Epistemologia: czym ona jest i jakie ma znaczenie?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Roberto Muelas Lobato.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Prawdopodobnie słyszałeś już wcześniej termin epistemologia. Złożoność samego słowa sprawia, że ​​wydaje się ważne i tak naprawdę jest. Wiele osób badało ten termin i nad nim debatowało. Ale czym jest epistemologia? Ogólnie rzecz biorąc jest to gałąź filozofii badająca wiedzę.

Wiedza jest zbiorem informacji i faktów, które akceptujesz jako prawdziwe. Jeśli jednak zaakceptujesz pewne rzeczy jako prawdziwe, oznacza to, że uważasz, że inne rzeczy są fałszywe. Zatem epistemologia skupia się na kryteriach, które potwierdzają wiedzę.

Przeciwieństwem jest niszczenie wiedzy, zwane epistemicide. Jednym z historycznych przykładów epistemicide jest to, że ludzie palili kobiety na stosie, ponieważ uważali, że są czarownicami. Prawda jest taka, że ​​mordowano te kobiety, ponieważ wierzono, że wiedziały one o rzeczach, z którymi rządzący się nie zgadzali. Aby zabić tę wiedzę, zabijali „czarownice”.

Epistemologia: rodzaje wiedzy

Epistemologia bada wiedzę. Mówiąc dokładniej, bada jak zdobywa się wiedzę. Innymi słowy, jakie kryteria należy zastosować, aby zdobyć wiedzę. Epistemologia definiuje również pojęcia takie jak „prawda”, „obiektywność”, „rzeczywistość” i „uzasadnienie”. Zatem epistemologia jest również przydatna do określenia, czym jest między innymi nauka.

Pierwsze pytanie brzmi: jak możesz znaleźć tę prawdę. Jeśli wierzysz, że możesz dotrzeć do niej za pomocą zmysłów, jesteś empirystą. Z drugiej strony, jeśli wierzysz, że możesz dojść do prawdy za pomocą rozumu, jesteś racjonalistą.

Drugie pytanie odnosi się do przedmiotu prawdy. Jeśli wierzysz, że przedmiot tej prawdy jest w Tobie (na przykład Twoja opinia o czymś), to jesteś idealistą. Jeśli jednak przedmiot prawdy jest zewnętrzną rzeczywistością, to jesteś realistą.

Implikacje wyboru jednej epistemologii ponad inną

W psychologii, podobnie jak w innych naukach, ważne jest posiadanie stanowiska epistemologicznego. Ludzie ogólnie wierzą, że naukowcy zdobywają wiedzę za pomocą zmysłów. To znaczy, że naukowcy są empirystami. Co więcej, są realistami. Wierzą, że prawda leży w zewnętrznej rzeczywistości.

Jednak nie wszystkie nauki podzielają to stanowisko. Istnieją szkoły myślenia, takie jak interpretacja, konstruktywizm lub humanizm. Żadne z nich nie daje tych samych odpowiedzi na pytania epistemologiczne, o których wspominaliśmy wcześniej w artykule.

Z drugiej strony pozytywizm i post-pozytywizm są bliższe epistemologii, o której mówiliśmy w poprzednim akapicie. W związku z tym toczy się debata na temat tego, która epistemologia jest tą, która oferuje prawdziwą wiedzę.

To dlatego, że wiedza pochodząca z każdej z tych szkół myśli jest inna. Choć mogą mieć wiele wspólnego, sposoby zdobywania wiedzy lub stosowane metodologie będą różne. W rezultacie wiedza jednej szkoły myślenia może zostać odrzucona przez inną.

Epistemologia i jej implikacje w psychologii

Wydawać by się mogło, że epistemologia to nic innego jak dyskusja akademicka bez odpowiedzi. Jednak w dzisiejszych czasach debata dotyczy zdrowia i dobrego samopoczucia. Ta debata koncentruje się na alternatywnych terapiach, takich jak medycyna homeopatyczna.

Ludzie kwestionują skuteczność produktów homeopatycznych. Czy naprawdę działają? Odpowiedź, którą daje post-pozytywizm, brzmi „nie”. Różne eksperymenty potwierdzają, że nie mają rzeczywistego wpływu na organizm, poza efektem placebo.

Niemniej jednak ci, których stanowisko epistemologiczne koncentruje się na racjonalizmie i wewnętrznym przedmiocie twierdzą, że jeśli ci, którzy używają tej medycyny twierdzą że działa, to tak jest.

Widać zatem, że debata na temat terapii alternatywnych ma charakter epistemologiczny. W zależności od odpowiedzi na pytania, które zadaliśmy na początku artykułu, można dojść do wniosku, że terapie alternatywne są skuteczne lub nie.

W związku z tym musisz znać epistemologiczne stanowisko ludzi, którzy bronią swoich przekonań. Ale to nie wszystko. Musisz być krytycznym myślicielem i zrozumieć ograniczenia, jakie mają różne metody, jeśli chodzi o dostarczanie prawdziwej wiedzy.