Czarna owca w rodzinie. Z czym kojarzy Ci się to stwierdzenie? Z pewnością z czymś negatywnym. Dzieje się tak dlatego, że często czarna owca to osoba, którą pozostali członkowie rodziny mają zwyczaj obwiniać za większość złych rzeczy, którym cała rodzina musi stawiać czoła.
Co jednak możemy powiedzieć jeśli tą czarną owcą jesteś właśnie Ty? Być może sprawiasz, że równowaga całej grupy osób zostaje zaburzona przez Twoją odmienność. Czy w rzeczywistości masz ochotę pozostawać częścią tego stada złożonego, w którym jesteś odmieńcem?
Czarna owca w stadzie!
Jako osoby stanowimy część wielu grup społecznych, takich jak na przykład rodzina, krąg przyjaciół, zespół pracowników, itp. W każdej z tych grup obowiązują pewne niepisane normy postępowania. Istnienie tej normy wymusza natomiast określony sposób działania, podejmowania decyzji, osądzania, posiadania podobnych wartości.
Przeczytaj również artykuł: Poczucie własnej wartości i jego 3 rodzaje
W rzeczywistości przestrzeganie tej niepisanej normy, która siłą rzeczy obowiązuje wszystkich uczestników przynależących do danej grupy, decyduje o tym jak będą w niej postrzegani przez pozostałych jej członków.
Czarna owca nie jest zła, ociężała czy rozpieszczona. W rzeczywistości jest po prostu odmienna, nauczyła się omijać ukryte głazy, myśleć w inny sposób, i zawsze wiedziała jaki kierunek obrać, w przeciwieństwie do pozostałej części stada.
W psychologii osoby takie zwykło się nazywać “pacjentami tożsamymi”. Z powodu niewłaściwego sposobu zachowania w takich sytuacjach, to właśnie my będziemy tymi którzy wykazują objawy łączące nas z dysfunkcjonalną rodziną lub z toksyczną sytuacją.
Przeczytaj również artykuł: Poczucie własnej wartości – dlaczego jest aż tak ważne?
Nie powinniśmy na to pozwalać. Jeżeli czarna owca w Twoim środowisku to właśnie Ty, to pamiętaj, że w rzeczywistości masz powód do dumy. Nauczyłeś się bowiem myśleć w sposób inny niż wszyscy pozostali. To niezwykły przywilej…
Efekt czarnej owcy
Henri Tajfel był sławnym psychologiem właśnie ze względu na stworzenie terminu “czarna owca”. Sposób, w jaki bez wątpienia możemy się identyfikować, to identyfikacja na tle jakiejkolwiek grupy społecznej:
Przeczytaj również artykuł: Niepowodzenie – uczyń je początkiem nowej drogi
- Istnienie faworyzowania w grupie wyjaśnia, że osądy podejmowane w stosunku do osób z zewnątrz są zazwyczaj negatywne. Dzieje się tak ze względu na chęć ochrony tego, co własne, tego co nas definiuje, a także identyfikuje (moja drużyna piłki nożnej jest najlepsza, moja klasa jest najlepsza, itp.).
- W innej sytuacji zdarza się, że oczekiwania wewnątrz grupy utrzymują się na wysokim poziomie. Na przykład: nasz ojciec krytykuje sąsiadów z powodu sposobu wychowywania dzieci, sam jednak jest surowy i wymagający, ponieważ nie chce, by została zachwiana wewnętrzna równowaga grupy, jaką jest rodzina.
Czarna owca skazana jest zatem na przyjmowanie większej krytyki, która powstaje w jej własnej grupie społecznej. Przynależność do danej grupy społecznej, w niektórych przypadkach idzie w parze z dominacją i chęcią zachowania kontroli.
Przeczytaj również artykuł: Tłumaczenie się – niczego nie zmienia na lepsze
W chwili, gdy mówimy “nie” lub “to mnie nie określa”, patrzą na nas zaniepokojeni, pełni strachu, ponieważ przekraczamy granicę tego, co w ich pojęciu jest akceptowalne, zdrowe i prawe.
Czarna owca – gdy obelga staje się przywilejem
Kiedy ktoś czuje się czarną owcą w rodzinie może zareagować na dwa różna sposoby. Być może wydaje się to dziwne, ale wiele osób noszących etykietę: “czarna owca”, ze względu na swą delikatną strukturę godzi się na emocjonalne wykorzystywanie, na przyjmowanie krytyki, a nawet zniewag.
Przeczytaj również artykuł: Krytyka – wykorzystaj ją dla własnego rozwoju
Osoba, którą ogół rodziny uznaje za złą i odmienną, na własnej skórze odczuwa atmosferę zepsucia i dysfunkcji płynącą ze strony pozostałych członków grupy. Z drugiej strony członkowie rodziny czują się dobrze i wygodnie. Czarna owca niesie przecież winę i odpowiedzialność za wszystko, co poszło nie tak.
Aby unikać takich ekstremalnych sytuacji, w których nasze poczucie własnej wartości mogłoby legnąć w gruzach, warto zastanowić się nad kilkoma kwestiami.
Odmienność jest groźna dla innych, ale nie dla Ciebie
W chwili, gdy prezentujesz inny sposób myślenia, inni natychmiast są skłonni do przypięcia Ci etykiety “czarna owca”. Dlaczego tak się dzieje? Dlatego, że podświadomie zdają sobie sprawę z tego, że tracą nad Tobą kontrolę.
Przeczytaj również artykuł: Kreatywność – jaki typ charakteryzuje Ciebie?
- Oczywiste jest, że w każdej grupie społecznej, w tym również w każdej rodzinie pojawi się tak zwana jednostka problematyczna. Jednakże, zwyczajowo nadaje się unikalny sposób myślenia w stosunku do każdej sytuacji, która wykracza poza ogólnie przyjęty sposób postępowania.
- Trzeba wziąć pod uwagę fakt, że nikt czarną owcą się nie rodzi. W rzeczywistości to Twoje własne środowisko społeczne sprawia, że jesteśmy uznawani za “innych” lub nie. W pewnych okolicznościach umiejętność “postawienia się okoniem” jest istnym aktem niesamowitej odwagi.
Szukaj własnej drogi
W wielu przypadkach bycie czarną owcą oznacza w rzeczywistości przywilej. Żeby jednak samodzielnie dojść do takiego wniosku, musimy pozbyć się wielu warstw narzuconego przez innych sposobu myślenia:
Przeczytaj również artykuł: Wyrażanie opinii z odwagą, mówię “nie” bez strachu
- Pierwsza warstwa: nie masz obowiązku myśleć i działać dokładnie tak, jak Twoi rodzice, przyjaciele, jak inni by chcieli żebyś myślał i działał.
- Warstwa druga: czuj się dobrze z tym, że posiadasz swoje własne i odmienne cechy, które na tle grupy czynią Cię wyjątkowym. Świat pełen jest różnych przemyśleń, opinii i sposobów postępowania. Nie istnieje żadna uniwersalna prawda, więc każdy powinien być zdolny do samorealizacji.
- Trzecia warstwa: akceptuj innych bez nienawiści i prowadzenia rachunku krzywd. Zaakceptuj też siebie, jako część odmienną od całości grupy. Dostrzegaj tę różnicę jako formę osiągania wolności. Ty akceptujesz rodzinę taką jaką jest. Jeżeli krewni posiądą podobną wiedzę, będą szanować również Ciebie.
