Możemy zmienić system nauczania: jak to osiągnąć?

Dziecko nie jest jedynie pasywnym odbiorcą wiedzy. Z tym stwierdzeniem wiążą się największe wyzwania dla naszego systemu edukacji. Nie jest łatwo zmusić uczniów do ruszenia się z wygodnych pasywnych pozycji, których przyjmowanie stało się dla nich nawykiem. Jak w takim razie należy zmienić system nauczania?

Wiele ośrodków nauczania już jakiś czas temu porzuciło kształcenie w formie wykładów. Zamiast tego chcą, aby uczniowie opuszczający klasę wynosili z niej coś więcej niż tylko wiedzę teoretyczną. Mówimy o miejscach, które uczą dzieci myślenia krytycznego i wiedzą, jak zmienić system nauczania.

Wierzą, że uczniowie powinni akceptować jedynie te idee, które są poparte twardymi dowodami i sprawdzonymi danymi empirycznymi. Takie instytucje zajmujące się kształceniem uważają, że edukacja z wykorzystaniem nowoczesnych metodologii oraz nauczanie, które jest zarówno kooperacyjne, jak i kolaboracyjne, są lepsze od starszych modeli kształcenia.

Działając w takim systemie nauczyciele przestają starać się przekazywać wiedzę. Zamiast tego dokładają wszelkich starań, aby rozwijać aktywność i uczestnictwo dzieci w zajęciach, odsuwając na dalszy plan jednostajne wypełnianie im głów wiedzą.

Innymi słowy, nauczyciele prowadzą swoich uczniów przedstawiając temat, o którym będą rozmawiać. Uczniowie informują nauczyciela o tym, co tak naprawdę ich interesuje. W większości przypadków ich zainteresowania znaczenie wykraczają poza materiał umieszczony w szkolnych podręcznikach.

Nauczanie wykraczające poza książki

To zagranie metodologiczne polegające na odłożeniu na bok książek i postawieniu na rozwój człowieka. Umożliwia uczniom wykorzystywanie w klasie takich zasobów jak choćby smartfony czy tablety. Odcina się od kalendarzy i przestrzeni, które tradycyjnie wykorzystują standardowe szkoły.

Co więcej, znacząco różni się od wielu skonsolidowanych systemów. Jak zapewne jesteś sobie w stanie wyobrazić, takie postępowanie wywołuje lęk i wątpliwości u tradycjonalistów.

Taka metodologia wymaga włożenia w proces nauczania większego wysiłku niż w przypadku tradycyjnych zajęć bazujących na wykładach. Poza tym uznaje podręczniki szkolne za strefę komfortu. Wykorzystanie jakiejkolwiek innej metody oznacza więcej źródeł, więcej pracy, więcej czasu, a przede wszystkim więcej niepewności.

Uczniowie odkrywają, a nauczyciele są głównie przewodnikami. Nauczanie buduje się powoli, po kawałku, gdy uczeń tworzy treść na podstawie różnych źródeł, z których czerpie informacje. W trakcie tego procesu uczy się rozpoznawać godne zaufania źródła informacji i takie, którym nie należy ufać.

Cel takiego postępowania również stanowi nauka, a nie jedynie oblanie ucznia lub przepuszczenie go dalej. Takie nastawienie ma w założeniu wspomagać rozwój akademicki i personalny ucznia.

Różne metodologie, które odbiegają od tradycyjnego modelu nauczania

• Odwrócona klasa. To metodologia, która “odwraca” klasę. Mówiąc dokładniej, nauczyciele proszą uczniów, aby uczyli się w domu, zaś w klasie wykonywali aktywności w grupach. Mają dostęp do treści, które udostępnia i twarzy nauczyciel, przykładowo do blogów i filmików. Uczeń staje się centrum systemu nauczania. Bierze aktywny udział w działaniach składających się na dynamiczny i interaktywny proces nauczania. Z kolei nauczyciel przyjmuje rolę cichego przewodnika.
• Nauczanie bazujące na projektach. Główne założenie tej metodologii bazuje na tym, aby uczeń uczył się przez praktykę. Końcowy rezultat stanowi końcowy projekt, który dotyczy wybranego problemu obecnego w prawdziwym świecie. Mimo tego najważniejszy nie jest koniec, ale przebyta droga. Dzięki tej metodzie nauczyciele mogą sprawić, że uczeń zastosuje wiedzę, którą udało mu się uzyskać, w zróżnicowanych i zmieniających się okolicznościach. To pomoże mu zrozumieć w jaki sposób ma radzić sobie lepiej z prawdziwymi sytuacjami.
• “Grywalizacja”. Ta metodologia próbuje przenieść elementy gier do procesu nauczania. To ciekawy sposób na motywowanie uczniów. Podobnie jak w większości gier, instruktor ustala cele i sposób pracy podczas zabawy. Może określić poziomy, różne wyzwania i nagrody. Dzięki temu kieruje grę w taki sposób, by pokrywała treści, których chce nauczyć.
• Nauczanie na podstawie myślenia. Ten sposób nauczania koncentruje się na zachęceniu uczniów do myślenia dzięki zastosowaniu serii wskazówek ustalonych przez nauczyciela. Jego główny cel to zmuszenie uczniów do zastanawiania się oraz myślenia krytycznego w zakresie danego tematu lub treści. Stawia na umiejętności podejmowania decyzji oraz kwestionowania wiarygodności informacji w celu stworzenia kreatywnych pomysłów i pozyskania głębszego zrozumienia.

Wiele możliwości, które pozwolą nam zmienić system nauczania

Nauczyciele mogą wykorzystać te i wiele innych alternatywnych metodologii, aby zmienić system nauczania. Mogą starać się stworzyć system uczenia się i nauczania, który nie koncentruje się jedynie na zapamiętywaniu w celu zdania  egzaminu.

Zamiast tego mogą próbować wykroczyć poza te ramy, stawiając ucznia w samym środku procesu nauczania. Dzięki temu uczeń będzie miał szansę zyskać o wiele lepsze doświadczenia płynące z nauczania.

Większość tych strategii edukacyjnych została opracowana całe dekady temu. Jednak dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii jesteśmy w stanie jeszcze lepiej je stosować i rozwijać.

Znaczenie technologii

Technologia stała się niezwykle ważną częścią naszego życia codziennego. Nowe technologie mogą wywierać pozytywny wpływ na uczenie się oraz proces nauczania. Mogą pomóc zmienić system nauczania łącząc wiedzę z jej zastosowaniem w praktyce, jak również z zainteresowaniami oraz motywacjami uczniów.

Szkoły i edukacja nie mogą być przestarzałymi instytucjami zawieszonymi w próżni. Nie mogą również pozostać na marginesie zmian zachodzących w społeczeństwie. Używanie zdobyczy technologii w klasie jest konieczne, aby młodzi ludzie byli w stanie bez większych problemów rozwijać się w nowoczesnym społeczeństwie.

Alternatywne metodologie, które pomagają zmienić system nauczania

Do tej pory ekspertom nie udało się ustalić jednego idealnego formatu nauczania. Dlatego też nowe metodologie i wyzwania społeczne pojawiające się w edukacji muszą koncentrować się na nauczaniu dzieci, które są obywatelami przyszłości.

Takie metodologie wymagają włożenia większego wysiłku w nauczanie niż zwykłe prowadzenie wykładów, podczas których uczeń przyjmuje role pasywnego odbiorcy. Nie wykorzystują egzaminów jako jedynej metody oceniania. Zamiast tego zachęcają uczniów do uczestnictwa w zajęciach w sposób bardziej aktywny i motywujący.