Technostres, czyli konsekwencje przesadnego używania nowych technologii

Nowe technologie powodują zmiany na każdym poziomie społeczeństwa. Obejmują one nie tylko zmiany społeczne, ale także kulturowe i gospodarcze. Nie ma wątpliwości, że zapewniają wiele korzyści w zakresie utrzymywania relacji i rozpowszechniania informacji. Ułatwiają też ogólnie nasze codzienne życie. Jednak nadużywanie nowych technologii może czasami prowadzić do zjawiska określanego jako „technostres”.

Niewłaściwe zarządzanie wykorzystaniem nowoczesnych technologii i utrata czasu poświęconego na jej używanie może powodować wiele różnego rodzaju problemów. Niektóre z najbardziej znanych to na przykład nomofobia, zespół „FOMO” i technostres. W naszym dzisiejszym artykule porozmawiamy sobie nieco bliżej o tym ostatnim zjawisku. Zapraszamy zatem do poświęcenia kilku minut na lekturę!

„Stało się przerażająco oczywiste, że nasza technologia rozszerzyła się dalece poza ludzkość”.
–Albert Einstein–

Czym tak naprawde jest technostres?

Zawsze podłączony, zawsze dostępny, zawsze w trybie wielozadaniowym. Dzięki takiemu nastawieniu jednak dosyć często możesz poczuć się przytłoczony i zestresowany.  To właśnie zjawisko niektórzy eksperci określają jako „technostres”. W ciężkich przypadkach może nawet stać się typowym uzależnieniem.

W 1984 r. Craig Brod po raz pierwszy zdefiniował to ciekawe zjawisko. Powiedział on wtedy, że jest to „współczesna choroba adaptacyjna spowodowana niezdolnością do radzenia sobie z nowymi technologiami komputerowymi w zdrowy dla naszej psychiki sposób”.

W 1997 r. Larry Rosen i Michele Well spopularyzowali ten termin w swojej książce zatytułowanej Technostress: Coping with Technology @ Work @ Home @ Play. W tej publikacji autorzy wyjaśniają przede wszystkim, że technostress jest jednym z negatywnych skutków błyskawicznego rozwoju technologii. Może to mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na postawy, myśli, fizjologię lub zachowanie danej osoby dotkniętej tym zjawiskiem.

Jak widać, technostres jest negatywnym stanem psychicznym związanym z użytkowaniem nowoczesnej technologii. W rzeczywistości, zdaniem psycholog Marisy Sałanowej, dzieje się tak z powodu braku równowagi między wymaganiami, a zasobami pozwalającymi na bezproblemowe korzystanie z technologii. To z kolei prowadzi nas do poczucia dyskomfortu, negatywnych postaw i wysokiego poziomu aktywacji psychofizjologicznej.

Technostres jest zatem wynikiem złego zarządzania korzystania z nowoczesnych technologii. Ale powodują go także liczne inne czynniki, takie jak na przykład niski poziom samokontroli i niska tolerancja na frustrację.

Przyczyny tego konkretnego stanu, jakim jest technostres

Zasadniczo przyczyny zjawiska określanego jako technostres są nieodłącznie związane z wiekiem i pokoleniem, do którego należy dana osoba. Do najpopularniejszych czynników generujących ten niepożądany stan dyskomfortu zaliczają się między innymi:

• Nadmiar informacji i zapotrzebowanie na wiedzę.
• Konieczność stałego połączenia z siecią („bycia online”).
• Konieczność bycia zawsze w zasięgu telefonii komórkowej.
• Odmowa korzystania z nowoczesnej technologii w przypadku wrażenia braku odpowiednich umiejętności do jej używania.
• Uzależnienie od nowych technologii, co oznacza brak możliwości odłączenia się i efektywnego zarządzania czasem korzystania z telefonu lub komputera.

