W tym artykule przedstawiamy stany lękowe u kobiet cierpiących na nowotwory oraz inne towarzyszące zaburzenia psychiczne. Omawiamy potrzebę leczenia tych zaburzeń, szczególnie względu na ich wpływ na samopoczucie i zdrowie psychiczne kobiet już po przebytej chorobie.
Czy kobiety bardziej cierpią na raka, właśnie dlatego, że są kobietami? Na to pytanie postaramy się odpowiedzieć w tym artykule, opierając się badaniach dotyczących zmian nastroju i poziomu lęku u kobiet.
Pomoże nam to określić, czy podejście do raka z perspektywy płci może okazać być korzystne dla tych, którzy muszą się z tym problemem zmierzyć.
Rak, niezależnie od swojej postaci, stanowi stresującą sytuację w życiu, która może mieć wpływ na wszystkie jego aspekty. Istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na doświadczanie choroby nowotworowej przez daną osobę. Są to między innymi: wsparcie rodzinne i społeczne, wiek, zasoby, na które mogą liczyć itp.
Ponadto, jak wykazuje literatura naukowa, również płeć może wpływać na cierpienie osoby doświadczającej choroby nowotworowej.
Rak mężczyzn i kobiet to nie to samo
W zależności od konkretnego rodzaju raka wrażliwość na niego jest różna dla mężczyzn i dla kobiet. Natura tych różnic może być istotna dla zrozumienia, dlaczego perspektywa płci jest tu konieczna.
Jak ujawnia J. Borràs (2015), guzy ginekologiczne, w tym rak piersi, stanowią 40% wszystkich guzów u kobiet. Natomiast w przypadku mężczyzn 22% guzów przypisuje się rakowi prostaty, a następnie rakowi płuc i jelita grubego.
Podobnie, stwierdzone zostały również różnice we współczynniku przeżywalności w przypadku raka w zależności płci. W przypadku najbardziej typowego raka u kobiet, czyli raka piersi, po pięciu latach choroby przeżywalność wynosi 83,8% (dane dla Hiszpanii).
Jednakże dane te różnią się znacząco w innych przypadkach. Chociaż przeżywalność przy raku prostaty wynosi 84,7%, w raku płuc prawdopodobieństwo to spada aż do 10%. Rak płuc stanowi przy tym 50% wszystkich guzów u mężczyzn.
Dlatego wydaje się słuszną konkluzja, że kobiety chore na raka umierają rzadziej niż mężczyźni, chociaż charakterystyka problemu jest taka sama.
Wymagania dla chorych na raka piersi
Mówi się, że rak piersi jest jedną z głównych przyczyn zgonów kobiet. Przebieg choroby i warunki fizyczne każdego są inne, dlatego też wymagania dla każdej z chorych będą się różnić.
Konkretny przypadek raka piersi, najczęściej występującego nowotworu u kobiet, implikuje również szereg bardzo różnych cech, w których płeć – rozumiana jako kategoria społeczna i kulturowa – wydaje się mieć coś ważnego do powiedzenia.
Według C. Caniçali, G. Nunesa, O. Piresa, L. i A. Costów (2012) rak piersi wiąże się ze zmianami stylu życia spowodowanymi dyskomfortem fizycznym i przekształceniem koncepcji samopostrzegania własnej osoby.
Autorzy ci zaobserwowali, że kobietę, która choruje na raka piersi, dotyka również zaniżona samoocena i znaczny spadek jej libido.
Inne badania przedstawione przez tych autorów sugerują, że u pacjentek z rakiem piersi występują istotne klinicznie objawy lęku i depresji. Naukowcy ujawniają objawy takie jak napięcie, nieokreślony strach i zamartwienie, obawy pojawiające się bez wyraźnej przyczyny.
Troski kobiet w fazie przedoperacyjnej
Kolejna badaczka, M. Olivares (2004), wzięła na warsztat psychologiczne aspekty raka ginekologicznego. Jeden z nich, niepokój, okazał się predyktorem, jeśli chodzi o powrót kobiet do zdrowia po operacji.
Niepokój przy nowotworach kobiet nabiera szczególnego znaczenia. Dlaczego? Ponieważ, według wspominanej badaczki, pacjentki z wyższym poziomem lęku przedoperacyjnego wykazywały większy ból i dyskomfort w okresie pooperacyjnym, wymagały większej ilości leków i dłuższego pobytu w szpitalu.
Salmon (1992), zgodnie z odzwierciedleniem Olivares (2004), znajduje pozytywny związek między lękiem przed operacją a miarą lęku pooperacyjnego. Stwierdza również jego dodatni związek z depresją pooperacyjną.
Co martwi kobiety chore na raka?
Aby zrozumieć kobiecy niepokój związany z obecnością raka, należy przyjrzeć się szczególne obawom chorej.
Chociaż wydaje się to oczywiste, bo sama choroba jest źródłem stresu i strachu, prawda jest taka, że różne badania, na przykład te przeprowadzone przez G. Mota, E. Aldana, Z. Bohórqueza, S. Martínez i J. Peralta (2018), przybliżają czynniki wywołujące niepokój u kobiet chorujących na nowotwory. Wśród nich możemy wyróżnić:
- uczucie bliskości śmierci,
- błędne przekonania na temat raka,
- przewidywania dotyczące własnego cierpienia,
- przewidywanie dotyczące cierpienia rodziny i przyjaciół,
- uczucie utraty kontroli,
- kryzys dotychczasowych przekonań, potrzeba przekraczania granic,
- brak lub nadmiar opieki i / lub jej stymulacji,
- stany chorobowe: utrata witalności, nudności, anoreksja i wymioty.
