Dysfunkcjonalna rodzina - jak wpływa na dziecko?

Dysfunkcjonalna rodzina może pozostawić w dziecku rany, które będą mieć poważne konsekwencje w dalszym życiu. Tego typu rodziny są o wiele powszechniejsze niż myślimy. Emocjonalna manipulacja, poniżanie, brak empatii czy wrażliwości, problemy z komunikacją i zależność. Właśnie tymi cechami charakteryzuje się dysfunkcjonalna rodzina. 

Dzieci, które dorastają w takim domu muszą się zaadaptować, aby przetrwać. Robią tak, by się chronić przed środowiskiem, które dalekie jest od ideału. Ponadto, obserwują one wzory zachowań, które najprawdopodobniej będą powtarzać w swoim dorosłym życiu.

Środowisko rodziny może albo ułatwić, albo utrudnić psychologiczny rozwój dziecka, dlatego jest niezwykle ważne.

5 rodzajów ról

Jak powiedzieliśmy wcześniej, dysfunkcjonalna rodzina jest dość częstym zjawiskiem. Dlatego jest czymś całkiem normalnym to, że dziecko musi nauczyć się adaptować do różnych ról. Role te albo pozwalają mu chronić siebie, albo podporządkować się rzeczom, które się wokół niego dzieją. Istnieje 5 ról, które mogą odgrywać dzieci. Ich wybór będzie zależeć od osobowości dziecka oraz rodzaju rodziny, w której dorasta.

• Buntownik – dziecko z problemami behawioralnymi, które buntuje się przeciw każdemu rodzajowi autorytetu. To dziecko najprawdopodobniej wyrosło w domu, gdzie rodzice się rozstali lub gdzie stosowano przemoc.
• Winowajca – dziecko, które zawsze było oskarżane, oraz które stale nosi w sobie to poczucie winy. Dziecko to posiada negatywny obraz siebie oraz nigdy nie było doceniane przez rodziców.
• Mały dorosły – dziecko przyjęło rolę swoich rodziców. Dojrzewa w bardzo młodym wieku i nie ma normalnego dzieciństwa. Zwykle jego rodzice są niedojrzali emocjonalnie oraz niezdolni do wzięcia życia w swoje ręce.
• Niegodny – dziecko, którego potrzeby są ignorowane, oraz które nauczyło się tłumić swoje emocje. W konsekwencji jest zwykle ciche i nieśmiałe. Jego rodzice nie poświęcają mu wiele uwagi, jako że prawdopodobnie sami pogrążeni są w problemach dotyczących swojego związku.
• Manipulator – To dziecko uczy się, że może dostać wszystko, czego zechce za pomocą manipulacji. Najprawdopodobniej posiada rodziców, którzy nie wiedzą jak wyznaczać granice, ani którzy nawet nie są nimi zainteresowani. Wolą dać dziecku grę komputerową lub słodycze, aby tylko zostawiło ich w spokoju.

Dysfunkcjonalna rodzina – jak się w niej dorasta?

Rodzice często mówią, że posiadają trudne lub zbuntowane dzieci, które doprowadzają je do szału. Nie zdają sobie jednak sprawy, że jest to często wołanie o uwagę, miłość i docenienie.

Być może niektórzy z nas mogą się utożsamić z niektórymi z powyższych ról. Być może podświadomie je przyjęliśmy, kiedy byliśmy jeszcze młodzi i nie rozumieliśmy życia czy relacji międzyludzkich. Każda z tych ról rozwija się zgodnie z tym jak zachowuje się wokół nas nasza rodzina oraz jak nas traktuje.

Dysfunkcjonalna rodzina cechuje się tym, że rodzice często wytykają najwięcej rzeczy najmłodszemu dziecku i uznają je za problematyczne. Narzekają, że jest samolubne. Jednak tak naprawdę problem zaczyna się zawsze od rodziców. Ci dorośli nie nauczyli się, lub nie zostali nauczeni jak komunikować się z innymi w zdrowy sposób.

Dzieci zaczynają uczyć się dysfunkcjonalnych wzorów zachowań, które sami będą powielać w niedalekiej przyszłości. Weźmy przykład dziecka, które wychowuje się w rodzinie, gdzie jest przemoc i uzależnienia. Jego rodzice zanurzeni są w swoich własnych problemach i nie poświęcają dziecku większej uwagi, co sprawia, że czują się jeszcze bardziej winni. To dziecko najprawdopodobniej przyjmie rolę “niegodnego”.

Dysfunkcjonalna rodzina i jej konsekwencje w przyszłości

Jakiego typu relacje będą nawiązywać dzieci wychowane w takiej rodzinie w przyszłości? Najprawdopodobniej takie, w których będą cierpieć, ponieważ będą czuły, że nie mają innego wyboru. Nawet jeśli skończą z kimś, kto również źle ich traktuje, jest możliwe, że będą to tolerować, ponieważ nauczyły się, że to “normalny” sposób traktowania ludzi.

A co jeśli chodzi o ich relacje w pracy lub z przyjaciółmi? Brak pewności siebie oraz stałe poczucie winy sprawi, że będą czuły się odpowiedzialne zarówno za swojej porażki, jak i błędy innych. To dlatego prawdopodobnie zostaną perfekcjonistami.

Rodzina jest środowiskiem, gdzie dzieci dorastają oraz uczą się jak wchodzić w relacje z innymi. Jeśli nie dbamy o poprawę naszych relacji, rozwiązywanie potencjalnych problemów komunikacyjnych, czy dawanie lepszego przykładu najmłodszym domownikom, wtedy co tak naprawdę robimy? Utrwalamy szkodliwe wzory zachowań, który spowodują tylko ból.