Nieodpowiadanie. Używanie sarkazmu. Mówienie, że nie można z Tobą rozmawiać. Mówienie do Ciebie, jakbyś był lub była dzieckiem. Stawianie ultimatum. Oznaki manipulacji słownej są równie różnorodne jak wyczerpujące. Manipulacja przy użyciu słów jest formą wyzysku psychicznego i przemocy emocjonalnej, którą musimy nauczyć się rozpoznawać.
Licio Gelli był jednym z najbardziej przerażających ludzi w historii Włoch. Ten członek tzw. loży masońskiej Propaganda Due był neofaszystowcem specjalizującym się w manipulacji obywatelami. Powiedział kiedyś, że aby kogoś kontrolować, trzeba po prostu wiedzieć, jak się komunikować. Pokazał, że język jest bronią i może być wykorzystywany w perwersyjny sposób w celu zdobycia dominacji. Na tym mniej więcej opierają się oznaki manipulacji słownej.
„Myśli psują język, a język może również zepsuć relacje międzyludzkie.”
-George Orwell-
Wiemy o tym aż za dobrze. W sferze polityki, reklamy i wielkiego wszechświata środków masowego przekazu nieustannie wykorzystuje się manipulację, aby nas uwieść, wpływać na nasze decyzje i ostatecznie nas kontrolować. Teraz, kiedy wchodzimy do sfery prywatnej, wszystko staje się nieco bardziej sybilińskie i złożone.
Mówimy o naszej komunikacji z rodziną, partnerem, przyjaciółmi… Oznaki manipulacji słownej są widoczne wszędzie wokół nas, choć często pozostają zakamuflowane. Możemy też nieświadomie wpaść w pułapkę i używać ich osobiście. Dlatego ważne jest, aby wiedzieć, jak rozpoznać oznaki manipulacji słownej i na nie zareagować.
Musimy zrozumieć, że ważne jest, aby nie tylko uważać na to, co mówimy, ale także na sposób, w jaki się komunikujemy.
Oznaki manipulacji słownej w codziennej komunikacji
Oznaki manipulacji słownej w pierwszej kolejności kojarzą się z brakiem równowagi w danej relacji. Jest to sytuacja, w której korzystanie z języka w odpowiedni sposób przynosi korzyści jednej ze stron. Celem jet nie tylko kontrolowanie drugiej osoby, ale także jej skrzywdzenie. Tą ukrytą agresję wywołują nasze własne emocje.
Aldous Huxley powiedział, że słowa mogą być jak promienie X. Użyte w makiaweliczny sposób mogą przeniknąć wszystko: poczucie własnej wartości, godność, a nawet tożsamość. Uczmy się więc, jak dostrzec oznaki manipulacji słownej i dowiedzmy się nieco więcej o tej destrukcyjnej dynamice zachodzącej na poziomie osobistym. Oto 9 znaków ostrzegawczych.
1. Manipulacja faktami
Każdy, kto stosuje manipulację psychologiczną w komunikacji jest świetnym strategiem, który przekręca prawdę. Zawsze będzie zwracał się ku temu, co służy mu na korzyść, jednocześnie zmniejszając swój udział w odpowiedzialności i przekazując całą winę na Ciebie. Co więcej, na ogół wyolbrzymia i ukrywa kluczowe informacje, a tym samym zapewnia, że równowaga zawsze będzie przechylała się w kierunku jego wersji „prawdy”.
2. „Z Tobą nie da się rozmawiać”
Utrzymywanie, że trudno się z Tobą rozmawia to proste, bezpośrednie i skuteczne podejście. Gdy ktoś mówi Ci, że „nie można z Tobą porozmawiać”, unika dokładnie tego, co chcesz zrobić: rozmawiania o problemie.
Manipulatorzy często mówią drugiej osobie, że jest zbyt emocjonalna, że robi przysłowiowe widły z igły i że po prostu nie można z nią porozmawiać. Oskarżają o to, na co sami cierpią: słabe umiejętności komunikacyjne.