W zależności od czasu choroby i rodzaju raka lęk u kobiet jest inny. Na przykład osoby, które przeszły mastektomię, częściej zgłaszają frustrację, smutek oraz zaburzenia lękowe i depresyjne.
Zdaniem wymienionych autorów niepokój związany z rakiem piersi często ogranicza życie społeczne, rodzinne i osobiste kobiet.
Obraz własnego ciała i seksualność po raku
W przypadku nowotworów ginekologicznych u kobiet, oprócz lęku zależnego od samej choroby, istotną rolę w ich późniejszym samopoczuciu odgrywają zmiany fizjologiczne.
Według V. García-Viniegras i M. González (2007) wiara w siebie, stabilność emocjonalna, siła, pozytywna emocjonalność i poczucie własnej wartości decydują o dobrym samopoczuciu osoby w trakcie całego cyklu jej życia. Po raku wielu kobietom brakuje któregoś lub kilku z tych czynników.
J. Sebastián, D. Manos, J. Bueno i N. Mateos (2007) zapewniają, że chociaż rak na ogół kończy się operacją i, w wielu przypadkach, implikuje fizyczne następstwa, ów fizyczne zmiany niosą ze sobą również ważne psychospołeczne konotacje dla kobiet.
Dzieje się tak ze względu na wagę, jaką przywiązuje się w zrozumieniu kobiecej tożsamości do piersi. Wiele kobiet uważa na przykład, że utrata piersi oznacza również utratę kobiecości.
Piersi ponadto wydają się odgrywać kluczową rolę w zdolności do przyciągania i uprawiania seksu. Ta sfera prawie zawsze ulega zmianom po operacji lub leczeniu.
Problemy z seksualnością tylko przy raku piersi?
Smutek, problemy z własnym wizerunkiem i seksualnością oraz niepokój towarzyszące nowotworom kobiet można zaobserwować przy wszystkich schorzeniach ginekologicznych, nie tylko w raku piersi. Częste są także stany lękowe u kobiet cierpiących na nowotwory.
Olivares (2005) mówi o objawach depresji, lęku i przewlekłych problemach seksualnych w pięć lat po leczeniu kobiet z rakiem szyjki macicy. Aż 55% kobiet ma problemy seksualne, 33% nie uprawia już seksu po raku endometrium.
Wnioski: czy lęk jest wskaźnikiem powikłań?
Każde leczenie pociąga za sobą inne okoliczności dla pacjenta. Zaobserwowano, że strach, smutek, niepokój i brak poczucia własnej wartości są częstymi elementami w przypadku nowotworów ginekologicznych.
Także zmiany na poziomie psychologicznym człowieka mogą wpływać na rozwój choroby. Dlatego wydaje się istotne, aby zająć się psychologicznymi i emocjonalnymi potrzebami kobiet chorych na raka w inny sposób w przypadku raka ginekologicznego.
Leczenie powinno obejmować nie tylko chemioterapię, ale także środki pomagające kontrolować lub zwalczać niepokój odczuwany podczas leczenia: np. programy psychoedukacyjne mające na celu fałszowanie szkodliwych mitów, jak ten, że seksualność i kobiecość mają swoje centrum w piersiach lub w pochwie.
Ponadto należy pracować nad odbudowaniem pewności siebie, poczucia własnej wartości i traktować ten element jako część procesu leczenia, a także eliminować stany lękowe u kobiet cierpiących na nowotwory.
Ostatecznym celem musi być dobrobyt kobiet, nie tylko fizyczny, ale całościowy.
Bibliografia
Wszystkie cytowane źródła zostały dokładnie sprawdzone przez nasz zespół, aby zapewnić ich jakość, wiarygodność, trafność i ważność. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i posiadającą dokładność naukową lub akademicką.
- Borràs, J. (2015). La perspectiva del género en el cáncer: una visión relevante y necesaria. Arbor, 191(773): a231.
- Caniçali, C., Nunes, L., Pires, P., Costa, F., y Costa, M. (2012). Ansiedad en mujeres con cáncer de mama. Enfermería Global, 28, 52-62.
- García-Viniegras, C. y González, M. (2007). Bienestar psicológico y cáncer de mama. Avances en Psicología Latinoamericana, 25, 72-80.
- González, C., Calva, E., Bohorquez, L., Medina, S. y López, J. (2018). Ansiedad y calidad de vida en mujeres con cáncer de mama: una revisión teórica. Psicología y Salud, 28(2), 155-165.
- Olivares, M. (2004). Aspectos psicológicos en el cáncer ginecológico. Avances en Psicología Latinoamericana, 22, 29-48.
- Sebastián, J., Manos, D., Bueno, M. y Mateos, N. (2007). Imagen corporal y autoestima en mujeres con cáncer de mama participantes en un programa de intervención psicosocial. Clínica y Salud, 18(2), 137-161.