Zażywanie narkotyków powoduje pogorszenie funkcji poznawczych
Czy istnieje jakieś znane pogorszenie funkcji poznawczych, którego bezpośrednią przyczyną jest zażywanie narkotyków? Odpowiedź jest całkiem jasna i oczywista. Brzmi ona: tak.
Wcześniej czy później zażywanie narkotyków odbije swój silnie negatywny wpływ na Twój mózg w taki czy inny sposób. Dojdą rzecz jasna inne skutki uboczne. Niemniej jednak każdy z nich zawsze jest stuprocentowo negatywny.
Badania pokazują, że każdego roku ponad 20 000 ludzi umiera przedwcześnie w wyniku nadmiernego spożycia alkoholu. Nie zapominaj w tym momencie, że alkohol jest również odmianą narkotyku. Może nie spełnia wszystkich cech tego pojęcia w potocznym jego rozumieniu, niemniej jednak jest to również substancja o silnych właściwościach uzależniających.
Czym zatem różni się alkohol od narkotyków, że nasze społeczeństwo przechodzi do porządku dziennego nad jego nadużywaniem? A co w przypadku innych narkotyków?
Każdego roku ponad 4000 osób jest przyjmowanych do szpitali na terenie Polski z powodu psychozy wywołanej przez zażywanie narkotyków. Jest to niestety silna tendencja wzrostowa. Zgodnie z krajowym strategicznym planem działania w zakresie walki z narkotykami, w ciągu ostatnich dziesięciu lat liczba osób przyjmowanych do szpitali z powodu różnego rodzaju problemów wywołanych narkotykami wzrosła o 103%.
Istnieje szereg badań potwierdzających pogląd, że częste zażywanie narkotyków powoduje znaczne szkody, wręcz rujnuje organizm. Ale to nie wszystko. Naukowcy zajmujący się tym tematem twierdzą jednogłośnie, że skutki zażywania narkotyków są trudne do odwrócenia. W większości przypadków wręcz niemożliwe. Nie ma przy tym znaczenia, jak wcześnie zostanie podjęte odpowiednie leczenie.
Dlaczego zażywanie narkotyków jest tak popularne?
To nie jest łatwe pytanie. W rzeczywistości niemożliwe byłoby przypisanie każdej sprawy do jednej tylko przyczyny. To prawda, że istnieje prawdziwie intensywne społeczne zaniepokojenie tematem nadmiernego zażywania narkotyków, ale wciąż nie wiemy zbyt wiele na ten temat.
Dużo się mówi w mediach o samych narkotykach i ich nadużywaniu, ale zwykle kończy się jedynie na sensacyjnych doniesieniach, za którymi nie następują żadne konkrety. Ludzie powtarzają wiele fałszywych informacji i mówią rzeczy, które zazwyczaj nie mają żadnego głębszego sensu.
Ludzie mają również tendencję do łączenia narkotyków z dwiema kwestiami: młodzieżą i przestępczością. Z uwagi na to wszelkie informacje, które otrzymujemy, są mocno stronnicze od samego początku. Zażywanie narkotyków powoduje poważne problemy zdrowotne. Jest także przyczyną wielu przestępstw i konfliktów rodzinnych. Niemniej jednak media z lubością preferują opowieści o młodych ludziach dokonujących różnego rodzaju wybryków pod wpływem narkotyków. I na tym mniej więcej ich rola się kończy.
Częste i intensywne zażywanie narkotyków zdecydowanie wpływa negatywnie na ludzki organizm. Z drugiej strony, nie możemy izolować tych wszystkich substancji zapewniających rekreację od społeczeństwa, które umożliwiło im ten wręcz dziki wzrost konsumpcji. Różnego rodzaju kręgi społeczne tak często ułatwiają przecież, a nawet w wielu przypadkach motywują ludzi do „spróbowania”, a następnie zażywania narkotyków.
Nasze społeczeństwo po prostu akceptuje i normalizuje zażywanie narkotyków przechodząc nad tym do porządku dziennego. Negatywne skutki tego procederu są powszechnie ignorowane. Tym bardziej zamiatany pod dywan zdaje się być fakt, że zażywanie narkotyków nasila różnego rodzaju problemy zdrowotne i psychiczne, których osoba je stosująca próbuje uniknąć.
W jaki sposób zażywanie narkotyków powoduje pogorszenie funkcji poznawczych?
