Według oficjalnych danych, w Stanach Zjednoczonych w 2016 było ponad 800 tys. rozwodów. Rozwód daje podstawy prawne, które regulują związki w taki sposób, by wszyscy członkowie rodziny byli chronieni. Może być on jednak najtrudniejszym doświadczeniem w życiu wielu osób. Czasami procedura kończy się wspólnym porozumieniem, choć zwykle to jedna ze stron podejmuje pierwszy krok.
Rodzina daje nam głębokie poczucie bezpieczeństwa, miłości i uznania. Rozwód natomiast sprawia, że pozostaje wyłącznie samotność, strach, ból i gniew.
Rozpad małżeństwa otwiera drzwi do duchów przeszłości. Nasza osobista historia odzwierciedlana jest w kryzysach, wtedy też demaskowana jest nasza zdolność do stawienia czoła teraźniejszości.
Niektórzy zapominają nienawiść i pogardę, inni wyrzucają z myśli dobre momenty. Niektórzy nie mogą poradzić sobie z tym, co się wydarzyło oraz mają nadzieję na pogodzenie się, które nigdy nie nastąpi. Inni próbują zapomnieć o wszystkim poprzez znalezienie innego partnera, jednego, drugiego, trzeciego… Jak widzimy, zakres reakcji jest bardzo szeroki.
Jednak chociaż małżeństwo można “anulować”, macierzyństwo i ojcostwo są na całe życie. Poprzez rozwód, dorośli decydują się na zakończenie swojej relacji. Nie mogą jednak zrobić tego samego z rodzicielstwem. Dzieci nie powinny być wychowywane w atmosferze przemocy i pogardy. Nigdy też nie powinny być traktowane przedmiotowo – jako kule, które mają zranić drugą osobę lub posłannik nadziei na pojednanie.
Kiedy wojna się nie kończy
Rozwód nie powinien być przeszkodą do wykonywania obowiązków rodzicielskich. Ani nie powinien być procesem, który rani prywatność, zaufanie oraz bezpieczeństwo, jakiego potrzebuje dziecko. Nie należy ono na wyłączność ani do matki, ani do ojca. Z tego powodu nie powinno stać się instrumentem zemsty, nienawiści oraz kłótni.
Dzieci są uzależnione od swoich rodziców, chociaż nie są ich własnością. Muszą one utrzymać relację zarówno z matką, jak i ojcem, aby dorastać w zdrowy sposób. To niestety dość powszechne, kiedy jedno z rodziców twierdzi, że kocha czy dba o pociechę bardziej. W ten sposób sugeruje ono, że miłość drugiego rodzica nie jest wystarczająca. To jeden z najpoważniejszych błędów, jaki mogą popełnić rodzice. To również jedna z rzeczy, które wyrządza dziecku największą krzywdę.
Dzieci potrzebują kontaktu z oboma rodzicami, aby ich rozwój emocjonalny przebiegał w zdrowy sposób. To prawo dziecka oraz rodzica, aby cieszyć się nawzajem swoim towarzystwem.
Rozwód oraz jego następstwa
Po kłótliwym rozwodzie to dość powszechne, by obie strony wtrącały się w swoje prywatne relacje. W najpoważniejszych przypadkach jeden z rodziców, a czasami oboje, mogą zaniedbać dziecko lub nawet opuścić je. Istnieje wiele takich sytuacji. Albo matka, albo ojciec może zostawić dzieci. Mogą też je wciągnąć w konflikt, który rozwód tylko zaostrza.
Istnieje wiele negatywnych konsekwencji, które mogą narodzić się z konfliktów między rodzicami. To jak poważnie wpłyną na dziecko zależeć będzie od tego, jak radzą sobie z nimi sami rodzice. Koszt emocjonalny może być również wysoki, w zależności od tego jak starasz się je rozwiązać lub jak długo trwają. Kiedy para radzi sobie z konfliktami w niewłaściwy sposób, może wywołać to zniechęcenie, agresję i spięcia między wszystkimi członkami rodziny. Zwykle powoduje to też większy dyskomfort emocjonalny oraz dystansowanie się dzieci.
Konsekwencje opuszczenia
Rozwód oznacza olbrzymią zmianę w dynamice rodziny, szczególnie w związku. Nie powinno to jednak doprowadzić do opuszczenia dzieci. Ich cierpienie tylko się zwiększy, jeśli oprócz strasznego rozwodu, jeden z rodziców będzie rzadziej obecny lub zupełnie zniknie.
Pogodzenie się z nieobecnością matki lub ojca jest niezwykle trudne. Staje się jeszcze bardziej bolesną walką, kiedy dziecko dowiaduje się, że rodzic wyjechał daleko, nie przyjeżdża w odwiedziny wystarczająco często lub po prostu nie chce mieć z dzieckiem nic wspólnego.
Opuszczone dziecko zazwyczaj zaczyna kurczowo trzymać się rodzica, który ma je pod opieką. Zdarza się, że próbuje kontrolować relację, monopolizując czas poprzez bardzo wymagające zachowania. Za tym wszystkim kryje się lęk przed utratą matki lub ojca, uczucie silnie zakorzenionej niepewności. Oddzielenie od nieobecnego rodzica jest bardzo trudne, a dziecko musi odseparować się wewnętrznie. Często wyobraża sobie ono, że rodzic powraca i marzy o pojednaniu. Może w ten sposób idealizować relację oraz unikać separacji.
