiąże się z nim jedna szczególna kwestia. Otóż pojawia się po zawiłych lub traumatycznych przeżyciach, które sprawiają, że osoba na niego cierpiąca decyduje, że najbezpieczniejsze miejsce, w jakim może przebywać, to jej własny dom.

Z powodu obecnej sytuacji syndrom ten jest obecnie częściej rozpoznawany. Jednak osoby na niego cierpiące zazwyczaj doświadczały wcześniej molestowania seksualnego lub mobbingu i prześladowania.

Definicja

Syndrom jaskini pojawia się, gdy dana osoba czuje się bezpieczniejsza w swoim domu i ma duże trudności z przejęciem kontroli nad swoim życiem towarzyskim.

W przeciwieństwie do osób z zespołem Hikikomori, osoby cierpiące na syndrom jaskini chciałyby opuścić dom i wrócić do pracy oraz spędzania czasu z rodziną i przyjaciółmi poza swoim domem. Jednak czują, że nie są w stanie tego zrobić.

Objawy

Główne cechy charakterystyczne syndromu jaskini to cierpienie i rozpacz. Osoby, które na niego cierpią, są świadome, że muszą wyjść do świata zewnętrznego, który znajduje się poza ich domem, i przejąć odpowiedzialność za swoje życie. Jednak czują, że nie są w stanie tego zrobić.

W związku z tym mogą doświadczać następujących objawów:

• Odczuwają ogromny niepokój, gdy muszą zrobić coś poza domem. Na przykład pójść do lekarza lub załatwić inne ważne sprawy albo odwiedzić swoich krewnych. Co więcej, często odczuwają niepokój i lęk już na kilka dni przed takim wydarzeniem.
• Syndrom jaskini dotyka zarówno introwertyków, jak i ekstrawertyków. Niektórzy sugerują, że ten fenomen jest podobny do syndromu sztokholmskiego. Pojawia się on, kiedy u jeńca lub zakładnika rozwija się nieuzasadnione przywiązanie do osoby, która go więzi (w tym przypadku: jego domu).
• Pojawia się lęk przed wyjściem z domu po doświadczeniu złych przeżyć. W dzisiejszych czasach bodźcem, który wywołuje ten syndrom, jest obecna sytuacja na świecie. Jednak może również wystąpić u osób, które były na zwolnieniu z powodu depresji lub molestowania seksualnego albo mobbingu. W takich przypadkach dom staje się bezpiecznym miejscem. Chociaż osoba cierpiąca na syndrom jaskini wie, że w którymś momencie będzie musiała wyjść z domu, to myśl ta sprawia, że czuje się niekomfortowo.

Takie chroniczne unikanie wykonywania czynności poza bezpiecznym środowiskiem wywołuje również objawy fizjologiczne, takie jak zawroty głowy, drętwienie i tachykardia.

Przyczyny syndromu jaskini

Syndrom jaskini jest bezpośrednio związany z fobią społeczną. Co więcej, okazuje się, że wiele osób cierpiących na syndrom jaskini zmagało się również z tym zaburzeniem. Częstotliwość występowania takich zaburzeń wzrosła w znaczący sposób w ostatnich latach, zwłaszcza u młodszej części populacji.

Eksperci z Uniwersytetu Dalhousie w Kanadzie przeprowadzili interesujące badanie. Wykazało ono, że fobie społeczne wpływają lub wpływały na około 36% osób od 16. do 29. roku życia.

Unikanie sytuacji społecznych i pozostawanie w domu zdarza się obecnie niezwykle często. Stało się to jeszcze łatwiejsze wraz z pojawieniem się nowych technologii, które można wykorzystywać zarówno w pracy, jak i w celu rozrywki.

Pandemia jedynie pogorszyła istniejącą już sytuację. Z tego powodu powinniśmy postarać się bardziej zainteresować takimi kwestiami. Dzięki temu być może uda się nam uchronić przed tego rodzaju trudnymi sytuacjami i zająć się nimi w odpowiednim czasie.