Efekt Homera Simpsona: zapominanie o pamiętaniu

Czy kiedykolwiek miałeś wrażenie, że kiedy uczysz się czegoś nowego, zapominasz o innych rzeczach? To dziwne zjawisko ma nazwę: efekt Homera Simpsona.

Efekt Homera Simpsona definiuje fascynujące zjawisko neurologiczne: mózg musi „zrobić miejsce”, aby uczyć się nowych rzeczy. Mechanizm ten oznacza, w niektórych przypadkach, konieczność wyeliminowania części wcześniejszej nauki. Proces, odkryty w 2015 roku, został już w kultowy i zabawny sposób opisany w słynnym serialu The Simpsons, stworzonym przez Matta Groeninga i wyemitowanym po raz pierwszy w 1989 roku.

Zjawisko to pojawiło się w odcinku, w którym Homer wyjaśnił Marge: „Pamiętasz, jak zacząłem kurs winiarstwa i zapomniałem, jak się jeździ samochodem?… Za każdym razem, gdy uczę się czegoś nowego, wypycha to stare rzeczy z mojego mózgu”. Ten komentarz, równie zabawny, co pasujący do postaci Homera, okazał się jednak opisywać ważne i niezwykle często powracające zjawisko.

Grupa naukowców z Uniwersytetu Glasgow w Szkocji dokonała tego odkrycia. Prowadzili badania nad pamięcią połączone z obrazowaniem metodą rezonansu magnetycznego. Doszli do wniosku, że często zwykła czynność zapamiętania czegoś powoduje, że mózg o tym zapomina.

Przyjrzyjmy się bliżej tej ciekawej, ale znanej zagadce.

Efekt Homera Simpsona

Istnieje wiele teorii i mechanizmów wyjaśniających, dlaczego zapominasz o pewnych rzeczach. Są to na przykład hipoteza interferencji lub teoria rozpadu zapominania. Nie wyjaśniają one jednak, dlaczego czasami im bardziej starasz się coś zapamiętać, tym bardziej staje się to niedostępne. Jest jak szmatka w Twoich rękach, która strzępi się, aby w końcu zamienić się w pył.

Efekt Homera Simpsona mówi, że kiedy uczysz się czegoś nowego, Twój mózg próbuje znaleźć miejsce i w tym celu wymazuje Twoją wcześniejszą naukę na dany temat. Ten proces usuwania jest przeprowadzany tylko wtedy, gdy informacje są dość podobne. Innymi słowy, nieświadomie zachowujesz nowsze dane i doświadczenia oraz eliminujesz stare.

Niemniej jednak, gdy Twój umysł próbuje uzyskać dostęp do poprzednich informacji, bez względu na to, jak bardzo stara się je sobie przypomnieć, dane te odchodzą w niepamięć, ponieważ Twój mózg nie uważa ich już za przydatne. W efekcie Twój mózg stara się być bardziej wydajny i zwinny. Dlatego postanawia zniszczyć treści, które uznaje jako przestarzałe, aby zaktualizować się o nowsze informacje.

Oduczyć się, aby się uczyć – kwestia wydajności

Efekt Homera przypomina nam, że, jak powiedział sam bohater, za każdym razem, gdy uczysz się czegoś nowego, stare rzeczy znikają z Twojej głowy. Jest to jak najbardziej prawda. Doktor Maria Wimber i jej współpracownicy z Uniwersytetu w Glasgow zademonstrowali ten wyrafinowany, ale podstawowy mechanizm mózgu.

Gdy przechowujesz podobne informacje, zawsze masz tendencję do aktualizowania tych najbardziej aktualnych. Za każdym razem, gdy próbujesz zapamiętać dane z przeszłości, Twój mózg wysyła hamujący sygnał do kory czołowej. Próbuje stłumić te wspomnienia i uniknąć ich powrotu do Twoich zasobów pamięci. W konsekwencji im bardziej starasz się o czymś pamiętać, tym bardziej o tym zapominasz.

Dlaczego tak się dzieje? To właściwie podstawowy mechanizm przetrwania i wydajności. Oznacza oduczenie się, aby móc uczyć się lepiej. Wiąże się to z integracją lepszej nauki, strategii i doświadczeń, aby optymalnie i szybko dostosować się do środowiska. Odrzucenie starego, aby zachować nowe, pomaga być bardziej wydajnym.

Kwestionowanie tego, co wiesz, napędza efekt Homera Simpsona

Wszyscy w pewnym momencie ucierpieliśmy z powodu efektu Homera Simpsona. Są tacy, którzy na przykład uczą się biegle korzystać z programów takich jak Adobe FrameMaker, a potem tak naprawdę nie pamiętają, jak działa Microsoft Word. Są też ludzie, którzy mają dwa dyplomy magisterskie, a jednak zapomnieli, jak dokonać prostego dzielenia lub obliczyć najmniejszą wspólną wielokrotność dwóch ułamków.

Mózg musi być sprawny, szybki i kompetentny w zaspokajaniu swoich potrzeb w codziennym życiu. To, czego nauczyłeś się dawno temu, znika, jeśli nie służy Ci tu i teraz. Ścieżki neuronowe połączone z poprzednimi umiejętnościami tracą siłę, aby zrobić miejsce dla nowych połączeń, nowych informacji i umiejętności. Ten mechanizm zapominania jest niezwykle przydatny.

Dlatego dobrze jest od czasu do czasu przywłaszczyć sobie efekt Homera Simpsona w swoim życiu. Bycie na bieżąco i kwestionowanie niektórych swoich przekonań, pomysłów i perspektyw może pozwolić Ci uzyskać ważniejsze i bardziej przydatne informacje. W coraz bardziej złożonym środowisku trzeba wypracować nowe umiejętności i innowacyjne podejścia.

Oduczenie się uczenia się to ćwiczenie o wielkiej wartości, które powinieneś zastosować w pewnych obszarach swojego życia. Nie powinieneś się bać tylko dlatego, że czasami Twoja pamięć Cię zawodzi. Prawdę mówiąc, może Twój mózg wyświadcza Ci przysługę i, jak powiedział Homer, po prostu wyrzuca Ci z głowy „stare rzeczy”.