Universe 25: Eksperyment z niepokojącymi wynikami

Chociaż Universe 25 może brzmieć jak tytuł powieści science fiction, w rzeczywistości jest to nazwa jednego z najważniejszych eksperymentów w psychologii społecznej. W 1968 roku etolog i biolog John Calhoun stworzył utopijny scenariusz z udziałem myszy, aby odkryć skutki przeludnienia. Jednak pięć lat później kolonia ta została zdewastowana.

To, co wydarzyło się w tym okresie, pokazało, że skutki postępującego przeludnienia mogą być niezwykle szkodliwe na wszystkich poziomach. Chociaż wnioski z modeli zwierzęcych nie zawsze można ekstrapolować na ludzi, często zawierają one prowokujące do myślenia odniesienia. Dowiedzmy się więc o Universe 25, eksperymencie przeprowadzonym na farmie w Maryland.

Universe 25 był początkowo rajskim ogrodem dla myszy. Jednak z biegiem lat stał się żywym piekłem.

Eksperyment Universe 25

John Calhoun był etologiem, który przez większość swojego życia pracował dla amerykańskiego Narodowego Instytutu Zdrowia Psychicznego. W połowie XX wieku przeludnienie budziło niepokój społeczności naukowej. Badacz ten zajmował się tym zagadnieniem od lat pięćdziesiątych XX wieku.

W 1968 roku Calhoun rozpoczął eksperyment znany jako Universe 25 na wiejskiej posiadłości w Poolesville w stanie Maryland. Jego celem było zbadanie zachowania jednostek w kontekście przeludnienia gatunku. W tym celu zbudował prawdziwy ogród Eden dla myszy, z wieloma miejscami lęgowymi i stałymi źródłami pożywienia i wody.

Był to rodzaj metalowej zagrody z tunelami. Miał 2,7 metra szerokości i 1,4 metra wysokości. Myszy miały wszystko, czego potrzebowały, oprócz przestrzeni. A teraz poznajmy wyniki.

Od ogrodu Eden do zagłady

W 1968 roku do siedliska wprowadzono cztery pary myszy. Z biegiem czasu co 55 dni liczba urodzeń się podwajała. W 19 miesiącu, od początku eksperymentu, było 2200 myszy. Ten rytm reprodukcyjny został wyjaśniony brakiem drapieżników i stałym dostępem do pożywienia.

Wydawało się, że jest to idealne społeczeństwo. Wystąpiły jednak pewne zjawiska bardzo interesujące dla dziedziny psychologii społecznej. Były one następujące:

• Ustalono hierarchie. Dominujące samce alfa kontrolowały żeńskie haremy.
• Myszy, które przegrały walki z dominującymi samcami, utworzyły odosobnione grupy.
• Walki były na porządku dziennym. Tak było do czasu, gdy samce alfa przestały bronić swoich grup samic.
• Samice musiały zainicjować zachowania obronne dla swoich młodych. Ale poziom przemocy był tak wysoki, że ostatecznie porzucały lub zaniedbywały swoje potomstwo.
• Między 315 a 600 dniem miały miejsce anormalne zachowania, które złamały strukturę społeczną.
• Samice stały się agresywne i wiele z nich przestało zachodzić w ciążę.
• Wystąpiły kompulsywne zachowania seksualne. Obejmowało to kojarzenie się między myszami tej samej płci.
• Zdarzały się przypadki kanibalizmu.
• Myszy przestały tworzyć więzi społeczne.
• Od 600 dnia przestały się rozmnażać i bronić swoich terytoriów. W rzeczywistości ograniczały się do wykonywania podstawowych czynności związanych ze zdrowiem, takich jak karmienie i pielęgnacja.
• Populacja, w obliczu absolutnego zerwania wszelkich wzorców społecznych, stopniowo wymarła.

W 1973 roku, mniej niż pięć lat po rozpoczęciu eksperymentu, populacja myszy z 2200 osobników spadła do zera.

Młodzi, którzy urodzili się w chaotycznym środowisku zdominowanym przez przemoc, nie otrzymali żadnej ochrony. Nie ustanowili też między sobą więzi. To ostatecznie doprowadziło do całkowitego wyginięcia.

Wnioski z eksperymentu

Dr Calhoun nie wahał się antropomorfizować zachowań myszy. Na przykład podczas całego eksperymentu klasyfikował je jako młodocianych przestępców i dezerterów społecznych. Później krytykowano jego terminologię. Badanie Calhouna zostało opublikowane w czasopiśmie The Royal Society of Medicine. Doszedł do następujących wniosków:

1. Behawioralny ściek

Calhoun ukuł nowy termin. Zbiór anormalnych zachowań, które pojawiają się w zatłoczonych warunkach i łamią porządek społeczny, nazwał ściekiem behawioralnym. Ponadto stwierdził, że gdy liczba osobników zajmujących przestrzeń przekracza równowagę i harmonię, pojawiają się trzy typy reakcji:

• Kompulsywna i irracjonalna przemoc.
• Zaniedbanie najbardziej podstawowych więzi, które uwidaczniało się w braku opieki nad potomstwem.
• Wycofanie się i izolacja niektórych osobników, aby skupić się tylko na higienie osobistej i zadaniach związanych z utrzymaniem (jedzenie). Calhoun nazwał je „pięknymi”.

