Co charakteryzuje agresywność u kobiet?

Społeczeństwo oczekuje, że kobiety nie będą agresywne. Jednak kobiety wykazują oznaki agresji. Tak mówi nauka.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Cristina Roda Rivera.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Agresywność u kobiet to temat tabu, ale również realna sytuacja. Wydaje się, że w dzieciństwie dziewczynki przejawiają takie same zachowania związane z wyrażaniem gniewu, jak chłopcy. Jednak z biegiem lat stają się cenzurowane. Każdy przejaw agresywności jest postrzegany jako „nie na miejscu”.

Jednak zarówno u chłopców, jak i dziewcząt agresja może mieć wartość adaptacyjną. Gniew motywuje nas do komunikowania innym, że nas skrzywdzili. Dzieci wyrażają to, czego nie mogą tolerować, wściekłością lub płaczem. Kim my, jako dorośli, jesteśmy, by sugerować, aby maluchy powstrzymywały tego rodzaju emocje?

Jako rodzice i opiekunowie powinniśmy wspierać nasze dzieci w zrozumieniu ich emocji i zachowań. Musimy dostrzegać ich ich uczucia i nauczyć ich, jak mogą zarządzać energią każdego doświadczanego stanu emocjonalnego.

Hipoteza przyjęta w ostatnich latach dotyczy poglądu, że jeśli w okresie dojrzewania uczymy dziewczęta, że jakiekolwiek oznaki gniewu są nie na miejscu, promujemy uwewnętrznienie ich emocji. Jest to rodzaj zahamowania, które czyni je bardziej podatnymi na zaburzenia nastroju i lękowe oraz zaburzenia odżywiania.

Całkowite stłumienie agresywności wpływa na zdrowie psychiczne młodzieży

O agresywności u kobiet wiemy mniej, niż w przypadku mężczyzn, ponieważ w wielu przypadkach jest ukryta lub zakamuflowana. Agresja i przemoc są często postrzegane jako męskie problemy.

W tym założeniu jest pewna doza prawdy. Na całym świecie mężczyźni są bardziej agresywni niż kobiety. Jednak kobiety często angażują się w inne formy zachowań agresywnych. Badania pokazują, że kobiety wyrażają swoją agresywność bardziej pośrednio.

Systematyczne hamowanie gniewu lub wściekłości nie sprawia, że emocje te znikają. Po prostu mają tendencję do internalizowania się w formie frustracji, która jest następnie kierowana przy pierwszej dostępnej okazji. Jeśli manifestacja gniewu u dziewcząt kończy się wywoływaniem smutku, jest to spowodowane internalizacją. W związku z tym, zamiast być agresywne, wolą być obojętne, posłuszne i ciche.

Cena okazywania samokontroli zamiast emocji otwiera drzwi dla innych zachowań, a nawet funkcji fizjologicznych, które mogą wymknąć się spod kontroli. Trudno się więc dziwić, że w tym samym czasie, gdy pewne zachowania i emocje są tłumione w okresie dojrzewania, inne ciężko jest kontrolować. Mogą to być na przykład epizody objadania się, wymiotów, bezsenności czy samookaleczenia.

Zwiększone ryzyko przemocy w związku

Agresja pośrednia występuje, gdy ktoś krzywdzi drugą osobę, maskując swoje agresywne zamiary (Björkqvist i in., 1992; Arnocky i in., 2012).

Kobiety, ponieważ nie chcą być postrzegane jako „szalone lub ekstremistyczne”, mają tendencję do tłumienia wszelkich uczuć złości. Niemniej jednak często prowadzi to do innego rodzaju przemocy w relacjach. Sytuacja ta może występować nawet częściej niż wśród mężczyzn.

Przemoc pośrednia lub relacyjna odbija się na dziewczętach. Objawia się to poprzez niegrzeczne odpowiedzi, umyślne bycie markotną w miejscach publicznych, rozpowszechnianie plotek i intymnych informacji, wyśmiewanie lub niedocenianie osób. Takie zachowania wywołują poczucie bezradności, dyskomfortu, złości, frustracji i agresji u odbiorcy.

