Archetyp cienia – ciemna strona twojej psychiki

Według psychologii analitycznej Carla Junga, archetyp cienia reprezentuje “ciemną stronę” Twojej osobowości. Jest to burzliwy pod-świat psychiki, w którym przechowujesz najbardziej prymitywną część siebie. Samolubstwo, stłumione instynkty i “nieautoryzowane” ja, które Twój świadomy umysł odrzuca. To jest ta część, która jest pochowana w najgłębszych zakamarkach bytu.

Prawdopodobnie słyszałeś już o tej koncepcji. Archetyp cienia i jego idea są znane, a psychologowie wciąż używają jej by mówić o konfrontacji. Dotyczy to wrażenia wewnętrznego konfliktu, którego doświadczasz czasami, podczas gdy jesteś sfrustrowany, przerażony, niepewny lub zły.

“Nie stajemy się oświeceni wyobrażając sobie światło, lecz czyniąc ciemność świadomą.”

-Carl Jung-

Nie zapominaj jednak, że idea, którą Jung sformułował poprzez swoją pracę nad archetypami, była już historycznie i kulturowo obecna w naszym społeczeństwie. Pojęcie cienia lub ciemnej strony jest powszechną dwoistością.

Zainspirowało to nawet Roberta Louisa Stevensona do napisania jego klasycznej powieści “Doktor Jekyll i Pan Hyde”. Oczywiście, Stevenson napisał tę powieść dużo wcześniej przed tym, jak Jung opracował swoją teorię na temat archetypu cienia.

Wszystko, co edukacja i moralne normy społeczeństwa mówią Ci, że jest “złe”, tworzy część Twojego cienia. Niemniej jednak, niedobrze jest widzieć te wewnętrzne dynamiki jako karygodne lub niebezpieczne. Takie myślenie może doprowadzić cię do przekonania, że masz w sobie swojego własnego “Hyde”, który próbuje wyjść na zewnątrz.

Sam Jung wyjaśnił, że istnieją różne rodzaje cieni. Powiedział, że jednym ze sposobów na osiągnięcie dobrego samopoczucia, uzdrowienia i osobistej wolności jest stawienie im czoła i bycie ich świadomym.

Archetyp cienia – ciemna strona istot ludzkich

Archetyp cienia jest ściśle związany z koncepcją podświadomości Freuda. Ma jednak wyjątkowe aspekty, które znacząco odróżniają ją od tej idei. Te unikalne cechy wzbogacają również koncepcję Junga. Nie zapominaj, że intelektualny romans między Freudem i Jungiem ostatecznie znacznie się ochłodził.

Tak bardzo, że Jung nazwał ojca psychoanalizy “tragiczna postać, wspaniały człowiek… ale nie mogę zgodzić się z jego metodami terapeutycznymi“.

Jung opracował swoją własną metodę – psychologię analityczną. Odrzucił kanapę i asymetryczną relację terapeuty z pacjentem. Jung preferował terapię opartą na rozmowie. Uważał, że terapia powinna zagłębić się w strukturę psychiki i nieświadomości, w której mieszkają archetypy.

Ze wszystkich archetypów, ten o najbardziej terapeutycznej wartości był niewątpliwie archetyp cienia. Dowiedzmy się o cechach tego archetypu..

Cień – znana, ale tłumiona obecność

• “Cień” był terminem, który Jung zapożyczył od Fryderyka Nietzschego.
• Ta koncepcja reprezentuje ukrytą osobowość każdego człowieka. Na zewnątrz większość z nas wydaje się (i wierzy, że jest) dobrymi i życzliwymi ludźmi. Jednak istnieją takie części w nas, które są tłumione. Są to odziedziczone instynkty.
• Archetyp cienia nie istnieje tylko i wyłącznie w jednostkach. Grupy ludzi (sekty, grupy religijne, partie polityczne) mogą również posiadać archetyp cienia. Grupy te mogą w każdej chwili pokazać swoją ciemną stronę, aby usprawiedliwić akty przemocy wobec ludzkości.
• Im bardziej tłumimy cień, tym bardziej staje się on destrukcyjny, podstępny i niebezpieczny. Według Junga, kiedy go tłumimy, on sam może ”ukazać się” w postaci nerwicy lub psychozy.
• Ponadto, Jung zidentyfikował dwie typologie w obrębie archetypu cienia. Pierwszy to osobisty cień. To jest ten, którą mamy wszyscy, ze wszystkimi naszymi małymi frustracjami, lękami, samolubstwem i typową negatywnością. Drugi to cień bezosobowy. Zawiera najbardziej archetypową esencję zła i towarzyszy ludobójstwu, bezlitosnemu zabijaniu etc.

“Niestety, nie ma wątpliwości co do tego, że człowiek na ogół jest mniej dobry, niż sobie wyobraża lub chce być. Każdy nosi cień, a im mniej wciela się w świadome życie jednostki, tym ten cień jest ciemniejszy i gęstszy. Jeśli niższość jest świadoma, zawsze można ją naprawić.

Ponadto, ciągle jest w kontakcie z innymi zainteresowaniami, dzięki czemu stale jest modyfikowany. Ale jeśli jest on stłumiony i odizolowany od świadomości, nigdy nie zostanie naprawiony. Ponadto, jest bardzo podatny na wybuch w chwili niewiedzy. Jednakże, tworzy to nieświadomą przeszkodę, blokującą nasze ostatnie próby.”

-Carl Jung-

Jak mogę zmierzyć się z własnym cieniem?

Można by pomyśleć, że teoria archetypu cienia jest interesująca. Ma swój urok, metaforyczną istotę i pewien mistycyzm. Widzimy w tej sylwetce odbicie klasycznego tabu. Reprezentuje zło i złowrogą stronę ludzkiej osobowości, która zawsze wzbudza nasze zainteresowanie. Ale czy jest w tej teorii coś, co możemy zastosować w naszym codziennym życiu?

Odpowiedź brzmi tak. Jung przypomina nam o tym w swojej pisanej pracy, w książkach takich jak “Archetypy i nieświadomość zbiorowa.” Mówi, że naszym zadaniem w życiu jest całkowite zaakceptowanie siebie i zintegrowanie naszego “cienia” z naszymi osobowościami.

W ten sposób możemy być go świadomi i pracować z nim twarzą w twarz. Ignorowanie go i pozostawianie w nieświadomości może okraść nas z równowagi i okazji do szczęścia.

Nie zapominaj, jakie rzeczy składają się na tę koncepcję, którą nazywamy “cieniem”. Znajdujemy tam nasze lęki, naszą przeszłą traumę, rozczarowania, które nas zatruwają i marzenia, które nigdy nie spełniły się z powodu naszego własnego niezdecydowania.

Jeśli ukryjemy wszystkie te wewnętrzne demony, stają się one bardziej zacięte. Jeśli je uciszymy, na końcu to one nas skontrolują. Będą projektować obraz nas samych, którego nie lubimy lub z którym się nie zgadzamy.

W związku z tym nie możemy zapominać, że nasz osobisty rozwój i dobre samopoczucie psychiczne zawsze będą zależeć od naszej zdolności do sprowadzenia tych cieni do światła. Kiedy podejmujemy ten waleczny wysiłek, zaczyna się delikatna, ale cenna praca prowadząca do uzdrowienia. Tylko wtedy będziemy mogli zaznać upragnionego spokoju i dobrego poczucia z samym sobą.