Bierna agresja wydaje się czymś niemal paradoksalnym. Przemoc sprawia, że myślimy “aktywnie”, więc w zasadzie byłyby to dwie sprzeczne idee. Ale w życiu codziennym spotykamy się z ludźmi, którzy nie podnosząc głosu i nie używając bolesnych słów, sprawiają, że mimo to czujemy się zaatakowani.
Osoba, która padła ofiarą zjawiska jakim jest bierna agresja odczuwa niejasny, trudny do wskazania rodzaj bólu.
“Na świecie są tylko dwie siły, miecz i duch. Na dłuższą metę miecz zawsze zostanie zwyciężony przez ducha “.
Bierna agresja lub pasywne agresywne postawy są wynikiem niezdolności do rozwiązania konfliktu przy pomocy autorytetu, w jednej lub kilku jego różnych przejawach lub w sytuacji niekorzystnej.
To poczucie bezradności lub bezbronności, które zmienia się w rezygnację. Ale ta rezygnacja jest pełna gniewu i frustracji, które ostatecznie i tak pojawią się w jakiejś formie.
Bierna agresja w codziennych sytuacjach
Z najbardziej oczywistymi przykładami biernej agresji mamy do czynienia w przypadku nastolatków. Ojciec lub matka każą im np. posprzątać pokój, a oni odpowiedzą czymś w rodzaju: “Zaraz to zrobię!”, Ale i tak nigdy tego nie robią.
Jest również powszechna w przypadku małych dzieci. Wpadają w złość i jeśli się nie poddasz, mogą rzucać się tak długo aż zrobią sobie krzywdę. Zdarza się również iż zbija kosztowną wazę “bez konkretnego powodu”.
Oczywiście w przypadku osób dorosłych także możemy podać tysiące przykładów biernej agresji. Kiedy rozmawiasz z kimś a on udaje, że nie słyszy. Lub kiedy stosuje zjadliwą krytykę schowaną pod płaszczykiem rady lub sugestii. Lub gdy pozostawia wybór miedzy młotem a kowadłem i uprzejmie pozwala ci decydować. Sami najlepiej potraficie podać inne przykłady!
Bierna agresja a autorytet
Ogólnie rzecz biorąc, bierna agresja wzrasta w sytuacjach wymagających silnej dynamiki. Właśnie ta siła zapobiega lub ogranicza ekspresję agresywnych uczuć. Dlatego osoby ją stosujące udają fałszywy szacunek, który następnie przekłada się na bierną przemoc.
Osoby posiadające autorytet również często padają ofiarami biernej agresji. Rodzice, ale także szefowie, nauczyciele, lekarze itd. Czasami formalnie nie zajmują pozycji władzy, ale pełnią taką rolę nad drugą osobą. Podobnie jak wtedy, gdy jedna osoba w związku ma większą kontrolę lub wpływy.
Takie osoby mogą również powodować przypadki przemocy biernej. Wiedzą, że ci, którzy znajdują się niżej w hierarchii, nie mają pełnej swobody w reagowaniu na ich zachowanie. Tak jak wtedy, gdy szef prosi cię o spędzanie codziennie dodatkowej godziny w pracy po to, by pomóc wszystkim. Lub gdy twój partner mówi, że będzie lepiej jeśli pomoże ci w czymś, ponieważ nie możesz tego zrobić
Bierna agresja polega na wywoływaniu poczucia winy, odmowy, upokarzaniu lub wykorzystywaniu drugiej strony – choć tylko pośrednio. Czasami jest to bardzo trudne do wykrycia, ponieważ zwykle jest owijane w delikatne słówka i dobre maniery. Prawie nigdy nie jest świadome.
Efekt biernej przemocy w kręgach społecznych
Wiele zachowań związanych z przemocą pasywną jest przekazywanych i pielęgnowanych w naszym społeczeństwie. Jak wtedy, gdy idziesz ulicą, a bezdomny prosi o pieniądze. Czasami nie chcesz lub nie możesz pomóc. I wtedy bezdomny mówi: “Niech cię Bóg błogosławi”. Być może wcale nie chce, aby Bóg cię błogosławił, a wręcz odwrotnie. I to jest wiadomość, którą przekazuje między wierszami.
Wyraźne lub pasywne zachowania agresywne generują reakcje w ten sam sposób. Zestresowany szef zwyczajnie zmusza niektórych swoich pracowników do pozostania w pracy dłużej. Despotyczny nauczyciel wywołuje złe zachowania, czy to w sposób jawny, czy też nie. Kontrolująca matka może wychować dzieci, które będą sprawiały problemy. Polityk, który kupuje głosy, daje ludziom wymówki, by nie płacić podatków.
Najbardziej szkodliwe w przypadku biernej agresji jest to, że nie jest ona jawna , powoduje zamieszanie i nie jest czymś oczywistym. Kiedy karcisz nastolatka za to, że nie jest ci posłuszny, mówi: “Mówiłem ci, że to robię!” Jeśli powiesz swojemu szefowi, że jego ocena jest niesprawiedliwa, prawdopodobnie wygłosi ci wykład o dyscyplinie i skuteczności. Twój partner może czuć się prześladowany lub autentycznie zaskoczony, gdy powiesz mu, że traktuje cię jak głupka.
Musimy nauczyć się kłaść kres takim manipulacyjnym działaniom. Powinniśmy nauczyć się radzić sobie z konfliktami w sposób, który nie będzie tworzył ani nie karmił tego typu przemocy. To nie znaczy, że masz mówić wszystko, co przychodzi ci do głowy, bez wcześniejszego zastanowienia się nad tym. Chodzi po prostu o poprawę naszej zdolności komunikowania się – wyraźnie i spokojnie.