Melatonina zawsze budziła duże zainteresowanie pośród naukowców. Hormon ten promuje sen i młodość. Poza odpowiedzialnością za nasze cykle snu i czuwania, jest również kluczem do naszego biologicznego zegara.
Wiele osób uważa, że melatonina zawiera w sobie sekret do spowolnienia procesu starzenia, do zatrzymania pogorszania stanu zdrowia i osiągnięcia sędziwego wieku, a jednocześnie umożliwia cieszenie się lepszym zdrowiem psychicznym i fizycznym.
Na pierwszy rzut oka teza ta może nam wydawać się iluzją, czymś niemożliwym. Ale neuroendokrynolog Walter Pierpaoli twierdzi w swojej książce “The Melatonin Miracle” (“Cud melatoniny”), że jego badania w Departamencie Medycyny na Uniwersytecie w Richmond dają dobre wyniki laboratoryjne.
“Melatonina jest hormonem spokoju, równowagi wewnętrznej i młodości”
-Walter Pierpaoli-
Powinniśmy jednak wspomnieć, że nadal będziemy czekać co najmniej dekadę, aby uzyskać bardziej jednoznaczne wnioski. W każdym razie, to nie powstrzymało szaleństwa na punkcie melatoniny, odkąd przemysł farmaceutyczny dostrzegł w niej kopalnię złota. Istnieją dane, że w Stanach Zjednoczonych codziennie produkuje się ponad 20 000 butelek syntetycznej melatoniny.
Wiele osób, które spożywają melatoninę, nie robi tego po prostu ze względu na uregulowanie swego cyklu snu. Udowodniono, że poziom melatoniny spada w okresie dojrzewania, a po 40-tce drastycznie zmniejsza sie poziom jej produkcji. Tak więc kluczem do utrzymania młodości przez nieco dłuższy czas byłoby, jak się wydaje, nadrobienie tego deficytu melatoniny.
Ale korzyści płynące z tego hormonu wykraczają daleko poza spowolnienie powstawania zmarszczek lub siwe włosy, biorąc pod uwagę, że jego rola w przypadku naszego zdrowia oraz dla naszej równowagi psychicznej jest po prostu zadziwiająca.
Czym jest melatonina?
Melatonina lub N-acetylo-5-metoksytryptamina jest hormonem wytwarzanym z tryptofanu i wytwarzanym w szyszynce. Ciekawym jest, że nie tylko ludzie oraz zwierzęta posiadają ten wyrafinowany i pożądany element biologiczny. Występuje ona również w bakteriach, grzybach i niektórych algach. Czyli jest, inaczej mówiąc, kluczem do życia.
Z drugiej strony, aby mogła być wytwarzana bardziej regularnie, musi istnieć odbiór różnych wzorów światła i ciemności, które występują w ciągu dnia. To właśnie ta kombinacja czynników pomiędzy stymulacją światłem, które dociera do naszej siatkówki, pinealocytami w naszej szyszynce, a superchiazmatycznym jądrem podwzgórza składa się na jej produkcję.
Wiemy na przykład, że około 20:00 nasz poziom melatoniny zaczyna rosnąć. Będzie rosnąć stopniowo aż do około trzeciej nad ranem, co jest również momentem, w którym nasza temperatura ciała jest niższa. Naukowcy nazywają to “biologiczną temperaturą zerową”. Od tego momentu poziom melatoniny ponownie spada.
Jako ciekawostkę powinniśmy podać, że nie tak dawno temu naukowcom udało się wyizolować melatoninę w szyszynce. Rola jaka odgrywa w procesie naszych rytmów okołodobowych została odkryta w 1958 roku. Odtąd nauka sięga coraz głębiej, badając jej rolę w depresji, otyłości lub chorobach neurodegeneracyjnych.
Melatonina wspomaga sen
Patricia ma 52 lata i od kilku miesięcy cierpi na bezsenność. Tak jak większość z nas słyszała i czytała kilka artykułów o tym, jak “melatonina pomaga nam spać”. Pod wpływem nagłej decyzji idzie do apteki i kupuje butelkę, żeby zobaczyć, jak to działa. Nie potrzebujesz recepty, żeby ją zdobyć. Jest łatwa do kupienia, tania i na pierwszy rzut oka wydaje się “idealnym lekarstwem”.
Ale… czy prawdą jest, że melatonina może pomóc nam powstrzymać bezsenność?
- Cóż, ważne jest, aby zrozumieć, że melatonina co prawda wywołuje sen, ale nie utrzymuje go. To znaczy, kiedy Patricia połyka syntetyczną kapsułkę z melatoniną o 11:00 w nocy, bardzo możliwe, że zaśnie, ale na pewno obudzi się kilka godzin później.
- Suplementy melatoniny mogą być bardzo pomocne w radzeniu sobie w przypadku zmiany strefy czasowej (tzw. jet-lag) lub podczas pracy zmianowej, kiedy często nie mamy wyboru, i musimy spać w ciągu dnia a pracować w nocy.
- Jest również bardzo przydatna dla osób z problemami ze wzrokiem.
- Wykazano, że bywa pomocna w zmniejszaniu bólów głowy różnego pochodzenia.
- Mimo to powinniśmy mieć na uwadze jeszcze jeden ważny aspekt suplementów zawierających melatoninę. Każda tabletka zawiera na ogół od 3 do 10 miligramów melatoniny, chociaż nasze ciała reagują nawet na pół miligrama.
Jedyne badania, w których zmierzono wpływ syntetycznej melatoniny na leczenie bezsenności, mają związek z ludźmi cierpiącymi na zaburzenia zwane opóźnioną fazą snu (DSPD). To zaburzenie rytmu dobowego, charakteryzujące się bezsennością, zmianami temperatury ciała i problemami z naszymi hormonami i poziomem koncentracji.
