Myślę więc jestem, co oznacza ten cytat Kartezjusza?

Znaczenie słynnego cytatu Kartezjusza: Myślę więc jestem może wydawać się oczywiste, podobnie jak fakt, że jesteśmy istotami racjonalnymi, posiadającymi zdolność myślenia o otaczającym nas świecie. Mówimy to jednak z całym bagażem kulturowym, który nas poprzedza. Był czas, kiedy tak nie było, dopóki na scenie nie pojawił się Kartezjusz. Przypisuje mu się niezwykłe odkrycie streszczone w zdaniu: „Myślę więc jestem”.

W tym artykule zbadamy znaczenie tego odkrycia i doktrynę stojącą za tym intelektualistą, uważanym za jednego z najważniejszych filozofów XVII wieku oraz za autora cytatu Myślę więc jestem. Zacznijmy!

Myślę więc jestem – kontekst filozofii René Descartesa

René Descartes był wybitnym filozofem i fizykiem, który miał ogromne znaczenie dla rozwoju racjonalizmu. Nurt ten zakłada, że istoty ludzkie mają zdolność poznawania za pomocą rozumu. Znaczenie jego pracy polega na tym, że jako jeden z pierwszych zbudował podstawy i zasady umożliwiające osiągnięcie pewnej i prawdziwej wiedzy.

Po pierwsze, Kartezjusz dążył do wyzwolenia podmiotu z więzów wiedzy dogmatycznej. Oznacza to, że źródła wiedzy muszą pochodzić od nas samych, a nie od religii czy zbudowanej na marnych fundamentach filozofii.

Jednocześnie Kartezjusz szukał pewnej drogi rozwoju filozofii w szczególności i ogólnie ujętej nauki. Dlatego w swoich różnych książkach proponował zbudowanie podwalin nowej filozofii racjonalistycznej. Wśród najważniejszych dzieł tego filozofa możemy wymienić następujące:

• Zasady kierowania umysłem (1626-1628)
• Dyskurs o metodzie (1637)
• Medytacje metafizyczne (1641)
• Zasady filozofii (1644)
• Namiętności duszy (1649)

W tym artykule skupimy się na Dyskursie o metodzie i Medytacjach metafizycznych. Jest tak dlatego, że w obu pojawia się słynny cytat Kartezjusza: Myślę więc jestem.

Odkryj też: Sens życia – co mówi o nim filozofia?

Znaczenie cytatu Kartezjusza: Myślę więc jestem

Oryginalne sformułowanie cytatu Kartezjusza: Myślę więc jestem zapisano po łacinie jako cogito ergo sum. Oznacza to, że w akcie myślenia człowiek może pojąć własne istnienie. Refleksja ta uwzględnia, że byt i istnienie są wzajemnie utożsamiane i jedno nie może istnieć bez drugiego.

Aby zinterpretować to wyrażenie jako całość, warto rozłożyć je na części. W ten sposób słowo cogito jest aktem myślenia. Ze swojej strony ergo oznacza później, chociaż nie jest interpretowane jako przysłówek czasu, ale raczej jest to jednoczesne doświadczenie. Wreszcie sum oznacza być.

„A zauważywszy, że w tym zupełnie nic nie ma, myślę, więc jestem, co utwierdza mnie w przekonaniu, że mówię prawdę, tyle że widzę to bardzo wyraźnie, zatem myślę, że ktoś musi istnieć”.
René Descartes

Jak stwierdza artykuł w czasopiśmie Studium, Kartezjusz postrzega konkretną egzystencję powiązaną z aktem myślenia. Innymi słowy, jest to wewnętrzne doświadczenie będące produktem rygorystycznej metody filozoficznej zwanej metodycznym wątpieniem.

Warto dodać, że sformułowanie to pojawia się po raz pierwszy w dziele Kartezjusza Dyskurs o metodzie, a konkretnie w części czwartej. Filozof dokonuje tam podsumowania tego, co później zostanie wyjaśnione z większą precyzją w Medytacjach metafizycznych.

Metodyczne wątpliwości jako punkt wyjścia do Myślę więc jestem

Kartezjusz dochodzi do cogito ergo sum poprzez metodyczne wątpliwości. Ale z czego się one składają? Jest to wątpliwość tymczasowa i konieczna dla realizacji postawionego sobie celu filozoficznego. Polega na odkryciu pewnej drogi rozwoju filozofii i nauki.

