Psychologia kulturowa – co to jest?

Czy kiedykolwiek słyszałeś o czymś takim, jak psychologia kulturowa? André Malraux powiedział kiedyś ciekawe zdanie. “Kultura jest sumą wszystkich form sztuki, miłości i myśli, które na przestrzeni wieków umożliwiły człowiekowi uzyskanie mniejszego stopnia zniewolenia”.

Używając tej definicji jako puntu wyjścia, możemy przyjąć, że psychologia kulturowa daje nam naprawdę szerokie spojrzenie na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość naszego społeczeństwa.

Wiele z naszych różnych zachowań jest tak samo splecionych z naszą kulturą, jak i z naszymi własnymi doświadczeniami. To nie znaczy rzecz jasna, że doświadczenia i genetyka nie mają na nas wpływu. Chodzi tutaj raczej o to, że nie są one jedynymi rzeczami, które łagodzą naszą postawę. Nie tylko one wpływają również na sposób, w jaki postępujemy.

“Prawdziwa kultura rodzi się we współpracy z naturą i jest prosta, pokorna i czysta”.
–Masanobu Fukuoka–

Czym jest psychologia kulturowa?

W tym miejscu zamierzamy przedstawić krótki przegląd tego, czym jest psychologia kulturowa. Większość ekspertów nazywa to szkołą myślenia, która pojawiła się jako alternatywa dla teorii i metod psychologii spekulatywnej. Za ojca pojęcia “psychologia kulturowa” uważany jest niemiecki psycholog i filozof Wilhelm Wundt będący także twórcą psychologii eksperymentalnej.

Psychologia kulturowa koncentruje się na wpływie kultury na ludzi, którzy w niej dorastają. Wraz z zachowaniem wpływa ona również na ich myśli i uczucia. Głównym narzędziem wpływającym na zachowanie danej grupy ludzi są zwyczaje i obyczaje wynikające z danej kultury.

Innymi słowy, psychologia kulturowa wyjaśnia powody, dla których dana grupa osób w określonym kontekście kulturowym postępuje w określony sposób, a nie w dowolny inny. Z tej perspektywy możemy zaobserwować wszelkie istotne dla nas szczegóły i tłumaczymy to, co uda nam się zaobserwować.

Na przykład, zachodnie społeczeństwo jest dziś bardzo zglobalizowane. Dlaczego więc postrzega pewne przeszłe wydarzenia z naszej historii jako źródło niebezpieczeństwa i wręcz przerażenia? I dlaczego patrzy tak na diametralnie przeciwstawne rodzaje kultur i społeczności?

Dlaczego poprzednie pokolenia nie były przerażone wydarzeniami, które miały miejsce w ich czasach? Dlaczego ludzie, którzy są zanurzeni w tych przeciwstawnych kulturach, nie postrzegają tych samych rzeczy jako okropnych?

Nasuwa się w tym momencie kolejne pytanie. Co będzie przerażać wszystkie przyszłe pokolenia, gdy dowiedzą się o wydarzeniach, które w dzisiejszych czasach wydają się nam zupełnie normalne?

Bariery kulturowe

Kiedy spoglądasz z miejsca, w jakim obecnie jesteś, na stan dzisiejszego świata, to z pewnością łatwo uda Ci się dostrzec wszystkie bariery kulturowe. Języki, zwyczaje, mentalności i sposoby myślenia to tylko część z nich. Bariery kulturowe obejmują także wiele innych aspektów, z których spora część na pierwszy rzut oka jest trudna to zauważenia.

W każdym kraju niektóre zwyczaje są wspólne dla całej populacji, podczas gdy inne są bardziej zlokalizowane w określonych miastach lub regionach. Ale w połączeniu, wszystkie te wpływy kulturowe powodują zmiany w ludzkim umyśle. Każda osoba otrzymuje unikalne dziedzictwo kulturowe, które zależy od wielu różnych czynników.

Aby zobrazować to zagadnienie, spróbujemy użyć kilku prostych przykładów. Czy wiesz o tym, że muzułmanie nie jedzą wieprzowiny, Hindusi postrzegają krowy jako święte zwierzęta, a Kraj Basków Hiszpanii ma swój własny język? Wszystkie te czynniki tworzą wyjątkowe dziedzictwo kulturowe, które różni się w przypadku każdej odrębnej populacji.

Dlaczego warto studiować psychologię kulturową?

Kultura zmienia się w zależności od miejsca i dziedzictwa, wpływając na zachowanie i myśli osób, które mają z nią kontakt. Jaki jest zatem cel, jaki przyświeca psychologii kulturowej? Wykracza ona poza zwykłe opisywanie faktów. Zamiast tego psychologia kulturowa analizuje zarówno pochodzenie, jak i konsekwencje wytworzone, zdefiniowane i utrzymywane przez tradycję w tym szczególnym kontekście.

Jak powiedzieliśmy wcześniej, krowy mają status świętych zwierząt w Indiach. Ale jak do tego doszło? Celem psychologii kulturowej jest udzielenie odpowiedzi na właśnie takie pytania.

Psychologia kulturowa nie tylko bada sedno naszej historii, aby zrozumieć, dlaczego dana populacja cechuje się określoną kulturą. Bada również, w jaki sposób dana kultura wpływa na ludzi w niej zanurzonych. Dlaczego niektóre zwyczaje trwają przez dosłownie wieki, a inne zanikają błyskawicznie? W jaki sposób te zwyczaje wpływają na wzorce naszych zachowań? Jakie implikacje mają pielęgnowane przez nas obecnie tradycje na naszą przyszłość?

Powiązania z socjologią i antropologią

Psychologia kulturowa jest ściśle związana z naukami społecznymi, w szczególności socjologią i antropologią. Podczas gdy socjologia bada społeczeństwa w szerokim sensie, to psychologia kulturowa koncentruje się na danych ilościowych w celu zbadania dynamicznych aspektów naszej historii. Chodzi o to, aby zrozumieć, jak powstała konkretna kultura i jak wpływa ona na poszczególne jednostki.

Tymczasem antropologia bada kulturową zawartość społeczeństwa i kolektywne zmiany, które się w niej pojawiają. Chodzi o to, aby zrozumieć symbole, pojęcia i okoliczności ich powstawania.

Tak więc, gdybyś chciał zadać sobie w przyszłości pytanie, czym jest psychologia kulturowa, możesz śmiało przypomnieć sobie ten artykuł i zarys podstawowych informacji na ten temat. Pozwala to zrozumieć na przykład zachowania etniczne i badać konflikty międzykulturowe, żeby wymienić tylko kilka z najbardziej interesujących nas przykładów.

“Nikt nie opuszcza swojego świata, nie będąc spętanym jego korzeniami lub próżnią dla duszy. Nosimy ze sobą wspomnienie wielu płaszczyzn, a także siebie wsiąkniętych w naszą historię, naszą kulturę”.
-Paulo Feire-