W dzisiejszych czasach najczęstszym sposobem oceniania naszych uczniów są egzaminy, których tak bardzo się obawiają. Mówimy o testach, w których uczniowie muszą odpowiadać na pytania dotyczące wybranego tematu. Ale czy te egzaminy są najlepszym sposobem oceny wiedzy ucznia? Czy są także inne opcje?
Zanim przejdziemy do zalet i wad egzaminów i innych form sprawdzania wiedzy, warto wyjaśnić, czym jest ocena i do czego służy. Jeśli zapytasz kogoś z ulicy, czym jest ocena ucznia, prawdopodobnie otrzymasz dość wymijającą odpowiedź. Mogą powiedzieć, że oceny pozwalają zobaczyć, czy dany uczeń posiadł wiedzę, którą powinien mieć.
Jeśli tak – oznacza, ze zda. Jeśli nie, to obleje. Ale prawda jest taka, że wzór, o którym wspomnieliśmy, jest daleki od tego, co ma miejsce obecnie. Oznacza to, że cel do jakiego dążą systemy szkolne poprzez egzaminy jest również daleki od ideału.
Dobra ocena, jeśli chodzi o edukację, koncentruje się na określeniu aktualnej wiedzy i umiejętności, jakie ma uczeń. Dlaczego? Aby dowiedzieć się, na jakim etapie nauki obecnie się znajduje. A jaki to ma sens? To bardzo prosta rzecz, o której wielu nauczycieli zapomina. Chodzi o to, aby ocenić, czy system nauczania, którego używają, sprawdza się w przypadku konkretnego ucznia.
Oznacza to, że ocena ucznia nie jest jedynie “podsumowaniem” jego wiedzy na temat przerobionego materiału. Powinna także pomóc Ci zrozumieć, czy ogólny plan, przy pomocy którego pomagasz uczniom przyswoić przedstawianą wiedzę, faktycznie działa.
Dlatego ewaluacja może być potężnym narzędziem dla procesów uczenia się Twoich uczniów, jeśli zastosujesz ją prawidłowo. Ale postrzeganie ocen tylko jako sposobu na sklasyfikowanie uczniów jest bardzo nieudanym podejściem, które również nie trafia w sedno.
Jeśli Twoim celem jest edukacja potrafiąca zachęcić uczniów do rozwoju, nie możesz stosować ocen, do podsumowywania czegoś, w czym nie są dobrzy.
Jakie są problemy z tradycyjnymi egzaminami?
Jeśli uważasz, że ocenianie jest narzędziem służącym do kierowania uczniami i dostosowywania metod nauczania, dostrzeżesz pewne problemy z tradycyjnymi testami. Oto ich słabe punkty:
- Oceniają tylko ucznia. Jedyną testowaną osobą jest uczeń. Nie ma ocen wskazujących na to, czy nauczyciel lub środowisko edukacyjne dobrze sobie radzi. Istnieje nawet wielu nauczycieli, którzy przeprowadzają testy tylko po to, by wszystkich oblać lub robią wszystko, by uniemożliwić zdanie egzaminów.
- Ocenia tylko nauczyciel. Uczeń jest na łasce standardów jednego nauczyciela. Nie ma innych standardów oprócz tych obowiązujących nauczyciela.
- Ważne są tylko wyniki. Tradycyjne egzaminy mogą powiedzieć coś o aktualnym poziomie wiedzy ucznia, ale nie o całym procesie. Nie ma znaczenia, czy uczeń rzeczywiście wykazuje głębokie zrozumienie pojęć, czy po prostu wyuczył się ich poprzedniej nocy. Wyniki mogą być takie same.
- Oceniają tylko wiedzę. Nikt nie zastanawia się nad sytuacja ucznia ani nie bierze pod uwagę jego osobistych mocnych i słabych stron. Nie możesz kierować uczniem, jeśli nie wiesz, jakie są jego umiejętności.
