Metapamięć – co to jest i czy można ją ulepszyć?

Co to jest metapamięć? Czy to pojęcie brzmi dla Ciebie znajomo? W rzeczywistości pamięć to zdolność poznawcza, która pozwala nam mieć własną tożsamość. Pozwala nam uczyć się, zachowywać wspomnienia oraz utrwalać lub wzmacniać ślad tego, czego już się nauczyliśmy.

Szczegółowa wiedza na temat działania pamięci może nam pomóc lepiej zachować informacje, a także zoptymalizować tę zdolność. Na tym właśnie polega metapamięć, czyli wiedza o własnej pamięci.

Ale co jeszcze obejmuje metapamięć? Co ją łączy z reguł mnemotechnicznych? Jak badane jest to zjawisko? A także jak możemy ją ulepszyć? Odpowiemy na te wszystkie pytania w krótkiej podróży po metapamięci, w którą możesz wyruszyć czytając ten artykuł.

Czy chcesz pogłębić znajomość tej interesującej umiejętności, która pozwala nam być tym, kim jesteśmy?

„Wszyscy jesteśmy fragmentami tego, co pamiętamy”.

-Cassandra Clare-

Co to jest metapamięć?

Metapamięć to wiedza, jaką posiadamy na temat naszej własnej pamięci. Dokładniej wyjaśnia to badanie Gonzáleza (1997), zatytułowane „Metapamięć i uczenie się tekstów”, opublikowane w Estudios de Psicología.

Metapamięć definiuje się jako wiedzę i kontrolę, jaką dana osoba posiada w odniesieniu do funkcjonowania swojej pamięci. Obejmuje ona również znajomość różnych faz pamięci, które są trzy:

• Kodowanie – zapamiętywanie.
• Przechowywanie.
• Odzyskiwanie – przypominanie sobie.

Im więcej mamy metapamięci, tym więcej będziemy wiedzieć o pamięci. A zatem tym więcej będziemy wiedzieć, jakie ma ograniczenia i jak ją ulepszyć. Zatem, jak widzimy, metapamięć obejmuje nie tylko wiedzę o pamięci, ale także jej kontrolę i panowanie nad nią.

Pamięć i metapamięć

Jak widać, metapamięć implikuje znajomość własnej pamięci, w taki sam sposób, w jaki na przykład metajęzyk odnosi się do znajomości własnego języka (i tak dalej z większą liczbą przykładów). Aby wzmocnić pamięć (lub wydobyć z niej jak najwięcej) bardzo często uciekamy się do tak zwanych reguł lub strategii mnemotechnicznych lun mnemonicznych.

W tym kontekście, według badań Campos i Ameijide (2014), strategie mnemoniczne wpływają nie tylko na pamięć, ale także na metapamięć. W ten sposób mogą przynieść korzyści nie tylko pamięci, ale także metapamięci (wszystko zależy od rodzaju zastosowanych strategii).

„Strategie mnemoniczne to pomoce umysłowe, które pozwalają zapamiętać różne typy przedmiotów i informacji, takich jak nowe formy słów, imiona, daty historyczne, liczby, wzory, różne reguły i listy”.

-Barcroft, J.-

Jak wzmocnić metapamięć

Metapamięć podobnie jak pamięć, również można ulepszyć. W jaki sposób? Na początek dowiemy się wszystkiego, co powinniśmy wiedzieć o funkcjonowaniu samej pamięci. Inaczej mówiąc o poznanie sposobu, w jaki mózg działa na każdym etapie procesu pamięci.

To znaczy, co się dzieje, gdy zapamiętujemy jakieś wspomnienie? Jakie procesy zachodzą, kiedy je przechowujemy a potem odzyskujemy? Jakie zmiany zachodzą w mózgu? Jak wpływają na to emocje? (Związek między emocjami a pamięcią jest więcej niż udowodniony).

Tego wszystkiego można się nauczyć, ni mniej, ni więcej, tylko czytając i studiując. W tym celu mamy do dyspozycji wiele interesujących książek o pamięci. Z drugiej strony wspomniane już zasady mnemoniczne mogą pomóc nam wzmocnić ten proces poznawczy.

W konsekwencji, im więcej nad tym pracujemy, tym więcej będziemy na ten temat wiedzieć, więc tego typu strategia może również ulepszyć metapamięć.

Badanie metapamięci

Na przykład Nelson i Narens (1990) w swojej książce „Metamemory: A theoretical framework and new solutions” proponują metodologię badania metapamięci.

Sugerują, aby prowadzić je na trzech głównych etapach, wspomnianych już powyżej: pozyskiwanie (to znaczy przed właściwym uczeniem się), zatrzymywanie (utrzymanie wcześniej nabytej wiedzy) oraz świadome i samodzielne odzyskiwanie informacji.

Z drugiej strony, w odniesieniu do badań nad metapamięcią, ludzie mogą oceniać swoją własną pamięć, to znaczy proces, który implikuje zapamiętywanie. Oceny metamnemoniczne, zdaniem autorów, można przeprowadzić w czterech następujących momentach procesu uczenia się (wyobraźmy sobie, że mamy do czynienia z zadaniem zapamiętywania):

• Przed rozpoczęciem procesu pozyskiwania. W tej chwili nie nauczyliśmy się jeszcze żadnych danych. Tutaj osoba musi przewidzieć większą lub mniejszą łatwość uczenia się danego zadania (ocena łatwości uczenia się).
• W trakcie lub bezpośrednio po pozyskiwaniu. To znaczy zaraz po zapamiętaniu informacji, ale przed próbą odzyskiwania. Tutaj osoba ocenia poziom posiadanej wiedzy (ocena wiedzy).
• Podczas próby odzyskiwania informacji. Podczas testu/próby/egzaminu ocenia się zapamiętaną informację, która ma być odzyskana w późniejszym teście w tym samym lub innym formacie (co nazywamy „poczuciem wiedzy lub wrażeniem wiedzy”).
• Po przypomnieniu sobie. Wreszcie przychodzi chwila na przypomnienie sobie informacji. Tutaj osoba musi wyrazić stopień pewności lub zaufania, z jakim udzieliła każdej odpowiedzi (ocena zaufania).

Podsumowując…

Tak więc metapamięć wykracza nieco poza samą wiedzę o pamięci. Jeśli pójdziemy trochę głębiej, okaże się, że zawiera ona wiedzę o wszystkich jej funkcjach i etapach. Możemy nawet powiedzieć, że dotyczy też potencjalnie przydatnych strategii mnemonicznych.

Widzimy zatem, jak poznanie pamięci (czyli metapamięć) oznacza również znajomość jej mocnych stron (jak z niej skorzystać) i jej ograniczeń.

„Rozpoznanie jest łatwe dla tych, którzy mają pamięć, zapominanie jest trudne dla tych, którzy mają serce”.

-Gabriel Garcia Marquez-