Nadmierne zażywanie narkotyków może powodować nieodwracalne zmiany morfologiczne w strukturze naszego mózgu. Zmiany te pociągają ze sobą następujące skutki:
- Utrata objętości mózgu.
- Zmniejszenie procentowego wskaźnika substancji szarej.
- Zmniejszenie ilości komorowego płynu mózgowo-rdzeniowego.
- Poszerzenie przestrzeni okołowierzchołkowej i obu komór bocznych.
- Zmniejszenie wielkości neuronów.
- Śmierć neuronalna (obumieranie neuronów).
- Stopniowy zanik mózgu.
W tym samym czasie zażywanie narkotyków powoduje kolejne, poważne szkody poprzez metaboliczną reorganizację synaptycznych obwodów łączności. Reorganizacja metaboliczna następuje w wyniku rosnącej tolerancji na narkotyki, następnie przerwania ich stosowania i wycofania (efekt odstawienia).
Te procesy są typowe dla wszystkich uzależnień i występują w każdym przypadku. Powodują one biochemiczne adaptacje w systemach kontrolujących wydzielanie różnego rodzaju hormonów, takich jak dopamina, serotonina i noradrenalina. Te neuroprzekaźniki oddziałują z receptorami glutaminianu. Mogą blokować długotrwałe mechanizmy wzmacniające i represyjne w hipokampie i jądrze półleżącym.
Na koniec należy wspomnieć także o fakcie, że narkotyki mogą powodować zmiany naczyniowo-mózgowe, zwężenie naczyń krwionośnych, krwotok mózgowy, śródmózgowy i podpajęczynówkowy oraz zawał mózgu. Wydaje się więc, że negatywne skutki zażywania narkotyków są bardziej, niż tylko znaczące i poważne. Są po prostu śmiertelnie niebezpieczne i nieodwracalne.
Co mówią badania na temat uszkodzenia mózgu związanego z narkotykami?
Teraz wiemy już, że uszkodzenie mózgu związane z narkotykami jest dość przykrą rzeczywistością. Ale w jaki sposób zażywanie narkotyków wpływa na wydajność naszego układu poznawczego?
- Jeśli chodzi o pamięć, ludzie, którzy spożywają więcej alkoholu i marihuany w porównaniu do kokainy i innego rodzaju narkotyków mają ogólnie rzecz biorąc mniej skuteczną pamięć krótkotrwałą. Im dłuższy okres zażywania, tym narkotyki mają większy wpływ także na pamięć roboczą.
- Jeśli chodzi o funkcje wykonawcze, pacjenci, którzy od dłuższego czasu stosują marihuanę i alkohol, mają zmniejszoną zdolność reagowania. Oznacza to, że wykazują zauważalnie ograniczony sposób reagowania w sytuacjach wymagających automatycznych odpowiedzi (potocznie zwanych „instynktownymi”).
- Wiemy również, że osoby niestroniące od narkotyków cechują się także zmniejszoną uwagą naprzemienną. Potrzebują więcej czasu na wykonywanie zadań wymagających myślenia sekwencyjnego i logicznego. Jednak osoby spożywające alkohol i konopie indyjskie odczuwają łagodniejsze działania niepożądane w innych obszarach. Na przykład zachowują fonologiczną płynność słowną.
Jak widać, zażywanie narkotyków powoduje silne i nieodwracalne zmiany neuropsychologiczne i neuroanatomiczne. Zmiany te powodują funkcjonalną neuroadaptację i degradację w funkcjach poznawczych, motywacyjnych, behawioralnych i emocjonalnych. W rezultacie wpływa to również na obniżenie codziennego funkcjonowania psychospołecznego i jakości życia takiej osoby.
Te zmienione funkcje wiążą się ze zredukowaniem koncentracji i uwagi, zdolności długotrwałego skupienia się na celu długoterminowym, zdolności do integracji społecznej, przetwarzaniem informacji i realizacją konkretnych planów działania.
Ale to jeszcze nie wszystko. Zgodnie z wyjaśnieniami naukowców zmiany te odgrywają ważną rolę także na tle biopsychologicznym i społecznym. Kiedy patrzymy na takie uzależnienie z szerszego i ideologicznego punktu widzenia, działają one jako zmienne, które podtrzymują popularność zażywania narkotyków. A to w gruncie rzeczy stanowi najpoważniejszy chyba problem ze wszystkiego.