Jak chwalić dzieci - trzy sposoby
Czy wiesz, jak chwalić dzieci w zdrowy sposób? Rzeczywiście, może to być dość ryzykowne. Mówienie takich rzeczy jak „Jesteś taki mądry!” lub „Jesteś taki kreatywny!” czasami może być pomocne, ale czasami też szkodliwe. Dlaczego?
Kiedy maluch wykonuje jakąś czynność lub demonstruje umiejętność społeczną, taką jak samodzielne zakładanie butów, od razu chwalisz go za osiągnięcia. Brawo! Osiągnął coś, za co go nagradzasz. Pochwała bardzo często wręcz wymyka się z Twoich ust, podczas gdy Ty nawet o tym nie myślisz.
Jak chwalić dzieci: miecz obosieczny
Gdy chwalisz swoje dziecko, buduje ono skojarzenie akcja=pochwała. Z tego powodu najprawdopodobniej powtórzy swoje osiągnięcie tylko po to, by zostać ponownie pochwalonym.
Badania pokazują to całkiem wyraźnie: używanie pochwał motywuje dzieci do otrzymywania większej ilości pochwał. Dlatego też, gdy pochwała nadaje dziecku “łatkę” (na przykład „Jesteś taki mądry”), maluchowi łatwo jest skupić się na utrzymaniu tej wizji przez dłuższy czas, zamiast interesować się swoją wydajnością lub procesem uczenia się.
Psycholog Alonso Tapia twierdzi, że stosowanie wyłącznie pochwał “może być postrzegane jako forma kontroli, więc zainteresowanie zadaniem będzie malało”. Innymi słowy, możesz sprawić, że dzieci przestaną zadawać pytania lub będą mniej aktywne podczas niektórych czynności. Krótko mówiąc, jeśli spróbujesz przekazać pozytywne wzmocnienie swojemu dziecku, mówiąc mu, że jest wyjątkowo mądre, możesz zapobiec pojawianiu się zachowań motywowanych wewnętrznie.
Więc jak chwalić dzieci, aby pomóc im zbudować skuteczne ramy motywacyjne? Odpowiedzi mogą dostarczyć następujące trzy strategie.
Chwal proces, a nie osobę
To, jak chwalisz swoje dzieci, może wpłynąć na ich myślenie, a co za tym idzie na ich skłonność do podejmowania wyzwań, wytrwania i odnoszenia sukcesów w nauce. Według badań istnieją dwa szczególne sposoby myślenia: stały i wzrostowy.
- Dzieci ze stałym nastawieniem wierzą, że takie rzeczy jak inteligencja, charakter i zdolności twórcze są wrodzone i niezmienne. Innymi słowy, bez względu na to, jak ciężko się uczą lub ile wysiłku wkładają, są praktycznie skazani na życie z umiejętnościami, z którymi się urodzili. Ponieważ wierzą, że ich potencjał jest ograniczony, unikają wyzwań, które sprawdzają ich umiejętności. Tego rodzaju myśli mogą łatwo stać się przyczyną niepowodzeń szkolnych lub wycofania społecznego.
- Dzieci z nastawieniem na wzrost myślą o mózgu jako o mięśniu, który może rosnąć, a jego zdolności można poprawić poprzez praktykę, wysiłek i poświęcenie. Dzieci z nastawieniem na wzrost wierzą, że ich umiejętności są jak zasiane ziarno i że ich rozwój będzie silnie uwarunkowany tym, jak się nimi opiekują.
Różnica w myśleniu została wykazana w eksperymencie, w którym czterolatki zostały poproszone o rozwiązanie zagadki. Dzieci dostały możliwość powrotu do łatwej łamigłówki, którą wcześniej ukończyli, lub spróbowania bardziej wymagającej.
Dzieci ze nastawieniem stałym postanowiły jeszcze raz przerobić łatwiejszą zagadkę, potwierdzając w ten sposób swoje dotychczasowe umiejętności. Z drugiej strony, dzieci z nastawieniem na rozwój zastanawiały się, dlaczego ktoś miałby ponownie układać tę samą zagadkę, jeśli byłaby możliwość rozwiązania nowej?
Dzieci z nastawieniem na rozwój zdecydowały się rozwiązywać trudniejsze zagadki. Były skłonne do ciągłego testowania swoich umiejętności, zamiast próbować zyskać pewność siebie poprzez rozwiązywanie problemów, z którymi zmierzyły się już wcześniej.
Czy chcesz pielęgnować w swoim dziecku nastawienie na rozwój?
