Niepokój bez powodu: czy to normalne?

Niepokój bez powodu to problem, z którym dużo osób zwraca się do specjalisty. W pewnych okolicznościach organizm uaktywnia się w celu przeciwstawienia się sytuacji. Jednak czasami dzieje się tak bez widocznej przyczyny.

Ludzie cierpiący na niepokój inwestują czas w analizowanie i poszukiwanie racjonalnego wytłumaczenia reakcji ich organizmu. Przemawia przez nich niepewność. Czy niepokój bez powodu jest normalny?

“Nasze społeczeństwo wydaje miliony dolarów rocznie na walkę z niepokojem. Osoby cierpiące na niepokój wydają na wizyty u specjalistów i korzystanie z usług medycznych dwa razy więcej niż inni, nawet niż pacjenci z chorobami organicznymi”.

-Barlow (2002)-

Niepokój i jego objawy

Niepokój to stan umysłu zorientowany na przyszłość, któremu towarzyszą inne emocje takie jak strach, martwienie się itp. Te cechy niepokoju skutkują następującymi objawami:

• Wzrost napięcia mięśni.
• Częstsze oddawanie moczu.
• Suchość w ustach.
• Zawroty głowy i nudności.
• Przyspieszona akcja serca.
• Uczucie ucisku w klatce piersiowej.
• Zaciśnięte gardło.
• Nadmierna potliwość.
• Poczucie braku kontroli.

Objawy te dotyczą poziomu fizycznego. U ludzi, podobnie jak u innych zwierząt, dochodzi do szybkiej odpowiedzi sympatycznego układu nerwowego na zagrożenie. Oto przykład:

“Wyobraź sobie, że otwierasz drzwi domu, a tam znajduje się głodny tygrys. W reakcji zapewne natychmiast zamkniesz drzwi, by się uratować. Organizm postawiony zostanie w stan alarmowy i do głosu dojdzie instynkt ucieczki”.

Różnica między innymi zwierzętami a ludźmi polega na tym, że ci drudzy są w stanie stosować logikę do rozwiązywania problemów i sytuacji postrzeganych jako niebezpieczne. Mamy więc świadomość tego, jak zachowuje się nasze ciało i postrzegamy emocje, myśli i wrażenia związane z zagrożeniem jako nieprzyjemne. Stąd bierze się niepokój bez powodu.

Logicznym sposobem rozwiązywania tego typu problemów jest podejmowanie działań w celu wyjaśnienia ich przyczyny. Wówczas jednak logika często nas zawodzi. Oto przykład:

“Jeśli nie podoba ci się kolor ściany, rozwiązanie masz w zasięgu ręki – kupujesz nowy kolor, robisz próbę, a potem malujesz całą powierzchnię. Co robisz, gdy odczuwasz niepokój? Jaką strategię stosujesz? Jak długo jest ona skuteczna? Co będzie potem?

Czy niepokój bez powodu jest normalny?

Niepokój potrafi mieć cechy przystosowawcze – służy bowiem kontroli problemów. Jednak nadmiar lęku może utrudnić skuteczne działanie. Gdy niepokój staje się patologiczny, jednostki nim dotknięte zaczynają kojarzyć nieprzyjemne objawy z normalnymi sytuacjami oraz porami dnia.

Skojarzenia te dotyczą sytuacji, w których niepokój wcześniej się pojawił. Wówczas może się on powtórzyć pozornie bez powodu. Skutkiem mogą być kolejne ataki niepokoju we wszelkich sytuacjach o podobnych okolicznościach.

Paradoks niepokoju bez powodu

Próby poradzenia sobie z tym problemem mogą okazać się bezskuteczne. Oznacza to wejście w spiralę, w której próby kontrolowania niepokoju same prowadzą do niepokoju i dokładają się do kłopotu. Można wyjaśnić to w następujący sposób:

“Wyobraź sobie pyszne bułeczki cynamonowe. Ich kolor, smak, zapach…Skoncentruj się na myśleniu o nich.

Teraz spróbuj wyrzucić je z umysłu. Gdy się to uda, pomyśl o Ferrari i skoncentruj się na tej myśli przez 30 sekund. 

Teraz dopasuj przeciwieństwa:

BIAŁY –> 

NOC –>

SŁODKI –>

FERRARI –>

Niepokój bez powodu jest normalny; to próby przejęcia nad nim kontroli są problemem

Skończyłeś zapewne na skojarzeniu bułeczek cynamonowych z Ferrari. To samo dzieje się w sytuacjach niepokoju. Dlatego też może się wydawać, że zdarzają się one bez powodu.

Możesz leżeć na plaży kontemplując zachód słońca i ciesząc się chwilą, a twój umysł podpowie ci wtedy, że akurat nie doświadczasz niepokoju (co paradoksalnie może uruchomić układ sympatyczny).

Wydaje się, że nie ma powodu. Jednak organizm pamięta ważne wydarzenia życiowe (nie muszą one znajdować się w świadomości). Nie możemy ich tak po prostu wyeliminować podobnie jak ptak nie może przestać latać.

Ważne jest identyfikacja momentów, gdy niepokój się pojawia, świadomość typowych symptomów oraz umiejętność podjęcia działań na rzecz kontrolowania go. Udanie się do specjalisty to zawsze dobry pomysł, szczególnie, jeśli niepokój nawraca i uniemożliwia wykonywanie codziennych czynności.