2. Niektóre innowacyjne zachowania

Słynny eksperyment przyniósł również pewne obiecujące dane, ponieważ niektóre myszy wykazywały innowacyjne zachowanie. Kilka z nich, w obliczu chaotycznego, groźnego i upadającego kontekstu, stworzyło tunele, aby uciec z wrogiego środowiska. Inne zbudowały wyższe siedliska, aby nie musiały stykać się z najbardziej zatłoczonymi i brutalnymi obszarami.

3. Osobniki bez statusu

Kiedy myszy przestały walczyć o swoje terytoria, straciły status. To samo stało się z samicami, gdy zdały sobie sprawę, że nie mogą zaopiekować się swoimi młodymi. Środowisko było tak wrogie, że hierarchia społeczna się rozpadła. Co więcej, zachowania społeczne powstały jako odzwierciedlenie bezradności i opuszczenia.

Kiedy jednostki nie przejawiają dojrzałych zachowań społecznych, rozwój organizacji lub wspólnoty społecznej nie następuje.

4. (Wątpliwa) analogia dzisiejszego świata

John Calhoun przedstawił swoją pracę nad zachowaniem myszy jako analogię do ówczesnego świata. Było to w latach 70., kiedy wzrost liczby ludności był wysoki. Dr Edmund Ramsden z Queen Mary University of London (Wielka Brytania) opublikował w 2011 roku interesujący esej dotyczący tego eksperymentu. Twierdził, że:

• Badania Calhouna zostały przedstawione w celu refleksji lub uzasadnienia potrzeby kontroli populacji, zwłaszcza w społecznościach znajdujących się w najbardziej niekorzystnej sytuacji.
• Jego eksperyment był interpretowany z ostrożnością. W związku z tym rozpoczęła się debata, zasadniczo akademicka, dotycząca tego, czy tego typu badania można ekstrapolować na społeczeństwa ludzkie.

Universe 25 a świat ludzi

Obecnie, inaczej niż w latach 70., wskaźniki urodzeń w krajach rozwiniętych znacząco spadły. Jesteśmy dziś coraz bardziej starzejącym się społeczeństwem. Co więcej, w dzisiejszych czasach młodzi ludzie często nie wykazują zainteresowania seksem. Czy osiągnęliśmy utopijny scenariusz Calhouna?

Ekstrapolacja z laboratorium do świata rzeczywistego

Ten społeczny eksperyment przypomina nam, że nie wszystkie zjawiska, które obserwujemy w laboratorium ze zwierzętami, można przenieść do realnego świata. Jest jak z plamą Rorschacha: każdy widzi to, w co wierzy.

Ponadto poza laboratorium istnieje tak wiele zmiennych wpływających na interakcje, że nie można ich badać w kontrolowanym środowisku.

Co więcej, scenariusz zaprojektowany dla tych myszy był sztuczny. Został stworzony z wyraźnym zamiarem wywołania chaosu w populacji poprzez wyznaczenie dostępnej przestrzeni. Być może w naturalnym środowisku to samo by się nie wydarzyło.

Problem istotniejszy niż przeludnienie

Największym problemem związanym z eksperymentem była nie tyle ograniczona przestrzeń czy przeludnienie, ile utrata funkcji przez osobników. W efekcie porzucenie ich ról spowodowało nierównowagę społeczną. Gdyby przenieść to do ludzkiego świata, mielibyśmy podobny problem.

Gdy duża liczba osób nie jest w stanie pełnić swoich funkcji w społeczeństwie, może dojść do wyobcowania i rozłamu społecznego. Dlatego jeśli w pewnym momencie stracilibyśmy zdolność do przestrzegania i wykonywania złożonych zachowań, z powodu czynników środowiskowych, pojawiłyby się poważne problemy.

Zderzenie z obecną rzeczywistością

Jako ludzie mamy narzędzia, dzięki którym nie powtórzymy tego, co wydarzyło się w eksperymencie dr Calhouna. Rzeczywiście, mamy technologię, medycynę i stale rozwijającą się dziedzinę nauki. Mamy nawet możliwość eksploracji nowych środowisk pozaplanetarnych.

W rzeczywistości inteligencja naszego gatunku służy określonemu celowi. To nic innego jak ułatwianie przetrwania innowacji w złożonych scenariuszach. To coś, co zawsze robiliśmy z powodzeniem.