Nawrót depresji: czynniki ryzyka i zapobieganie

Nawrót depresji niestety zdarza się dość często. Wiąże się nie tylko z trudnościami wynikającymi z konieczności ponownego rozpoczęcia terapii, ale także uczuciem winy i utratą pewności siebie.

Nawrót depresji może być frustrujący i niepokojący. Co gorsza, zazwyczaj towarzyszy mu uczucie winy. Statystyki pokazują, że dochodzi do niego bardzo często. Około 80 procent pacjentów, którzy cierpieli kiedyś z powodu depresji, może spodziewać się jej nawrotu na przestrzeni dziesięciu lat.

Do schorzeń o najwyższym prawdopodobieństwie nawrotu zaliczamy depresyjne zaburzenia osobowości (dystymia). Objawy tego zaburzenia zazwyczaj pojawiają się i zanikają na pewną chwilę całymi latami.

Chociaż ich intensywność jest zróżnicowana, nawroty trwają zazwyczaj co najmniej dwa miesiące. Zapewne jesteś sobie w stanie wyobrazić, że osoby cierpiące z powodu dystymii znajdują się w niezwykle wycieńczającej i skomplikowanej sytuacji.

Wszystkie te stwierdzenia udowadniają, że nadal nie mamy odpowiednich narzędzi, które pozwoliłby nam zajmować się zaburzeniami nastroju we właściwy sposób. Borykamy się z dużymi brakami w zakresie konkretnych i wykonalnych informacji na temat trudnej rzeczywistości, w jakiej musi żyć wiele osób.

Sporo ludzi nadal uważa, że osoby dotknięte depresją są w jakiś sposób słabsze. Mimo postępów w dziedzinie psychologii i dużych ilości informacji dostępnych online, zaburzenia poznawcze nadal są stygmatyzowane. Co więcej, czeka nas jeszcze wiele pracy, aby odkryć skuteczne leczenie depresji.

Dlaczego pojawia się nawrót depresji

Depresja to zaburzenie, które wymaga zarówno podejścia krótko-, jak i długoterminowego. Jeżeli Twój terapeuta lub psychiatra stwierdzi, że jesteś “wyleczona” po leczeniu farmakologicznym lub terapeutyczny, wcale nie oznacza to, że zamykasz za sobą ten rozdział swojego życia.

Depresja cały czas będzie dawała o sobie znać. Zazwyczaj nie zanika bez odpowiedniej interwencji, pragnienia zmiany lub wsparcia ze strony otoczenia. Chociaż leki mogą okazać się pomocne, to nie będą w stanie w pełni wyleczyć tego zaburzenia.

Często zdarza się, że pacjenci wykazujący wyraźną poprawę stanu klinicznego nadal doświadczają coś, co eksperci nazywają “objawami szczątkowymi”. Takie objawy mogą prowadzić do nawrotu depresji, a ich wykrycie bywa trudne. Badania z 2011 r. z Uniwersytetu w Dublinie nad powszechnym występowaniem i naturą depresji wykazały, że:

• Najczęściej występują szczątkowe objawy kognitywne depresji. To myśli, postawy i negatywne spojrzenie na życie. Sprawiają, że całkowita remisja jest niesamowicie trudna. Poza tym często pojawia się również roztargnienie, problemy ze znalezieniem właściwych słów, problemy z podejmowaniem decyzji i spowolnione procesy myślowe.
• Niektórzy pacjenci cierpią również z powodu szczątkowych objawów fizycznych. Nisko poziom energii i problemy ze snem to najczęstsze z nich.

Przyjrzyjmy się bliżej temu zagadnieniu.

Twoje wzorce myślowe zwiększają ryzyko nawrotu depresji

Kiedy depresja pojawia się u Ciebie po raz drugi, wiesz już, czego możesz się spodziewać. Będziesz musiała między innymi ponownie rozpocząć terapię i rozmawiać z lekarzem.

Badania przeprowadzone przez dr Norman A. Farbna Uniwersytecie w Toronto sugerują, że wzorce myślowe ludzi mogą nawracać. Jeżeli cały czas będziesz zachowywała się jak ofiara, praktykowała nadmiernie krytyczny dialog wewnętrzny oraz przejawiała negatywne nastawienie, ryzyko nawrotu jest duże.

Należy pamiętać, że takie wzorce myślowe przypominają wiosłowanie na morzu w dziurawej łodzi. Negatywne myślenie Cię zatopi. Jest wyczerpujące i nie pozwala przebić się kreatywnym i przydatnym myślom, które mogą Ci pomóc nawigować drogę przez życie.

Ten rodzaj dialogu wewnętrznej może nawet przekonać Cię, że nie umiesz pływać. Jeśli dopuścisz do tego, że rozwinie się w takim stopniu, możesz mieć duży problem z poprawą swojego stanu.

Te objawy kognitywne zazwyczaj odbijają się również w zakresie fizycznym. Czujesz się zmęczona i apatyczna. Możesz mieć problemy ze snem lub cierpieć z powodu bólu mięśni.

Terapia poznawcza bazująca na założeniach mindfulness

Kiedy następuje nawrót depresji, musisz zwrócić się o pomoc do profesjonalisty. Nie udawaj, że wszystko jest w porządku. Jeżeli czujesz, że w środku nie wszystko jest w porządku, nie uśmiechaj się, jakby nic Ci nie było. Być może kładziesz się każdego dnia do łóżka licząc, że poczujesz się lepiej rano. Chociaż taka nadzieja przynosi odrobinę wytchnienia, to nie uda Ci się wyzdrowieć bez pomocy.

Wiele osób stara się samodzielnie poradzić sobie z depresją. Inni z kolei rozpoczynają terapię psychologiczną, ale rezygnują z niej w okresie od jednego miesiąca do sześciu po jej rozpoczęciu. To nie wystarczy. Jeżeli chcesz naprawdę stawić czoła depresji i uniknąć jej nawrotów, jeden z najlepszych pomysłów stanowi terapia poznawcza bazująca na założeniach mindfulness.

Kilka badań, choćby to przeprowadzone przez dr Johna D. Teasdale z Uniwersytetu Oksfordzkiego (a później MRC Cognition and Brain Sciences Unit), wskazują na korzyści płynące z tego rodzaju terapii.

Nawet pacjenci, u których wystąpiło kilka nawrotów, wykazują znaczącą poprawę po zastosowaniu terapii bazującej na założeniach mindfulness. Co więcej, uczą się cennych strategii, które redukują negatywny dialog wewnętrzny, pomagają kontrolować wzorce myślowe oraz praktykować pozytywne nawyki, które zapobiegają nawrotom depresji.

Z takimi wyzwaniami emocjonalnymi i mentalnymi jesteśmy w stanie sobie poradzić. Pierwszy krok stanowi podjęcie decyzji o tym, że chcesz wyzdrowieć. Chociaż wymaga to samozaparcia, ciężkiej pracy i determinacji, to rezultaty sprawiają, że warto się zmobilizować.