Czy możesz sobie wyobrazić świat, w którym nie jesteś w stanie kontrolować emocji, stymulując mimikę swojej twarzy? Lub, co gorsza, nawet wyrazić za jej pomocą tego, co czujesz? W tym artykule przeczytasz, na czym polega ten osobliwy i trudny problem – paraliż twarzy.
Wyraz twarzy jest niezbędny do zbudowania prawidłowej interakcji społecznej. Poprawna interpretacja twarzy innych osób to bowiem coś, na czym opierają się relacje międzyludzkie. Osoby z paraliżem twarzy mogą mieć zatem problemy zarówno z interakcjami społecznymi, jak i rozpoznawaniem emocji innych.
Na wyraz twarzy składają się wrodzone i uniwersalne wzorce zachowań. Zostało to zademonstrowane między innymi w badaniach porównujących mimikę dzieci niewidomych i dzieci dobrze widzących, a także w badaniach międzykulturowych.
Jak pokazały wyniki tych analiz, w różnych grupach mimika była dość podobna. Ponadto badane osoby nie miały trudności z rozpoznaniem wyrazu twarzy członków innych grup.
Poprzez ruchy twarzy jesteśmy w stanie wyrażać uczucia i symulować mimikę typową dla danej emocji. Te ruchy twarzy są kontrolowane przez dwa niezależne obwody. Jeden lub drugi zostanie aktywowany w zależności od tego, czy to, co akurat chcemy wyrazić – czy jest szczerą czy symulowaną emocją.
Emocjonalny paraliż twarzy
Ten rodzaj paraliżu powodują uszkodzenia w wysepce płata przedczołowego, w istocie białej płata czołowego lub w okolicach wzgórza lewej półkuli mózgu. System ten wiąże się z architekturą fizyczną odpowiedzialną za dobrowolne ruchy mięśni twarzy, łączące się z rdzeniem przedłużonym lub z regionem ogonowym mostu (część ośrodkowego układu nerwowego należąca do pnia mózgu).
Uszkodzenia tego typu przekładają się na niemożność wyrażenia spontanicznych, prawdziwych emocji po stronie twarzy przeciwnej do urazu, czyli po prawej.
Jednak osoby z tego typu paraliżem są w stanie dowolnie odtwarzać wyraz twarzy po obu stronach twarzy.
Wolicjonalne porażenie twarzy
Celowy czy wolicjonalny paraliż nerwu twarzowego powoduje niezdolność do poruszania mięśniami twarzy podczas symulowania emocji. Strona twarzy przeciwległa do zmiany nie reaguje na polecenie symulowania określonego wyrazu twarzy.
Jednak gdy emocja jest prawdziwa, mięśnie twarzy po obu stronach twarzy reagują. Cierpiący na ten rodzaj paraliżu ludzie nie są w stanie poprawnie udawać czy pokazać na twarzy emocji, których tak naprawdę nie odczuwają.
Paraliż jest spowodowany uszkodzeniem pierwotnej kory ruchowej prawej półkuli, w szczególności w regionie odpowiadającym twarzy. Przyczyną mogą być również uszkodzenia włókien, które łączą ten obszar czołowy z mięśniem ruchowym nerwu twarzowego, także w prawej półkuli mózgu.
Zdolność do naśladowania lub reprodukcji emocji innych, a następnie sprzężenie zwrotne z własnym wyrazem twarzy pozwalają nam stawiać się w miejscu innych, rozpoznawać ich emocje i odpowiednio na nie reagować.
Badanie neuroobrazowe wykazało, że obserwacja i naśladowanie ekspresji emocjonalnej powoduje wzrost aktywności przedniego regionu neuronów lustrzanych, co przekłada się na bardziej empatyczne zachowania i lepsze relacje z innymi.
W każdym razie pewne jest, że zdolność do odtwarzania wyrazu twarzy innych ułatwia rozpoznanie ich emocji. Nie oznacza to jednak, iż osoby z wolicjonalnym paraliżem twarzy są całkowicie niezdolne do rozpoznawania emocji u innych, lecz że mogą mieć z tym pewne trudności.
Rola wyrazu twarzy w rozpoznawaniu emocji
Jak wiemy, ekspresja emocjonalna pozwala nam zakomunikować światu, jacy jesteśmy. Jednak ta funkcja ma sens tylko wtedy, gdy inni są w stanie zrozumieć ten sygnał i odpowiednio na niego zareagować.
Prawa półkula mózgu jest bardziej zaangażowana w rozpoznawanie emocji niż lewa. Dlatego osoby z urazami prawej półkuli mają trudności z rozpoznaniem emocjonalnym.
Istnieje kilka regionów mózgu zaangażowanych w rozpoznawanie emocji, takich jak ciało migdałowate, kora przedczołowa, neurony lustrzane… Skoncentrujmy się jednak na neuronach lustrzanych i roli imitacji w rozpoznawaniu emocji.
Kiedy widzimy czyjąś ekspresję emocjonalną, nasz mózg nieświadomie, automatycznie i niepostrzeżenie odtwarza tę emocję.
Nasze neurony lustrzane uaktywniają się, gdy obserwujemy wyraz twarzy innych, i pozwalają nam go naśladować. Informacje zwrotne w ten sposób pozyskane pozwalają nam zrozumieć, jak czują się inni.
Oprócz wolicjonalnego paraliżu nerwu twarzowego istnieje inny rodzaj paraliżu tej części ciała, który pokazuje związek między ekspresją a rozpoznawaniem emocji. To jest zespół Moebiusa. Paraliż ten wpływa również na przedstawianie emocji, a co za tym idzie ich rozpoznawanie.
„Umiejętność wyrażania swoich uczuć jest podstawową umiejętnością społeczną”.
Daniel Goleman
Konsekwencje paraliżu nerwu twarzowego
Wyraz twarzy pozwala nam porozumiewać się poza słowami, wielokrotnie wzbogacając i towarzysząc temu, co mówimy.
Ponadto interpretacja mimiki innych osób pozwala nam wnioskować o ich pragnieniach lub potrzebach. Dzieje się to nawet intuicyjnie, zanim będziemy mogli je poznać za pośrednictwem innych kanałów komunikacji. Ostatecznie mimika twarzy czyni nas bardziej inteligentnymi społecznie.
Życie bez możliwości rozpoznania wyrazów twarzy osób wokół nas może bardzo utrudnić relacje społeczne. Ponadto niemożność lub trudność w wyrażeniu tego, co czujemy, jest wyzwaniem dla otaczających nas osób.
Na szczęście możemy używać języka werbalnego i innego niewerbalnego, aby wyrazić siebie i zrekompensować problemy z wyrazem twarzy. Może to być na przykład brzmienie głosu czy ruchy.
„Emocje zmieniają sposób, w jaki postrzegamy świat i interpretujemy działania innych”.
Artykuł napisała i zweryfikowała psycholog Cristina Girod de la Malla.
Bibliografia
Wszystkie cytowane źródła zostały dokładnie sprawdzone przez nasz zespół, aby zapewnić ich jakość, wiarygodność, trafność i ważność. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i posiadającą dokładność naukową lub akademicką.
Carlson, N. R., & Clark, D. P. (2014). Fisiología de la conducta. Madrid, Spain:: Pearson Educación.