Osobowość narcystyczna jest coraz powszechniejsza we współczesnym świecie, co jest widoczne szczególnie u młodszych pokoleń. Częściowo dlatego, że zachęcają do tego środki masowego przekazu, a media społecznościowe w tym względzie również nie są niewinne. Nieustannie popisujemy się życiem prywatnym.
Zygmunt Freud określił narcyzm jako „ego-libido”. Innymi słowy znaczyło to, że człowiek czuje pociąg do siebie samego. Każdy człowiek ma libido, ale u niektórych jest bardziej zauważalny jego narcystyczny rodzaj. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że osobowość narcystyczna nie oznacza, że ktoś jest zakochany samy w sobie.
Chodzi o to, że takie osoby wydają się bardzo pewne siebie i dobrze myślą o sobie. Mają też subiektywny pogląd na rzeczywistość i widzą świat przez tę soczewkę. Dlatego tak trudno im radzić sobie z frustracją.
„Był jak kogut, który myślał, że słońce wschodzi, aby go usłyszeć”.
-George Eliot-
Z doświadczenia wiemy, że nadmiar lub niedomiar czegoś rzadko kiedy jest dobry. Zawsze należy szukać równowagi. Najzdrowsza opcja to kochać siebie, ale bez tworzenia zdeformowanego lub nierzeczywistego obrazu tego, kim jesteś.
Osobowość narcystyczna przedstawiona w filmach i serialach telewizyjnych
W fikcji opisano bardzo interesujące przykłady narcystycznego libido. Podamy 5 przykładów, z których większość prawdopodobnie jest Ci znana. Następnie pokażemy kilka rozwiązań od psychoanalityka Heinza Kohuta, badacza wnoszącego najwięcej wkładu do tematu narcyzmu.
1. Tony Soprano (Rodzina Soprano, 1999-2007)
Ten słynny boss rodziny mafijnej z serialu HBO nieustannie stara się utrzymać jak najwięcej władzy w swojej organizacji kryminalnej. Tony nie postrzega rzeczywistości w sposób obiektywny. Zamiast tego patrzy na wszystko z własnego punktu widzenia, który zawsze uważa za najlepszy. Daje mu to moralną przepustkę do beztroskiego zadawania przemocy. Są nawet chwile, kiedy jego psychiatra, dr Melfi, identyfikuje go jako socjopatę.
Oczywiście nie możemy wybaczyć zbrodni Tony’emu Soprano, ale jedyną pozostałą receptą jest kreatywność. Widząc wszystkie inne sposoby wykonywania rzeczy i rozwiązywania problemów, uświadomisz sobie, że dużo łatwiej jest podjąć działanie, niż żyć we frustracji. Skupianie energii na twórczej aktywności zmniejsza potrzebę zwracania uwagi innych osób i oznacza, że nie musisz tyle myśleć o sobie.
2. Joffrey Baratheon (Gra o tron, 2011-obecnie)
Joffrey kocha wszystko w sobie i nigdy się nie zastanawia, czy to dobrze. W jego przypadku fakt, że jest na tronie, wzmacnia jego pragnienie władzy i uwagi. Działa niezależnie od czynników zewnętrznych, jest agresywny i zawsze chętnie przejmuje inicjatywę.
Może nie uznałby naszych żartów za zabawne, ale dla niego proponujemy humor. Humor tkwi w tym, jak pokonujesz trudności. Śmiejąc się z siebie – lub z czegokolwiek – uspokoisz się poczujesz się lepiej. Nagle Twój ciężar wydaje się lżejszy, a może nawet wystarczająco lekki, by na chwilę o nim zapomnieć.
3. Lucrecia (Czerwony orzeł, 2009-2016)
Lucrecia to postać z hiszpańskiego serialu Czerwony orzeł (Aguila Roja). Jej osobowość narcystyczna jest bardziej typowa, ponieważ kobieta lubi obnosić się swoim pięknem przez cały czas, a czasami jest seksualność jest bardzo widoczna.
Co więcej, Lucrecia żyje w czasach, gdy kobiety nie mają głosu ani prawa głosować; liczyło się tylko ich piękno. Co więcej, ma wysoki status, co czyni ją bardziej pewną siebie i daje jej powód, by uważać się lepszą od innych ludzi.
Jednym z najlepszych sposobów na pokonanie narcyzmu jest mądrość. Gdyby Lucrecia mogła się dowiedzieć, co jest najważniejsze w życiu i jak się żyć zgodnie z tym, nie pozwoliłaby, aby ogarnęły ją ambicja i korupcja. Miałaby szczęśliwsze i spokojniejsze życie.
4. „Czarny Jack” Randall (Outlander, 2014-obecnie)
Jack jest kapitanem angielskiej armii, korzystającym ze swojej władzy. Nie dba o zasady, jest arogancki i patrzy na wszystko z własnej perspektywy. Jest także wyjątkowo agresywny. Ma to sens, ponieważ przynależność do pewnej klasy społecznej może prowadzić do fałszywego poczucia wyższości – z czego następnie może rozwinąć się osobowość narcystyczna.
Jednym ze sposobów na pokonanie tego jest empatia. Nawiązanie kontaktu z kimś innym lub postawienie się na jego miejscu sprawia, że na chwilę zapominamy o sobie. Pozwala to nam poczuć mniej samolubne, przyjacielskie uczucia.
5. Ross Poldark (Poldark, 2015-obecnie)
Jedną z najciekawszych cech Rossa jest to, że przez swoją impulsywność popełnia on wiele błędów. W rzeczywistości osobowość narcystyczna bardzo często cechuje się podobnym, kipiącym od energii zachowaniem. Jego impulsywność i buntowniczość uniemożliwiają mu zastanowienie się, czy jego postępowanie jest słuszne. Po prostu zakłada, że jest; jest bardzo pewny siebie.
Ross nie przejmuj się zbytnio swoim wyglądem, ale to nie znaczy, że nie wie, że jest atrakcyjny. Zazwyczaj kojarzymy takie rzeczy z kobietami, ale tak naprawdę cecha ta pojawia się u obu płci. Nie zawsze chodzi też o to, aby być dobrze ubranym, ponieważ istnieje wiele sposobów, by wyglądać atrakcyjnie.
Rossowi proponujemy, by zaakceptował siebie, aby jego błędy nie bolały potem zbyt dotkliwie. W taki czy inny sposób, każdy z nas powinien zrobić to samo: zaakceptować swoje wady. Nadal możemy osiągnąć nasze cele, nawet jeśli zawsze pamiętamy o naszych słabościach.
Prawdopodobnie przychodzą Ci na myśl też inne postacie telewizyjne lub filmowe, a być może nawet Twoi przyjaciele czy znajomi, których definiuje osobowość narcystyczna. Wiele osób przejawia w swojej osobowości narcystyczne cechy. To nie musi być złe, o ile nie wyprowadza otoczenia z równowagi.
Nie należy też mieszać tego z samą wysoką samooceną. Jeśli zauważysz, że czyjś poziom poczucia własnej wartości jest zbyt wysoki (i powoduje to problemy), lub postrzegasz siebie w ten sposób, pomocne mogą okazać się narzędzia, które przedstawiliśmy w tym artykule.