Melatonina u ludzi cierpiących na stres
Melatonina może być błogosławieństwem dla ludzi charakteryzujących się życiem z wysokim poziomie stresu, którzy z powodu swojej pracy zmuszeni są spędzać wiele godzin w otoczeniu, w którym jest tylko sztuczne światło. Myślimy tu o lekarzach, pielęgniarkach, asystentach lub o każdym pracowniku w fabryce, który zmuszony jest do pracy na różne zmiany, tracąc pojęcie czy to dzień czy noc.
- W wyniku presji zawodowej wiele osób śpi bardzo mało i źle się odżywia. Ten styl życia powoduje alarmujący spadek poziomu melatoniny. Pojawia się wówczas ryzyko depresji i innych powiązanych z nią chorób.
- I im mniej melatoniny wydziela nasz organizm, tym bardziej zmieniają się nasze rytmy dobowe. Niedobór melatoniny osłabia nasz system odpornościowy i przestajemy dysponować jednym z najlepszych biologicznych przeciwutleniaczy. Ten, który jest w stanie wyleczyć uszkodzenia komórek i spowolnić przedwczesne starzenie.
Jeśli widzimy że jakaś z powyższych sytuacji ma miejsce w naszym przypadku, powinniśmy porozmawiać z lekarzem o korzyściach związanych z przyjmowaniem syntetycznej melatoniny lub po prostu ograniczyć się do poprawienia diety i wprowadzenia pozytywnych zmian w naszym stylu życia.
Melatonina przeciw starzeniu się i procesom zwyrodnieniowym
Jak wspomnieliśmy na początku tego artykułu, gdy się starzejemy ,melatonina jest produkowana w coraz mniejszej ilości. Spadek ten nie prowadzi tylko do skrócenia odpoczynku nocnego czy też starzenia się.
- Istnieje pewien fakt, którego nie możemy lekceważyć. Hormon ten synchronizuje również rytmy neurotransmiterów naszego mózgu. Coś, czego będziemy doświadczać w miarę upływu lat, to utrata zdolności kognitywnych, czyli naszej zdolności do skupiania się lub pamiętania różnych rzeczy.
- Ponadto brak melatoniny przyczynia się do pojawienia się pewnych chorób, takich jak choroba Alzheimera lub Parkinsona.
To tłumaczy, dlaczego wielu profesjonalistów w dziedzinie zdrowia zaleca, aby pacjenci w wieku powyżej 55 lat przyjmowali suplementy melatoniny, aby zapobiec – a nawet odwrócić – procesy neurodegeneracyjne związane z uszkodzeniem mitochondriów, które powodują spadek poziomu melatoniny.
To interesujący fakt, o którym powinniśmy pamiętać.
Melatonina promuje sen i młodość. Jak możemy zwiększyć jej poziom?
Bardzo możliwe, że naszą pierwszą reakcja po przeczytaniu wszystkich tych korzyści związanych z melatoniną, będzie pójście do apteki i kupienie buteleczki z kapsułkami. Musimy podkreślić teraz, że nie jest to właściwa decyzja.
To nasz lekarz zawsze powinien być tym, który powie, czy przyjmowanie melatoniny to dobry pomysł, jakie jej ilości powinniśmy brać a także przez jak długi czas to robić. Nie możemy zapominać, że każdy potrzebuje innej dawki. Tylko tak będziemy w stanie zobaczyć efekty jej przyjmowania.
Tak więc, zanim przejdziemy do samo – leczenia, zawsze warto popierać produkcję melatoniny w sposób naturalny, za pomocą tych prostych strategii.
O ile to możliwe, i jeśli pozwalają na to nasze zobowiązania, to dobrze jest żyć w harmonii z cyklami świetlnymi. Większość z nas popełnia błąd, pozwalając by noce wypełniały się sztucznym światłem z urządzeń elektronicznych, takich jak komputer, tablet lub telefon komórkowy… Wszystko to wpływa na naszą szyszynkę.
Zatem ważne jest, aby nasza dieta była bogata w bardzo szczególny rodzaj aminokwasu: tryptofan. Dzięki tej substancji będziemy produkować odpowiednie ilości melatoniny, a także serotoniny. Oto niektóre z produktów, które go zawierają:
- Żółtka.
- Banany, ananasy, awokado i śliwki.
- Gorzka czekolada to świetny sposób na podniesienie poziomu tryptofanu w celu produkcji melatoniny w naturalny sposób.
- Spirulina
- Rukiew wodna, szpinak, buraki, marchew, seler, lucerna, brokuły, daktyle.
- Orzechy (migdały, orzechy włoskie, pistacje, orzechy nerkowca …)
- Nasiona (sezam, dynia, słonecznik, kozieradka).
- Mąka razowa
- Drożdże
- Rośliny strączkowe (ciecierzyca, soczewica, soja…)
Podsumowując, widzimy, że melatonina to znacznie więcej niż hormon regulujący nasz cykl snu i czuwania. Jest także cząsteczką młodości, zapewnia dobre samopoczucie i jest mostem, który łączy nas z naturalnymi rytmami naszej planety, pozwalając żyć z nią w harmonii.
Czasami wydaje się, że o tym zapominamy.
Bibliografia.
Lewis, Alan (1999). Melatonina i zegar biologiczny. McGraw-Hill
Pierpaoli, Walter (1995) The Melatonin Miracle. G.K. hol
Buscemi N, Vandermeer B, Pandya R, Hooton N (2004), Melatonina w leczeniu zaburzeń snu. McGraw-Hill
Turek FW, Gillette MU (2004). Melatonina, sen i rytmy okołodobowe. Lancet