3. Nękanie intelektualne
Manipulator psychologiczny i emocjonalny często wykorzystuje również inną bardzo powszechną strategię komunikacji. Mowa o o nękaniu intelektualnym. W takim przypadku nieprzerwanie wywołuje kłótnie, przedstawiając rozmaite informacje, fakty i zawiłe drogi rozumowania, aby wyczerpać Cię emocjonalnie i przekonać, że to on ma rację.
4. Ultimatum i niewiele czasu na decyzję
„Jeśli nie akceptujesz tego, co mówię, to koniec”. „Masz czas do jutra, żeby przemyśleć to, o czym rozmawialiśmy”. Tego typu komunikacja jest niewątpliwie bardzo bolesna i przygnębiająca. Są to jawne oznaki manipulacji słownej, w której manipulator stawia nas w trudnym położeniu, wywołując niepokój i powodując wielkie emocjonalne cierpienie.
Pamiętaj, że jeśli ktoś Cię szanuje i naprawdę Cię kocha, to nigdy nie użyje groźby „wszystko albo nic”. Tego typu strategię możesz śmiało potraktować jako rodzaj manipulacji słownej.
5. Powtarzanie Twojego imienia podczas rozmowy
Kiedy podczas rozmowy ktoś powtarza Twoje imię niemal nieprzerwanie i przesadnie, wówczas stosuje sprytny mechanizm kontrolny. W ten sposób zmusza drugą osobę do zwrócenia uwagi i onieśmiela ją.
6. Ironia i czarny humor
Używanie ironii i czarnego humoru, który ma na celu upokorzenie i wyśmianie drugiej osoby to kolejne oznaki manipulacji słownej. Agresor lub manipulator stara się w ten sposób umniejszyć wartość drugiej osoby i próbuje narzucić jej swoją domniemaną wyższość psychologiczną.
7. Cisza lub wymijające odpowiedzi
„Nie chcę o tym rozmawiać”. „To nie jest dobry moment”. „Dlaczego teraz o tym mówisz?”... Ten typ komunikacji jest bardzo często spotykany między partnerami, szczególnie jeśli brakuje im umiejętności komunikacyjnych i poczucia odpowiedzialności. Są to subtelne, ale prawdziwe oznaki manipulacji słownej.
8. Udawanie niewiedzy: „Nie rozumiem, co masz na myśli”
To jest klasyczna taktyka. Manipulator udaje, że nie rozumie, co druga osoba chce mu powiedzieć lub co zamierza zrobić. Bawi się umysłem drugiej osoby. Próbuje pokazać, że ta druga strona zbytnio komplikuje sprawy i że rozmowa po prostu nie ma sensu. Jest to klasyczna strategia biernego i agresywnego manipulatora, w której unika się przyjęcia odpowiedzialności i dąży do zadania innym cierpienia.
9. Pozwala Ci mówić
Jeśli druga osoba zawsze pozwala Ci mówić, zanim sama się wypowie, uważaj – są to bardzo subtelne oznaki manipulacji słownej. Dzięki tej strategii osiąga się kilka rzeczy. Pierwszą z nich jest zdobycie czasu na przygotowanie argumentów. Druga to znalezienie Twoich słabych punktów.
Powszechne jest również, że po wysłuchaniu Twoich słów, manipulator będzie się starać unikać wyrażania własnych pomysłów lub opinii. Po prostu będzie zadawać pytania i zamiast próbować osiągnąć porozumienie, będzie podkreślać Twoje braki. Na ogół rozmowa jest kierowana w taki sposób, aby okazało się, że jesteś niezdarnym, słabym człowiekiem.
Chociaż prawdą jest, że istnieje wiele innych strategii manipulacji psychologicznych i emocjonalnych w komunikacji międzyludzkiej, opisane powyżej oznaki manipulacji słownej są niewątpliwie najbardziej powszechne.
Są to metody zastraszania, które nie tylko ograniczają możliwość nawiązania skutecznego dialogu, ale również służą podporządkowaniu drugiej osoby i obezwładnieniu jej na wszystkich poziomach: osobistym, emocjonalnym i psychicznym. Warto nauczyć się rozpoznawać te destrukcyjne oznaki manipulacji słownej, aby nie pozwolić innym na przejęcie kontroli nad naszym życiem.