Wątpliwość ta charakteryzuje się uznaniem wszystkich naszych przeszłych opinii za fałszywe, zwłaszcza tych, które pochodzą z naszych zmysłów. Co więcej, akt zwątpienia reprezentuje wolność od więzów przeszłości, które ograniczały naszą świadomość.

Należy podkreślić, że Kartezjusz uważa wątpliwości za akt myślenia. W tym względzie są one źródłem odkrycia cogito ergo sum, gdyż wątpiąc posługujemy się zdolnością myślenia, potwierdzając tym samym nie tylko je samo, ale także nasze własne istnienie. Pamiętajmy przy tym, że myślenie i istnienie są ze sobą powiązane.

W ten sposób cogito ergo sum, czyli myślę więc jestem utwierdza wątpiące ja. Wynika to z samego aktu zwątpienia.

Myślę więc jestem: jasność i rozróżnienie

Jedną z najważniejszych zasad myślenia Kartezjusza jest jasność i rozróżnienie. Co więcej, jest to pierwsza kwestia, którą filozof eksponuje w Rozprawie o metodzie. Zasadniczą rzeczą jest to, że reprezentuje kryterium prawdy. Oznacza to, że wszystko, co uważam za jasne i wyraźne, jest z konieczności prawdą.

W ten sposób wspomniana jasność i rozróżnienie są bezpośrednią intuicją, którą nasz rozum podejmuje spontanicznie. W tym aspekcie Kartezjusz uważa intuicję za prawdę absolutną.

Pierwszą kwestią, którą odkrywa intuicja jest: myślę więc jestem. Reprezentuje zatem pierwszą prawdę absolutną, która służy za wzór do odnalezienia tych pozostałych.

Antropologia filozoficzna Kartezjusza

Już w tym miejscu można powiedzieć, że Kartezjusz definiuje człowieka jako jednostkę myślącą. W języku łacińskim nazywa się to res cogitans. Dlatego cytat Kartezjusza: myślę więc jestem jest bezpośrednią intuicją, która wyraźnie wie, że aby myśleć, trzeba istnieć. W ten sposób ujmujemy nasze istnienie już w samym akcie myślenia. Nie ulega wątpliwości, że tego typu filozofia skłania do głębszej refleksji.

Zatem według tego filozofa myśl jest nie tylko istotną cechą człowieka, jest ona najważniejsza. Najbardziej godną uwagi kwestią jest to, że nie tylko definiuje ono istotę ludzką, ale co więcej, dowody są takie, że nie można w nie wątpić.

Znaczenie filozofii Kartezjusza

René Descartes uważany jest za ojca filozoficznego modernizmu, ale wpływ jego myśli nie ogranicza się tylko do tego obszaru. Artykuł opublikowany w czasopiśmie CIENCIA ergo-sum zawiera przegląd niektórych istotnych kwestii, które należy rozważyć w filozofii kartezjańskiej.

Po pierwsze, nie ma wątpliwości co do rewolucji kartezjańskiej teorii autonomicznego rozumu. Jest ona reprezentowana przez wyrażenie cogito ergo sum. W ten sposób uważa się, że Kartezjusz dał początek pojęciu „ja”, czyli podmiotowości wrzuconej w świat.

Ponadto wprowadza nową koncepcję człowieka, definiowaną poprzez jego aktywność myślową. Idea ta przetrwa nie tylko w rozwoju późniejszej filozofii, ale także w samej nauce. Dzieje się tak dlatego, że naukowcy zaczęli zwracać się do świata z możliwie jak najczystszym spojrzeniem.

Dowiedz się więcej: Kartezjusz i pewność nieświadomości

Kartezjusz: rewolucyjny filozof i autor cytatu Myślę więc jestem

Filozofia René Descartesa reprezentowała radykalną zmianę w sposobie myślenia o człowieku i nauce w ogóle. Urodzony 31 marca 1596 roku w La Haye w Touraine we Francji, chciał położyć podwaliny nauki w ogóle, a filozofii w szczególności. Dzięki temu zyskał sławę jednego z najważniejszych myślicieli XVII wieku.

Formułując cogito ergo sum, czyli myślę więc jestem otworzył nowy horyzont myślenia, który w centrum umieścił ludzki rozum. Co więcej, Kartezjusz systematycznie opracowywał metodę, dzięki której można było mieć nadzieję na odkrycie prawdy bez żadnego błędu.