Jeśli tak, zamiast je chwalić, chwal proces:
- Chwal ich strategię. np. „Znalazłeś naprawdę dobry sposób na zrobienie tego”.
- Pochwalaj konkretne zachowanie, np. „Naprawdę rozumiesz ułamki”.
- Chwal ich wysiłek. np. „Widać, że to ćwiczyłeś”.
Bądź realistą
Inna grupa badaczy, kierowana przez psychologa Wulf-Uwe Meyera, przeprowadziła serię eksperymentów z dziećmi w wieku poniżej siedmiu lat, które przyjmowały pochwały. Badacze sprawdzili, jak dzieci w wieku powyżej 12 lat analizowały słowa pochwały, aby odkryć prawdę. Innymi słowy, porównali swoje postrzeganie wartości swojej pracy z pochwałami, które otrzymali.
Badania Meyera i innych wykazały, że dzieci, które dostrzegły różnicę między swoją percepcją a percepcją nauczyciela, potraktowały pochwałę jako znak, że nauczyciel uważał, że brakuje im umiejętności i potrzebują dodatkowego wsparcia. Z drugiej strony badanie pokazało, że pochwały były odbierane jako bardziej szczere, gdy nauczyciel również krytykował pracę, którą wykonali.
Spróbuj tego:
- Bądź szczery. Jednym z największych błędów, jakie możesz popełnić jako rodzic, jest założenie, że Twoje dzieci nie są wystarczająco bystre, by wykryć intencje stojące za Twoją pochwałą. Na przykład możesz pomyśleć, że zachęcasz dziecko do rozwoju, chwaląc słabe wyniki, ale okazuje się, że dzieci mogą postrzegać nieautentyczne pochwały jako oznakę porażki. Ofiaruj autentyczną pochwałę za prawdziwe osiągnięcia.
Przestań ich całkowicie chwalić
Imponująca liczba badań pokazuje, że pochwały mogą być wręcz zniechęcające. Przełomowe pod tym względem badania przeprowadziła Mary Budd Rowe. Zademonstrowała, że grupa uczniów szkół podstawowych, którzy byli hojnie chwaleni przez nauczycieli, zaczęła odpowiadać na pytania bardziej niepewnym tonem („Wydaje mi się, że odpowiedź wynosi siedem?”). Gdy nauczyciel zaprzeczał, uczniowie wycofali odpowiedzi, który zaproponowali na początku.
W innym badaniu, przeprowadzonym przez Joan Grusec i Leona Kuczyńskiego, dzieci w wieku od ośmiu do dziewięciu lat, często chwalone, zaczęły być mniej hojne wobec swoich rówieśników. Za każdym razem, gdy dzieci słyszały „Jestem dumny, że tak pomagasz i dzielisz się z innymi!”, wykazywały mniej zachowań pomagania i dzielenia się. Dlatego nasilenie impulsu do współpracy zmniejszyło się i wytworzyło efekt odwrotny do pożądanego.
Dzieci rozwijają tolerancję na pochwały i wymagają coraz większych dawek. Gdy tylko rodzice i nauczyciele odbierają im słowa pochwały, dzieci mogą stracić zainteresowanie daną aktywnością.
Po wycofaniu uwagi ze strony dorosłych, wiele dzieci przestaje robić zadanie, które zostało wzmocnione wyraźnym rozpoznaniem. Krótko mówiąc, ich zamiłowanie do wykonywania określonego zachowania lub jego nieodłącznych konsekwencji zanika, ponieważ jego pojawienie się jest uwarunkowane nadzieją na otrzymanie pozytywnego wzmocnienia. Kiedy to znika, znika również motywacja.
Mając to wszystko na uwadze, jeśli chcesz być trochę bardziej oszczędny w pochwałach, co powinieneś zrobić?
Obserwuj i komentuj
Zamiast chwalić, staraj się obserwować i komentować. Na przykład „Skończyłeś malować obrazek!” Takie komentarze doceniają wysiłek Twojego dziecka i zachęcają je do dumy ze swoich osiągnięć. Jeśli Twoje dziecko tworzy obrazek, kiedy mówisz, co o nim myślisz, nie osądzaj go. Na przykład nie mów „Te chmury są za duże!” lub „Czy na pewno powinieneś był użyć tyle niebieskiego?”
Z pewnością chcesz, aby Twoje dziecko czuło się zachęcone i zmotywowane. Musisz rozpoznać ich triumfy, przecież jesteś z nich naprawdę dumny. Zmiana nawyków wymaga trochę wysiłku, ale zacznij od ciągłego mówienia swoim dzieciom „Dobra robota”, jednocześnie próbując połączyć to z innymi formami pochwały.