Czy pranie mózgu jest rzeczywistością, czy też tylko mitem?

Pranie mózgu to w sporym uproszczeniu pewien określony sposób na manipulowanie czyimś mózgiem. Konkretniej rzecz biorąc chodzi tutaj o sposób myślenia i nastawienie. Do tego celu wykorzystywane są określone techniki, które po raz pierwszy zastosowano na szeroką skalę podczas tak zwanej „rewolucji kulturalnej” w Chinach. Większość innych światowych potęg ostatecznie podążyło tą samą drogą kopiując po prostu tę samą taktykę. Przeczytaj resztę artykułu, aby dowiedzieć się czegoś więcej na ten fascynujący temat!
Czy pranie mózgu jest rzeczywistością, czy też tylko mitem?

Ostatnia aktualizacja: 07 października, 2019

Prawdopodobnie słyszałeś wiele razy historie o ludziach, którzy decydują się na dołączenie do jakiejś nowej religii lub wręcz sekty i nagle stają się zupełnie inni, niż wcześniej. Nie myślą, nie postępują, ani też nawet nie czują się tak samo, jak kiedyś. Zwykle mówimy wtedy, że otrzymali oni wtedy pranie mózgu.

Ale wypowiadając te słowa mamy mamy z reguły na myśli bardzo potoczne i ogólnikowe rozumienie tego pojęcia. Jednak w rzeczywistości pranie mózgu to proces w pełni realny. Co więcej, wiążą się z nim bardzo specyficzne techniki.

Pranie mózgu jest sposobem znanym i stosowanym dość powszechnie mniej więcej od lat 50. XX wieku. Prawdą jednak jest to, że ludzie już znacznie wcześniej podejmowali wszelkiego rodzaju starania mające na celu wpływanie sztucznymi metodami na zdanie innych.

Po prostu we wspomnianych powyżej latach 50. XX wieku po raz pierwszy podjęto systematyczne próby opracowania metody „przeprogramowywania” ludzkich mózgów w spójny i skuteczny sposób. Co więcej – wtedy po raz pierwszy uzyskano naprawdę interesujące efekty.

Termin „pranie mózgu” został wymyślony przez dziennikarza (i jednocześnie agenta CIA) Edwarda Huntera właśnie w 1950 roku. Szybko zyskał on sobie popularność stając się na przykład głównym tematem w powieściach takich jak „1984″ i filmach takich jak „Jajo węża” z 1977 roku.

Kobieta bez głowy

Ten silny związek z fikcyjnymi historiami sprawił, że wiele osób zaczęło uważać, że pranie mózgu to tylko wytwór ludzkiej fantazji. Niestety prawda jest o wiele inna – o wiele mniej romantyczna i tajemnicza.

Na czym polega to mityczne pranie mózgu?

Pranie mózgu to w sporym uproszczeniu pewien określony sposób na manipulowanie czyimś mózgiem. Konkretniej rzecz biorąc chodzi tutaj o sposób myślenia i nastawienie. Do tego celu wykorzystywane są określone techniki, które po raz pierwszy zastosowano na szeroką skalę podczas tak zwanej „rewolucji kulturalnej” w Chinach.

Większość innych światowych potęg ostatecznie podążyło tą samą drogą kopiując po prostu tę samą taktykę. Poświęć kilka minut na przeczytanie dalszej części naszego dzisiejszego artykułu, aby dowiedzieć się czegoś więcej na ten fascynujący temat!

Pranie mózgu – jego początki i wzrost popularności

Omawiając pranie mózgu, musimy cofnąć się najpierw do lat wojny koreańskiej. W trakcie jej trwania ludzie w Stanach Zjednoczonych byli często zszokowani zachowaniem żołnierzy, którzy wrócili do domu po tym, jak najpierw trafili do niewoli, a następnie zostali uwolnieni. W wielu przypadkach zachowywali się oni bardzo dziwnie i mieli dziwaczne zdaniem ich bliskich pomysły oraz koncepcje.

Niektórzy z byłych więźniów zażarcie bronili reżimu komunistycznego zaraz po tym, jak właśnie z nim walczyli. Niektórzy z żołnierzy nawet nie wrócili do domów. Po prostu zmienili swoje poglądy i przeszli na stronę niedawnego wroga.

Edward Hunter postanowił zbadać bliżej tę niepokojącą sytuację. Odkrył, że Chińczycy opracowali pewne specyficzne techniki przeprogramowania umysłów swoich obywateli podczas słynnej rewolucji kulturalnej, jaka przetoczyła się przez ten kraj. Następnie podzielili się swoimi metodami z Koreańczykami, którzy stosowali te techniki wobec amerykańskich jeńców wojennych.

W ten sposób Edward Hunter odkrył, że pranie mózgu różni się dość znacząco od stosowanych powszechnie tradycyjnych tortur. Nawet pomimo tego, że tortury takie często mogą być częścią tego całego procesu. Główną różnicą pomiędzy nimi jest to, że tortury mają bardzo konkretny cel, taki jak wymuszenie ujawnienia tajnych informacji lub zdrada przyjaciół oraz sojuszników. Z kolei pranie mózgu polega na całkowitej, w pełni zaplanowanej restrukturyzacji czyjegoś umysłu.

