Choroba psychiczna - czas zdjąć z niej wszelkie piętno

Wokół chorób psychicznych powstało wiele mitów, które powoli są obalane. Oprócz zmian w zakresie prawa i opieki zdrowotnej, potrzebne jest uświadamianie społeczeństwa w tym zakresie.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog María Alejandra Castro Arbeláez.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Choroba psychiczna wiąże się często z negatywnymi konotacjami. Wynikają one głównie z niewiedzy oraz z faktu, że zdrowie psychiczne to nadal w dużej mierze temat tabu. Aby zdjąć piętno z osób cierpiących na choroby psychiczne, należy wykonać dużo pracy uświadamiającej, która pomoże ludziom spojrzeć na tę trudną kwestię bez osądzania i bez uprzedzeń.

Przyjrzyjmy się zatem, jak jest obecnie postrzegana choroba psychiczna przez większość społeczeństwa i zastanówmy się, jak rozwiązać problem stygmatyzacji tego typu zaburzeń.

Choroba psychiczna i związane z nią piętno

Destygmatyzacja chorób psychicznych oznacza umiejętność postrzegania ich w nowym świetle. Proces ten ma na celu uświadomienie ludziom, że zdrowie psychiczne jest tak samo ważne, jak zdrowie fizyczne.

Obydwa obszary naszego dobrostanu powinny być traktowane z należytą uwagą i o wszelkiego rodzaju zaburzeniach powinniśmy umieć szczerze rozmawiać, przynajmniej ze specjalistą.

Skąd się wzięło piętno chorób psychicznych?

Choroba psychiczna często była kojarzona z czymś negatywnym (jak np. uleganie demonowi). Niekiedy wiązano ją również z genialnymi lub artystycznymi umysłami. Obecnie większość społeczeństwa patrzy jednak z wyższością na ludzi, których dotknęła choroba psychiczna.

Zdrowie fizyczne od zawsze było silniej akcentowane. Dopiero obecnie zarówno nauka, jak i pacjenci zaczynają dostrzegać mocne powiązania pomiędzy zdrowiem psychicznym i fizycznym. Dlatego też Światowa Organizacja Zdrowia definiuje zdrowie jako zbiór czynników fizycznych, psychologicznych i społecznych. W ślad za nią coraz więcej organizacji zdrowotnych zaczyna podkreślać, jak ważne jest zdrowie psychiczne. Dzięki temu, choroba psychiczna przestaje być tematem niewygodnym lub wstydliwym.

Choroba psychiczna – jak obalać mity?

Aby zdjąć piętno z osób dotkniętych chorobami psychicznymi, powinniśmy zacząć od obalenia najbardziej rozpowszechnionych mitów o tym, że:

• Zdrowie psychiczne nie ma dużego znaczenia. Zdrowie jest aspektem wielowymiarowym. Najlepszym sposobem na dobre samopoczucie jest dbałość o wszystkie jego elementy.
• Każdy, kto cierpi na chorobę psychiczną, jest geniuszem. Ten mit powstał w czasach, kiedy ludzie wiązali zaburzenia psychiczne z wysoką inteligencją.
• Ludzie cierpiący na choroby psychiczne są agresywni, niestabilni i niebezpieczni. Mimo że choroby psychiczne mają wpływ na zachowanie, emocje i myśli, nie każdy człowiek chory psychicznie posiada którąś ze wspomnianych cech. Mimo że czasem mają trudności z kontrolowaniem swoich zachowań, nie dotyczy to każdej choroby. Choroba psychiczna może się objawiać na wiele różnych sposobów.
• Stan zdrowia psychicznego nie wpływa na stan zdrowia fizycznego. Niektóre aspekty zdrowia psychicznego mogą mieć silny wpływ na zdrowie fizyczne ponieważ obydwa te obszary są ze sobą ściśle powiązane. Jednym z najlepszych tego przykładów jest stres.
• Jesteś własną chorobą. Ludzie często przyklejają łatkę choroby psychicznej osobie, która się z nią boryka. Traktują chorobę jak element ich osobowości. Nie widzą w danym człowieku nic więcej, tylko np. ich depresję lub schizofrenię.

Te właśnie mity, wynikające z nieświadomości i niewiedzy, prowadzą do dyskryminacji, ponieważ przedstawiają chorobę psychiczną jako coś, czego powinniśmy się obawiać lub jako element mało istotny dla dobrego samopoczucia.

Co Ty możesz zrobić?

Co każdy z nas może zrobić, aby pomóc w destygmatyzacji chorób psychicznych?

• Popracuj nad własną empatią. Postaw się na miejscu osoby cierpiącej na chorobę psychiczną. Wyobraź sobie, przez co przechodzi i nie wierz w stereotypy i uprzedzenia.
• Poszerz swoją wiedzę. Im więcej wiesz o chorobach psychicznych, tym lepiej będziesz w stanie zrozumieć chorego człowieka. Nie ograniczaj się do wiedzy, która jest powszechnie promowana i niekompletna.
• Współpracuj. Pracując i rozmawiając z ludźmi z różnych specjalizacji, spojrzysz na zdrowie z wielowymiarowej perspektywy.

  

Największym wyzwaniem jest patrzeć na ludzi chorych psychicznie jak na ludzi całkowicie normalnych. Musimy nauczyć się postrzegać zdrowie jako na coś wielowymiarowego i pamiętać, że zdrowie psychiczne to tylko jeden z wielu elementów dobrego samopoczucia danej osoby.

Choroba psychiczna – kto może najbardziej pomóc?

• Organizacje zdrowia. Każda organizacja, która ma nieco szerszy zasięg i cieszy się szacunkiem, może pomóc w szerzeniu informacji na temat zdrowia psychicznego lub wprowadzaniu nowych przepisów.
• Osoby chore psychicznie i ich bliscy. Ci, którzy wiedzą, jak choroba psychiczna wygląda z bliska, są najlepszymi świadkami i nauczycielami, którzy mogą pomóc zrozumieć te skomplikowane zagadnienia.
• Specjaliści zdrowia psychicznego. Mogą oni w przystępny sposób tłumaczyć ludziom, na czym polegają choroba psychiczne.

Promowanie troski o zdrowie psychiczne

Działania majce na celu destygmatyzację chorób psychicznych można prowadzić na wielu obszarach, a głównie poprzez:

• Media, gdzie celem powinno być mówienie o zdrowiu psychicznym z bardziej realistycznej i pozytywnej perspektywy.
• Stosowną diagnostykę, oparta o odpowiedzialne stawianie diagnozy tak, aby nie powielać stereotypów.
• Opiekę zdrowotną, która powinna szerzyć wiedzę na temat zdrowia psychicznego.
• Zmianę prawa mającą na celu walkę z dyskryminacją osób chorych psychicznie.

Bez względu na ilość i jakość informacji czy zapisów prawnych, które są przekazywane odgórnie, nie zmienimy podejścia do chorób psychicznych w społeczeństwie, jeśli każdy z nas nie zmieni tego podejścia w sobie. Jest to powolny proces, ale dzięki wspólnemu wysiłkowi z pewnością osiągniemy wkrótce ten cel.