- Jest to tylko ocena ilościowa. Tradycyjne egzaminy sprowadzają wszystko do jednego stopnia. Ta ocena powinna być zgodna z ilością materiałów szkoleniowych lub umiejętności, które uczeń był w stanie przyswoić.
- Wzmacniają ducha rywalizacji zamiast współpracy. Dzielenie uczniów na tych z najlepszymi lub najgorszymi ocenami tworzy konkurencyjne środowisko. Staje się konkurencyjną walką, którą sam system pośrednio stworzył. Przez większość czasu uczniowie koncentrują się bardziej na uzyskiwaniu dobrych ocen niż na uczeniu się.
Alternatywy dla tradycyjnych egzaminów
Mając na uwadze wszystkie problemy związane z tradycyjnym ocenianiem, czas poszukać alternatyw. Zasadniczo istnieją trzy filary, które należy zastosować jako podstawę dla idealnej oceny. (a) Ocena kompetencji, (b) Systemy portfolio oraz (c) Korzystanie z technologii ICT.
Oceny kompetencji
Celem każdego przedmiotu jest przyswojenie sobie określonej ilości wiedzy, ale także zdolność uczenia się określonego zestawu umiejętności. Na przykład jednym z celów matematyki może być zapoznanie uczniów z procesami i zapamiętanie pewnych wzorów, ale jeszcze ważniejsze jest to, że będą rozumieli te rzeczy i nauczą się jak ich używać do rozwiązywania problemów.
Ocena powinna określać, jakie obszary wiedzy student opanował, a które nie. Kiedy już to zrozumiesz, możesz skierować ich uczenie się w taką stronę, by poszerzyć wiedzę, którą już posiadają i pomóc im w zdobyciu tej, której jeszcze nie posiadają. Jedynym sposobem, aby to zadziałało, jest dobrze zaplanowany kurs z elastycznym stylem nauczania, który będzie jak najbardziej zindywidualizowany.
Systemy portfolio
Oceny kompetencji podpowiedzą Ci, co musisz ocenić, ale nadal musisz wiedzieć, jak to zrobić. Systemy portfolio są sposobem na indywidualną ocenę uczniów i skupienie się na ich rozwoju. Ale czym jest system portfolio?
Psycholog Bertie Kingore definiuje portfolia jako: “systematyczne zbiory pracy uczniów wybrane w celu dostarczenia informacji o ich podejściu do nauki oraz motywacji, poziomie rozwoju i wzrostu w określonym czasie.”
Oznacza to, że portfolio są po prostu “folderami”, do których student wkłada całą swoją pracę włożona w dany przedmiot, a nauczyciel konsekwentnie przegląda ją, aby zobaczyć, jak rozwija się uczeń. Pomaga to nauczycielom lepiej zrozumieć uczenie się każdego ucznia i kształtować jego lekcje wokół tych umiejętności. Oczywiście jest to również pomocne, jeśli chodzi o sprawdzenie, czy uczeń rozwinął wiedzę i umiejętności, które powinien mieć.
Problem z portfolio polega na tym, że ich przeglądanie ze względu na ilość zawartych w nich informacji jest bardzo skomplikowane. Przeanalizujemy jedno możliwe rozwiązanie do tego w następnej części artykułu.
Korzystanie z technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT)
Komputery, Internet i inne systemy komunikacji (ICT) mogą być bardzo pomocne w poprawie jakości oceniania. Technologie ICT mogą pomóc w rozwiązaniu problemu z portfoliami. Istnieje program online, który przeszukuje i sprawdza informacje umieszczane w różnych elektronicznych portfoliach przez uczniów i przez nauczycieli. Dzięki niemu łatwiej jest dokonywać ocen.
Zanim zakończymy, chcemy pozostawić Cię z czymś, nad czym warto się zastanowić. Biorąc pod uwagę wszystkie słabości tradycyjnych egzaminów i istnienie dobrych alternatyw, dlaczego egzaminy są naszą domyślną metodą oceny?