Nie mówienie o tym, czego nie lubimy w danej osobie, lub niewskazywanie na aspekt zachowania innej osoby, który nas rani, nie poprawia naszych relacji. Jest zupełnie odwrotnie. Nie zdając sobie z tego sprawy, osoba, która tłumi wszystko, co myśli i czuje, rozwija zachowania pasywno-agresywne. To jest trudne do zniesienia dla otaczających ją osób.

Kobiety często angażują się w inne formy agresywnego zachowania, jak wyjaśniono w badaniu przeprowadzonym przez Deborah South Richardson, która badała formy agresji u kobiet. Ujawniła, że są one co najmniej tak samo skłonne do stosowania pośrednich strategii agresywnych jak mężczyźni, a charakter związku jest lepszym wyznacznikiem działań agresywnych niż płeć.

Agresywność u kobiet – badania

Badania konsekwentnie wskazują, że kobiety stosują agresję pośrednią w równym lub większym stopniu niż mężczyźni. Agresja pośrednia ma miejsce, gdy ktoś krzywdzi innych, maskując swoje agresywne zamiary. Ten aspekt badał Kaj Björkqvist i jego współpracownicy.

Twierdzili, że konkretne przykłady agresji pośredniej obejmują szerzenie fałszywych plotek, wykluczanie innych z grupy społecznej, atakowanie innych bez bezpośredniego oskarżenia oraz krytykowanie wyglądu lub osobowości innych.

Stosowanie agresji pośredniej przez dziewczęta przewyższa agresję chłopców od 11 roku życia (Archer, 2004). Ta różnica utrzymuje się w wieku dorosłym. W porównaniu z mężczyznami, dorosłe kobiety stosują bardziej pośrednie formy agresji w różnych dziedzinach życia (Björkqvist i in., 1994; Österman i in., 1998).

W dużym międzykulturowym badaniu agresji kobiet w 317 społeczeństwach Burbank (1987) odkrył, że agresja kobiet była przeważnie pośrednia i rzadko powodowała obrażenia fizyczne. Tak więc w prawdziwym świecie agresja jest powszechna u kobiet i dziewcząt, ale jej forma jest w dużej mierze pośrednia w porównaniu z agresją u mężczyzn.

Agresja u kobiet: czynniki fizjologiczne

Kilka czynników prenatalnych i poporodowych zwiększa ryzyko agresji w późniejszym życiu, ale większość z nich nie rozróżnia mężczyzn i kobiet. Spośród przeanalizowanych czynników ryzyka najsilniejsze dowody na oddziaływanie zależne od płci to depresja poporodowa matki, niedożywienie w okresie prenatalnym matki oraz ekspozycja na narkotyki i alkohol w okresie prenatalnym.

Podobnie jak w przypadku mężczyzn, pozytywny związek między testosteronem a agresją u kobiet jest niewielki. Istnieją pewne dowody na to, że prenatalna ekspozycja na testosteron zwiększa agresję u dziewcząt w późniejszym życiu, ale dowody są mieszane.

Hipoteza podwójnego hormonu odniosła pewien sukces w przewidywaniu agresji u mężczyzn, ale mniej u kobiet. Dane dotyczące estradiolu i progesteronu sugerują możliwość, że wysokie poziomy tych hormonów zmniejszają agresję i samoukierunkowane szkody u kobiet. Jednak na ten temat potrzeba znacznie więcej badań.

Literatura na temat oksytocyny sugeruje, że hormon może zmniejszać, a także zwiększać agresję u kobiet. Wzrost agresji jest prawdopodobnie spowodowany połączeniem przeciwlękowych efektów hormonu, jak również zwiększoną reaktywnością na prowokację.

Wymagane są dalsze badania

Większość badań dotyczących mózgu i hormonalnych mechanizmów agresji przeprowadzono na mężczyznach. Inni nie badali różnic między płciami lub robili to w badaniu post hoc, które opierało się na małych próbach.

Dlatego trudno wyciągnąć jednoznaczne wnioski na temat wpływu analizowanych procesów na agresywność u kobiet. Jednak według Richardsona (2005) dane behawioralne jasno wskazują, że kobiety zazwyczaj angażują się w agresję pośrednią.