Utrata bliskiego jest niezwykle ciężka. Prędzej czy później dotknie ona każdego z nas, jednak nie wszyscy posiadamy te same zasoby lub narzędzia, by sobie z nią radzić. Czasami, kiedy żal jest nie do zniesienia, proces ten staje się poważnym przewlekłym problemem.
Naukowcy szacują, że owy chroniczny żal pojawia się u 10-20% osób, które przechodzą przez żałobę. W tych przypadkach istnieją różne techniki poparte badaniami, które mogą pomóc nam się z tego wyrwać.
Żal zwyczajny a żal patologiczny
Żałoba i żal jaki przy niej odczuwamy to seria reakcji zachodzących na poziomie fizycznym, emocjonalnym oraz społecznym. Wywoływane są przez istotną stratę, w naszym przypadku śmierć bliskiej osoby.
Symptomy mogą różnić się w intensywnością i okresem, czasami trwają i całe życie. W każdym razie pamiętaj, że na początku jest to reakcja adaptacyjna i prawidłowa.
Żal, smutek oraz lęki to najczęstsze uczucia, które zwykle pojawiają się właśnie w tej kolejności. Strach przed samotnością jest również dość częsty. Możemy też czuć się winni oraz stracić zainteresowanie naszym otoczeniem.
Symptomy te są normalne, jednak powinny przeminąć w ciagu sześciu miesięcy, maksymalnie roku.
Kiedy reakcje emocjonalne są o wiele silniejsze, sprawiają, że życie codzienne staje się nieznośne. I jeśli takie samopoczucie przekracza okres jednego roku, być może cierpisz na żal patologiczny.
W tym przypadku pojawiają się nadzwyczajne objawy żalu, takie jak halucynacje czy myśli samobójcze. Żal patologiczny jest często skomplikowany oraz może dać początek innym zachowaniom. To między innymi izolacja społeczna, zaniedbywanie siebie lub zażywanie środków odurzających. To wtedy powinniśmy zacząć myśleć nad terapią oraz profesjonalną pomocą.
Terapia żalu: strategie terapeutyczne
Specjaliści stosują zarówno terapię indywidualną, jak i grupową, aby leczyć żal patologiczny. W niektórych przypadkach najlepiej stosować oba rodzaje. Leczenie polega na wyposażaniu chorych w narzędzia, jak również oferowanie wsparcia społecznego, by zakończyć izolację.
Tak czy tak, głównym celem terapii żalu nie jest zapomnienie o zmarłej osobie, lecz przekształcenie procesu żałoby, tak by pamięć o zmarłym nie tworzyła blokady. Dlatego też fundamentalne założenia tej terapii to:
- Ułatwianie wyrażania swoich emocji oraz doświadczeń w związku ze zmarłą osobą. Zazwyczaj osoba w żałobie nigdy nie wyraziła w słowach tego co czuje lub myśli. To czyni stratę jeszcze trudniejszą.
- Porozmawiaj o okolicznościach, które doprowadziły do śmierci. W zależności od nich (samobójstwo, nagły wypadek, atak terrorystyczny itd.) żal może być silniejszy. Rozmawianie o tym może ułatwić akceptację.
- Skup się na rozwiązaniu codziennych problemów oraz ponownego zaadaptowania się do “normalnego” życia. Małe kroki mogą przynieść wielkie rezultaty.
- Zacznij planować przyszłość, stopniowo wdrażając nowe czynności w rutynę codzienności. Sprawi to, że pomimo wszystko, niektóre rzeczy nadal są warte przeżycia.
Żal ukierunkowany
Psychologowie stosują terapię tego typu z osobami doświadczającymi patologicznego żalu wykazującymi zachowania unikające, blokadę emocjonalną, koszmary senne oraz natrętne myśli.
W takich przypadkach ukierunkowany żal może pomóc. Polega na eksponowaniu danej osoby na wspomnienia związane ze zmarłą osobą, szczególnie wspólne przeżycia.
Na przykład terapeuta zwykle skłania pacjenta do czytania starych listów lub oglądania albumu ze zdjęciami. Niezależnie od techniki, kluczem jest przełamanie się i uwolnienie stłumionych emocji.
Podstawowe mechanizmy, które czynią tą terapię skuteczną jest osłabianie uwarunkowanych reakcji emocjonalnych (smutek) poprzez powtarzające się przedstawianie bodźców, które te reakcje wywołuje.
Oznacza to, że pacjent regularnie wystawiany jest na doświadczenia, które wywołują smutek, aż do momentu kiedy emocje zaczynają słabnąć.
Powtarzające się wystawienie może być również czynione za pomocą czynności, które pacjent zwykł lubić, lecz zaprzestał, ponieważ przynosiły mu wspomnienia zmarłej osoby.
Na przykład: wyjście do kina, podróżowanie, kolacja w restauracji itd. W takich przypadkach satysfakcja płynąca z danej czynności będzie również służyć jako ukryty mechanizm terapii.
Wyznaczniki powrotu do zdrowia
Skąd wiemy, że terapia żalu zadziałała?Jakie zachowania wyznaczają wyzdrowienie z patologicznego żalu? Oto seria wyznaczników lub objawów powrotu do zdrowia:
- Dana osoba odzyskuje naturalne aspekty biologiczne, takie jak apetyt i spokojny sen.
- Pojawia się na nowo werbalne wyrażanie uczuć, takie jak uśmiech, przytulanie się itd.
- Dana osoba zaczęła na powrót cieszyć się drobnymi przyjemnościami, odbudowuje życie towarzyskie, a nawet zaczyna angażować się jako wolontariusz, by pomagać innym.
- Pamięć o zmarłym jest już zintegrowana jako część osobistej historii. Już nie wywołuje nadmiernych negatywnych emocji. Pamięta o pozytywnych chwilach spędzonych osobą, która odeszła.
- Cieszy się życiem codziennym i wyznacza sobie nowe cele.
Podsumowując, żal to normalne uczucie w procesie żałoby, który wymaga rozwoju osobistego, co nie zawsze jest łatwe. W każdym razie, mając świadomość patologicznego żalu oraz niektórych sposobów jak sobie z nim radzić, może nam to pomóc w zidentyfikowaniu oraz stawieniu czoła ostatecznemu “żegnaj”. Co więcej, możemy być zmotywowani, by sięgnąć po profesjonalną pomoc, kiedy zajdzie tak potrzeba.