Jak można przeprowadzić „pranie mózgu”?

Naukowcy kontynuujący badania rozpoczęte przez Edwarda Huntera stwierdzili dość szybko, że tak naprawdę istnieją cztery podstawowe sposoby pozwalające na zmuszenie kogoś do zmiany swoich przekonań i postaw wobec otaczającego go świata. Te wspomniane cztery sposoby to racjonalna perswazja, sugestia, tortury, a na koniec właśnie pranie mózgu.

Perswazja jest jedyną metodą związaną z „relacją równości”. Każdy z pozostałych trzech sposobów wiąże się bezpośrednio z dynamiką wywierają przez siłę i władzę. Oto niektóre ze specyficznych mechanizmów jakie wykorzystuje cały ten proces, czyli pranie mózgu:

Człowiek - marionetka
  • Pełna kontrola nad całą komunikacją danej ofiary ze światem zewnętrznym.
  • Kara fizyczna i / lub psychiczna jako reakcja na wszelkie przejawy nieposłuszeństwa. Osoby przeprowadzające pranie mózgu ustanawiają konkretne zasady postępowania. A jeśli ofiara ich nie przestrzega, zostaje poddana torturom w taki czy też inny sposób.
  • Obowiązek ujawniania dosłownie wszystkiego. Ofiara nie ma żadnego prawa do prowadzenia życia prywatnego.
  • System nagradzania za posłuszeństwo. Specjaliści przeprowadzający pranie mózgu sprawiają, że ofiara wierzy w to, że słuchając i wykonując polecenia osoby kontrolującej ratuje się w ten sposób przed dalszą udręką.
  • Propaganda dogmatyczna, która sprawi, że ofiara potraktuje ją jako w 100% racjonalną. Idee, które zostają ofierze zaprezentowane, są niezwykle precyzyjne i cechują się ogromną siłą przekonywania.
  • Uproszczenie aktywności intelektualnej. Dzięki temu ofiara nie będzie angażować się w jakiekolwiek abstrakcyjne, krytyczne myślenie.
  • Ofiara dodatkowo zapewnia innej osobie pełne prawo do kontrolowania swojego życia i losu dla „swojego własnego dobra”.

Wszystkie opisane powyżej mechanizmy wykorzystują naszą typowo ludzką, naturalną potrzebę do uzyskiwania poczucia bezpieczeństwa, przynależności i ochrony. Zaczynamy w takim przypadku postrzegać przekazanie swojego życia i idei w ręce innej osoby jako dobre rozwiązanie. Oznacza to, że traktujemy to jako sposób na uzyskanie stabilności i spokoju w życiu.

Rola przymusu w praniu mózgu

Pranie mózgu nie byłoby możliwe bez zastosowania jakiejś formy przymusu. Ludzie mają w końcu w pełni naturalny instynkt pozwalający na podjęcie walki w przypadku groźby utraty niezależności i poczucia tożsamości. Oznacza to, że potrzeba będzie użyć naprawdę ogromnej presji, aby nakłonić kogoś do zmiany jego zachowania.

Przełamujesz naturalny opór osoby będącej ofiarą, wywołując u niej silne emocje. Jednocześnie stymulujesz podbijanie jej poziomu stresu do poziomu znacznie wyższego, niż normalny. Aby jednak pranie mózgu działało u niej poprawnie, musisz zmusić ofiarę do tego, by stała się wyjątkowo niestabilna emocjonalnie i zestresowana. To uczyni z niej kogoś znacznie bardziej podatnego na presję z zewnątrz.

Niestety, wszystkie te siły i czynniki zostały tak dopracowane, aby mogły wywierać na nas presję i kształtować nasze umysły prawie bez naszej wiedzy. Z pewnością każdy z nas jest w stanie wskazać w swoim otoczeniu wiele osób, które dobrowolnie poddają się temu procesowi, nie podejmując żadnych prób walki z nim.

Kultura konsumencka jest tego doskonałym przykładem. Nasze przywiązanie i wręcz uzależnienie od mediów społecznościowych to kolejny dowód na to, jak skuteczne może okazać się pranie mózgu. Jeśli się nad tym zastanowić nieco głębiej, oba zjawiska wykorzystują wszystkie opisane przez nas powyżej techniki.

Są tak skuteczne, że ludzie nawet nie zdają sobie sprawy, że to się z nimi dzieje. Uważają, że kupowanie rzeczy i publiczne udostępnianie innym wszystkich aspektów ze swojego prywatnego życia to oznaki ich wolności, a nie zachowanie narzucone przez kogoś z zewnątrz…


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Rodríguez Carballeira, A. (1992). El lavado de cerebro. Psicología de la persuasión coercitiva. Barcelona: Editorial Boixareu Universitaria.

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.