Zjawisko uzależnienia, a technostres

Jak wskazała Marisa Sałaanowa i inni autorzy w opublikowanej w 2007 roku pracy zatytułowanej El tecnoestrés: concepto, medida e intervención psicosocial, nowe technologie oferują młodym ludziom (a także nie tak całkiem już młodym) natychmiastową oraz intensywną stymulację sensoryczną.

Niemniej jednak tak wysoka aktywność fizjologiczna i sensoryczna przez długi czas może doprowadzić do szkodliwych konsekwencji dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Nic dziwnego zatem, że konsekwencje te mogą zakłócać normalne funkcjonowanie danej osoby.

Jak rozwija się tego typu uzależnienie?

Przede wszystkim technologia może stymulować tolerancję. Innymi słowy, będziesz musiał być podłączony do sieci przez coraz dłuższy czas i mieć nieustanny kontakt z pojawiającymi się na rynku najnowszymi nowinkami technologicznymi.

Po drugie, technostres tworzy zależność sam w sobie. Z tego właśnie powodu prawdopodobnie zaczniesz chcieć mieć stały kontakt z rzeczami, które dają Ci tę intensywną stymulację sensoryczną.

Ponadto brak takiej stymulacji może powodować także rzeczywiste objawy cechujące zespół odstawienia. W rzeczywistości dla osób uzależnionych od technologii wyeliminowanie nowoczesnych technologii z ich codzienności może spowodować dyskomfort, niepokój, drażliwość i inne tego typu objawy.

Dlaczego nowe technologie są tak atrakcyjne?

Według wielu opinii ta atrakcyjność nowoczesnych technologii opiera się na sposobie, w jaki przedstawiają nam one różne formy stymulacji sensorycznej. Szybka satysfakcja i efekt przeciążenia uzyskiwany dzięki ciągle zmieniającej się sile stymulacji może aktywować mózgowe centra nagrody.

Jako taka, ta ciągła stymulacja może, przynajmniej na początku, zapewnić Ci uczucie przyjemności i całkowicie przejąć Twoją uwagę. Właśnie dlatego technologia jest tak atrakcyjna dla ludzi w ogóle. To zjawisko sprawia także, że trudno jest Ci wyeliminować ją całkowicie z Twojego życia.

Jak sobie poradzić ze zjawiskiem technostresu?

W szczególnie poważnych przypadkach najlepszą rzeczą jaką można zrobić, będzie poszukanie pomocy ze strony psychoterapeuty. W szczególności szczególnie przydatnym rozwiązaniem może być terapia oparta o kontakt („narażenie”) z technologią, przy jednoczesnym zapobieganiu szkodliwym reakcjom. Do tego celu służy strategia behawioralna, która zwykle jest korzystna w leczeniu wszelkiego rodzaju uzależnień.

Poza tym eksperci ogólnie zalecają następujące rozwiązania w przypadku mniej poważnych przypadków technostresu:

• Daj sobie czas na bezpośrednie formy komunikacji.
• Odłącz się od nowych technologii i zamiast tego spróbuj uprawiać sport lub znajdź sobie jakieś hobby.
• Ogranicz się do nauki korzystania z nowych, przydatnych dla Ciebie technologii.
• Ustal sobie swój własny harmonogram interakcji z nowoczesnymi technologiami.
• Używaj nowoczesnych technologii tylko do osiągania konkretnych celów. Nigdy nie używaj jej tylko dlatego, że jesteś znudzony lub nie masz nic innego do zrobienia.

Oczywiste jest, że pod pewnymi względami nowe technologie były i są doskonałym rozwiązaniem dla ludzkości. Zamiast w czambuł ją potępiać, możemy pogratulować sobie naszych osiągnięć postępów. Warto również wspomnieć, że nowinki technologiczne otworzyły dla nas zupełnie nowy świat. I tylko od nas zależy, jak z nich będziemy korzystać i do czego ich użyjemy.

Niemniej jednak niezwykle ważną kwestią jest racjonalne korzystanie z tych technologii. Ponadto nigdy nie należy stawiać używania z technologii ponad interakcją z rzeczywistymi ludźmi.