Czy kiedykolwiek słyszałaś termin “platoniczna miłość“? W dzisiejszym artykule wyjaśnimy jego prawdziwe znaczenie.
Czy kiedykolwiek słyszałaś termin “platoniczna miłość“? Zazwyczaj używamy go odnosząc się do osoby, wobec której żywimy romantyczne uczucia, ale znajduje się ona poza naszym zasięgiem. Często to właśnie nieodwzajemniona miłość sprawia, że fantazjujemy o drugiej osobie i ją idealizujemy.
Ale co taka miłość ma wspólnego z Platonem? Czy Platon mówił kiedykolwiek o platonicznej miłości?
Odpowiedź jest prosta: nie. Koncepcja miłości Platona nigdy nie odnosiła się do nieosiągalnej osoby. Sami stworzyliśmy wariację na temat pojęcia platonicznej miłości. Chociaż ewolucja terminu jest w pewien sposób zrozumiała, to należy odróżnić nowoczesną miłość platoniczną od miłości, o której mówił Platon. Przyjrzyjmy się bliżej temu zagadnieniu.
Koncepcja miłości w Uczcie Platona
W Uczcie grecki filozof mówi o miłości za pośrednictwem Sokratesa. W swojej pracy opisuje bankiet, na którym każdy z obecnych przemawia na temat miłości.
Wypowiedzi uczestników obejmują zarówno te najbardziej powierzchowne, jak i niezwykle przemyślaną przemowę Sokratesa, który w rzeczywistości przedstawia przemyślenia samego Platona.
Na początku Fajdros wskazuje, że Eros, grecki bóg miłości, to najstarszy z bogów. Tym samym stanowi siłę inspirującą do wykonywania wielkich czynów. Stwierdza, że miłość daje nam odwagę, abyśmy stali się lepszymi ludźmi.
Następnie Pauzaniasz, który bardziej zagłębia się w temat, mówi o dwóch rodzajach miłości: wszetecznej i niebiańskiej. Ta pierwsza jest bardziej fizyczna i powierzchowna, zaś druga jest bardziej idealna pod względem moralnym.
Arystofanes opowiada historię mitologicznej koncepcji stworzenia człowieka. Zgodnie z nią, na początku istniały trzy rodzaje istot: mężczyźni, kobiety i osoby androgeniczne. Te ostatnie spiskowały przeciwko bogom, a za karę Zeus podzielił je na dwoje.
Od tego momentu ludzie zaczęli poszukiwać swojej drugiej połówki lub bratniej duszy. Podczas tych poszukiwań niektórzy kierują się ku miłości homoseksualnej, zaś inni ku heteroseksualnej, w zależności od ich stanu pierwotnego.
W końcu Sokrates mówi, że miłość to siła, która pozwala nam kontemplować najczystsze i najbardziej idealne piękno.
Miłość według Platona
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, Sokrates reprezentuje myśli samego Platona. Tym samym wiemy, że mowa Sokratesa w Uczcie przedstawia koncepcję miłości Platona.
Platon, podobnie jak w całej swojej filozofii, wyróżnia świat idei i świat materialny. W świecie idei możemy znaleźć najczystszą wiedzę. Z kolei w świecie materialnym istnieje wiedza, która imituje perfekcyjny świat idei.
Według Platona to samo odnosi się do miłości. Platoniczna miłość jest daleka od miłości czysto fizycznej i goni za pięknem. Sama miłość do piękna jest rozumiana jako najwyższy rodzaj miłości, którą możemy znaleźć w świecie idealnym.
Doświadczanie piękna w całym jego splendorze to cel miłości. Tym samym Platon wierzył, że miłość to piękno w jego najczystszej i najbardziej abstrakcyjnej formie.
Platoniczna miłość
Platon powiedział, że miłość mądrości to najbardziej perfekcyjna i najczystsza forma miłości. Tym samym platoniczna miłość nie oznacza idealizowania osoby, ale raczej osiągnięcie mądrości, rodzaju piękna duchowego.
Z czasem koncepcja “platonicznej miłości” ewoluowała, póki nie zyskała swojej drugiej definicji nieosiągalnej miłości. Jednak dla Platona ścieżka, którą musimy podjąć, aby osiągnąć prawdziwe piękno, a tym samym miłość w całym swoim splendorze, biegnie przez wiedzę.
Ta ścieżka rozpoczyna się od miłości do piękna cielesnego jako idealnej estetyki. Następnie przechodzi od piękna dusz do miłości wiedzy. Platon powiedział:
“Piękno wieczne, które nie powstaje i nie ginie, i nie rozwija się ani nie więdnie […] ani też dla jednego piękne, a dla drugiego szpetne, […] tylko piękno samo w sobie niezmienne i wieczne, […] a wszystkie inne przedmioty piękne uczestniczą w nim jakoś w ten sposób, że podczas gdy same powstają i giną, ono ani się pełniejszym nie staje, ani uboższym. […]
Więc kto […] zaczął, jak należy, a wznosząc się ciągle wyżej już to piękno oglądać zaczyna, ten stanął prawie u szczytu. […] Bo tędy biegnie naturalna droga miłości […] tak że człowiek dopiero przy końcu istotę piękna poznaje. […] Na tym szczeblu dopiero życie jest coś warte: wtedy, gdy człowiek piękno samo w sobie ogląda.
Gdybyś je kiedy ujrzał, nie myślałbyś go porównywać z klejnotami, szatami, czy pięknymi chłopcami ani z młodymi ludźmi.”
-Platon-
Ciekawe jest to, że wyrażenie “miłość platoniczna” zostało użyte po raz pierwszy w XV wieku, kiedy Marsilio Ficino odnosił się do miłości do inteligencji i piękna danej osoby. Później zyskał on popularność po publikacji sztuki The Platonick Lovers autorstwa angielskiego poety i dramaturga Sir Williama Davenanta, który podzielał idee Platona na temat miłości.