Jeśli rodzic znika, dziecko może odczuć, że zostało w ten sposób ukarane. Może czuć się zobowiązane, by stłumić jakiekolwiek oznaki wrogości czy złości, a nawet stać się ekstremalnie posłuszne i uległe. Często kierują stłumioną przemoc przeciwko samym sobie. Z drugiej strony mogą stać się impulsywni, agresywni, a nawet wrodzy.
“Posiadanie dzieci nie czyni cię ojcem, podobnie jak posiadanie pianina nie oznacza, że jesteś pianistą.”
-Michael Levine-
Konflikt lojalności
Lojalność jest uczuciem solidarności, które łączy potrzeby i oczekiwania kilku osób. Zawiera w sobie więź, wymiar etyczny oraz, w przypadku rodziny, zrozumienie i zgodność między jej członkami. Przez pokolenia system wartości przekazywany jest z jednej rodziny do drugiej. Dana osoba osadzona jest w sieci interpersonalnych lojalności, gdzie zaufanie i osiągnięcia są niezwykle istotne.
Wiele rodzin jest w stanie ukrywać tego typu lojalności. Oczekiwania nie są wyraźnie sygnalizowane, jednak istnieją niepisane zasady, których dana rodzina powinna przestrzegać. To rodzaj wymiaru sprawiedliwości w rodzinie, etos relacji, który pozwala na identyfikację z grupą.
To wszystko zakłada, że każdy członek rodziny powinien dostosować swoje indywidualne potrzeby, aby wpisać się w sieć rodzinnych związków. Dość często związek rozpada się, jednak wcale nie kończy to kłótni między rodzicami. Rozwód tylko daje następne powody do dysput. W takich wypadkach to dość normalne dla dzieci, by czuły potrzebę upewnienia się o miłości przynajmniej jednego z rodziców. Właśnie to możemy nazwać konfliktem lojalności.
Dzieci odczuwają presję, by stanąć po którejś ze stron, a jeśli tego nie zrobią, mogą poczuć się odizolowane lub nielojalne wobec obojga rodziców. Z drugiej strony, jeśli zdecydują się na zaangażowanie, by czuć się pewniej, będą mieć wrażenie, że zdradzają jednego z rodziców. Dynamika rodziny rozwija się w kierunku, gdzie lojalność wobec jednego rodzica zakłada jej brak wobec tego drugiego.
“Najlepszą spuścizną ojca dla swoich dzieci jest ofiarowanie im odrobiny czasu każdego dnia.”
-Battista-
Nasze obowiązki w konfliktach
To niezwykle istotne, abyśmy nie wysyłali dzieciom sprzecznych sygnałów podczas komunikacji z nimi lub naszym partnerem. Na przykład mówienie dziecku, że nie masz nic przeciwko jeśli pójdzie do ojca, po czym zatrzymywanie go poprzez przytulanie. W tego typu przesłaniu kryje się miecz obusieczny. Język werbalny i niewerbalny wysyła wiadomość, która może poważnie skrzywdzić dziecko.
Będzie ono uważało, że robi coś złego, lecz nie wie dokładnie co. To dlatego, że to dorośli powodują ten konflikt emocjonalny. Tego typu dynamika jest niezwykle szkodliwa dla rozwoju mentalnego młodych osób.
Najlepszym scenariuszem jest dozgonne małżeństwo pary. Jednak jeśli oboje oraz cała rodzina przez to cierpi, a związek jest toksyczny, rozwód może być jedynym wyjściem.
Podejmowanie decyzji
Kiedy relacja powoduje ból, musimy podjąć decyzję biorąc pod uwagę rozwód lub udanie się na terapię rodzinną. Mimo to, separacja nie oznacza ani nie usprawiedliwia zaniedbywania obowiązków rodzicielskich lub wykorzystywania dzieci przeciwko partnerowi.
Rozwód oraz związany z nim proces dotyczy dwójki dorosłych ludzi i muszą oni działać w dojrzały sposób, próbować łagodzić konflikty i mieszane uczucia bez wciągania w to swoich dzieci.
Dzieci i nastolatki potrzebują wsparcia i ochrony osoby dorosłej, aby czuć się bezpiecznie oraz kochane. To odpowiedzialność rodziców, by zapewnić dzieciom tą stabilność. W przypadku, kiedy jedno z nich lub oboje rodziców nie potrafi poradzić sobie z tym procesem, wtedy zaleca się skorzystanie z pomocy psychologa, by otrzymać odpowiednie wskazówki.
Terapeuta może pomóc Ci kontrolować swoje emocje, radzić sobie z konfliktami, podejmować decyzje, brać na siebie odpowiedzialność, korzystać z pomocy itd. Pomoże Ci zamknąć za sobą pewne drzwi w Twoim życiu, by móc stawić czoła przyszłości. Sposób w jaki radzimy sobie z konfliktami determinuje to czy są one konstruktywne czy destruktywne, co ma jeszcze większe znaczenie, jeśli w sprawę zaangażowane są dzieci.
“Wymaganie, by rodzice byli wolni od wszelkich wad, oraz by byli wzorem człowieczeństwa, jest aroganckie i niesprawiedliwe.”
-Silvio Pellico-