Proces rehabilitacji neuropsychologicznej: na czym polega?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog María Paula Rojas.

Ostatnia aktualizacja: 25 maja, 2023

Aby rozpocząć proces rehabilitacji neuropsychologicznej, lekarz musi wziąć pod uwagę wiele czynników związanych z rodzajem urazu. Poza tym musi ocenić cechy charakteru danej osoby oraz sytuację, w której doszło do urazu. W dzisiejszym artykule skoncentrujemy się na identyfikacji jego wpływu.

Obecnie proces rehabilitacji neuropsychologicznej stanowi niezwykle istotną metodę leczenia dla całej służby zdrowia, ponieważ umożliwia radzenie sobie z traumatycznymi urazami mózgu.

Pragniemy podkreślić, że proces rehabilitacji odgrywa kluczową rolę, aby dana osoba mogła być samodzielna. Dzięki temu będzie w stanie lepiej ponownie zintegrować się ze społeczeństwem.

Wybierając plan rehabilitacji neuropsychologicznej należy wziąć pod uwagę wiele czynników, ponieważ każdy z nich może wpływać zarówno na rozwój terapii, jak i jej rezultaty. Ale które czynniki są najważniejsze?

Czynniki dotyczące urazu związane z procesem rehabilitacji neuropsychologicznej

Na samym początku należy zwrócić uwagę na zmienne związane z urazem. Zwracają one uwagę na aspekty związane bezpośrednio z urazami pacjenta. Przede wszystkim są to bezpośrednie uszkodzenia struktur mózgowych oraz ich działania.

Lokalizacja

Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę miejsce, w którym doszło do urazu, lub powód jego wystąpienia. Jedne z głównych przyczyn stanowią urazy mózgoczaszki, udar, guzy mózgu czy choroby zakaźne, które dotykają mózgu.

Występują dwie główne odmiany udarów:

• Udar niedokrwienny, który pojawia się w wyniku zatkania jednej tętnicy mózgowej lub ich większej liczby. Główne uszkodzenia pojawiają się w substancji białej.
• Udar krwotoczny, do którego dochodzi w wyniku pękniętej tętnicy. Pojawia się krwotok, przez co ten rodzaj udaru dotyka w większym stopniu substancję szarą.

Istnieją również dwa rodzaje urazów mózgoczaszki:

• Pierwszy z nich to otwarty uraz głowy, podczas którego obrażenia mogą stać się bardziej zogniskowane i dotykać określonych części mózgu.
• Drugi to z kolei zamknięty uraz głowy, podczas którego obrażenia są zazwyczaj bardziej rozproszone.

Identyfikacja pochodzenia i lokalizacji obrażeń jest istotna, ponieważ umożliwia poznanie dotkniętych nim części i tych, które pozostały nienaruszone. To podstawa służąca do wypracowania najlepszych strategii oraz aktywności niezbędnych do przeprowadzenia rehabilitacji neuropsychologicznej.

Intensywność

Stopień natężenia obrażeń równoważy w wielu przypadkach znaczenie konsekwencji. Jeden ze sposobów na określenie poziomu ich natężenia to czas trwania amnezji pourazowej. Innymi słowy, ilości czasu, której potrzebował sobie dany pacjent, aby przypomnieć sobie, że doznał urazu mózgu i że teraz jest leczony.

Kolejny sposób na zmierzenie natężenia urazu to zastosowanie skali Glasgow (GCS) w trakcie hospitalizacji. Ten kwestionariusz mierzy poziom świadomości dzięki obserwacji odruchów ocznych, werbalnych i ruchowych występujących u pacjenta, który przeszedł uraz.

Idealny wynik to 15 punktów. Oznacza on, że u danej osoby nie występują żadne uszkodzenia. Z kolei osoby z trzema, czterema czy pięcioma punktami w przyszłości będą miały często problem z samodzielnym funkcjonowaniem.

Czas oceny

Okres oceny to czas, którego potrzeba, aby u danego pacjenta zaczęła występować poprawa. W tym przypadku należy wziąć pod uwagę czas między urazem a rozpoczęciem leczenia.

Tym samym kluczową rolę odgrywa szybkie rozpoczęcie rehabilitacji neurologicznej. Jeśli poprawa pojawia się szybko, oznacza to, że uraz mózgu jest nieduży. Z kolei kiedy leczenie zajmuje więcej czasu, uszkodzenia są większe.

Czynniki osobiste

Te zmienne są ważne, ponieważ pozwalają dowiedzieć się jaki był pacjent przed urazem. Pomaga to planować długoterminowe cele rehabilitacji neuropsychologicznej. Lekarze muszą wziąć pod uwagę stan funkcjonalności, który cechował pacjenta przed doznaniem urazu, podobnie jak jego cechy charakteru.

Wiek to pierwszy czynnik osobisty, który należy wziąć pod uwagę. Im młodsza jest dana osoba, tym szybciej będzie  wstanie wrócić do zdrowia. Innymi słowy, proces rehabilitacji neuropsychologicznej przebiega szybciej u młodszych pacjentów.

Kolejna zmienna, o której należy pamiętać, to rezerwy poznawcze. Wszystko dlatego, że mają one działanie neuroprotekcyjne. Badacze odkryli, że osoby z wyższym poziomem wykształcenia mają większą liczbę połączeń nerwowych.

Tym samym mają bardziej kompletną kompensację funkcjonalną. Dzięki temu występujące u nich objawy są mniej ograniczające, a proces rehabilitacji neuropsychologicznej jest bardziej skuteczny.

Czynniki sytuacyjne w procesie rehabilitacji neuropsychologicznej

Czynniki sytuacyjne odnoszą się do środowiska, w którym znajduje się pacjent po urazie mózgu. Poza tym bierze się również pod uwagę wsparcie ze strony innych osób, które pacjent posiada w trakcie procesu rehabilitacji neuropsychologicznej.

Pierwszy i najbardziej istotny czynnik to rodzina. Może ona udzielić informacji dotyczących rozwoju pacjenta w różnych kontekstach. Poza tym może pomóc w kontynuowaniu w domu tego, co robi pacjent podczas zajęć terapeutycznych.

Krewni pacjenta pomagają mu rozwijać niezależność i zwiększają jego motywację. To wspomaga proces rehabilitacji, gdy przekłada się na codzienne działanie pacjenta. Poza tym interwencja rodziny pacjenta może okazać się niezwykle znacząca, ponieważ może pomóc przenieść to, co udało się osiągnąć podczas terapii, na życie codzienne.

Kolejna zmienna to zespół rehabilitacyjny. W tym przypadku należy wziąć pod uwagę zarówno środowisko, w którym pracują, jak i ich profesjonalne zachowanie. Pozytywne nastawienie zespołu i pacjenta zawsze poprawia rokowania. Innymi słowy, dzięki nim terapia okaże się bardziej skuteczna.

Proces rehabilitacji neuropsychologicznej: podsumowanie rozważań

Na samym końcu należy podkreślić, że proces rehabilitacji neuropsychologicznej musi być przeprowadzany przez zespół złożony z profesjonalistów. Poza tym na końcowy rezultat wpływają różne czynniki pojawiające się w trakcie tego okresu.

Aby proces rehabilitacji neuropsychologicznej rozwijał się we właściwy sposób, pacjent, rodzina i zespół odpowiadający za rehabilitację muszą czuć się komfortowo i odczuwać satysfakcję płynącą z propozycji interwencji. Pomocne okazuje się posiadanie odpowiedniego środowiska, aktywności dopasowanych do potrzeb pacjenta oraz odpowiedniego dostosowania do jego codziennego życia.