Zespół Damoklesa - jak sobie z nim radzić?
W kilku przypadkach psychologia używa nazw postaci mitologicznych lub historycznych, aby zidentyfikować i wyjaśnić różne stany i objawy. Przykładem tego jest zespół Damoklesa, który opisuje, jak osoba, która przezwyciężyła bardzo śmiertelną i ciężką chorobę, może obawiać się jej ponownego pojawienia się.
Syndrom ten jest bardzo powszechny u pacjentów z rakiem. W przypadku tej choroby obawa nawrotu jest normalna, a nawet realistyczna. Jednak gdy strach, że choroba pojawi się ponownie, staje się intensywny i wpływa na codzienne życie pacjenta, stan ten przechodzi w zespół Damoklesa. To sytuacja, w której niepokój i strach są patologiczne. W dzisiejszym artykule wyjaśnimy, czym jest zespół Damoklesa i jak go przezwyciężyć.
Zespół Damokesa – strach przed nawrotem choroby
Nazwa syndromu pochodzi od historii Damoklesa. Był on dworzaninem na dworze Dionizosa II; pewnego razu zamienił się miejscami przy stole z Dionizosem, aby na krótko cieszyć się wszystkimi korzyściami płynącymi z bycia królem.
Pewnej nocy, podczas bankietu, Damokles podniósł wzrok i zdał sobie sprawę, że na bardzo cienkiej nitce wisi nad nim miecz. Od tego momentu nie był w stanie dalej cieszyć się bankietem, ponieważ mógł myśleć tylko o czyhającym na niego mieczu.
Coś podobnego dzieje się z pacjentami chorymi na raka, u których po przezwyciężeniu choroby pojawia się irracjonalny lęk przed jej nawrotem. Strach ten dodatkowo wzrasta, gdy mają przejść rutynowe badania. Pacjenci przeczuwają wtedy, że choroba już wróciła i stracą normalność, którą odzyskali wraz z wyzdrowieniem.
Zespół Damoklesa to stan, w którym osoba, która przezwyciężyła śmiertelną i ciężką chorobę, może obawiać się jej ponownego pojawienia się.
Skąd bierze się zespół Damoklesa?
Zespół Damoklesa pojawia się w wyniku życiowego doświadczenia, które łączy umysł pacjenta z bardzo intensywnym lękiem. Rozwija się jako połączenie niskiej tolerancji na niepewność (którą mają wszyscy ludzie) i poczucia braku kontroli nad tym, co dzieje się z ciałem w przypadku nawrotu choroby.
To oznacza, że przeżycie poważnej choroby może wywołać niepokój trwający do końca życia pacjenta. Najgorsze jest to, że pomimo pozytywnych wyników badań lekarskich, lęk może nie zniknąć. Pacjent z tym zespołem często uważa, że badania kontrolne nie są skuteczne i dlatego nie wykrywają nawrotu.
Dzieci, które przeszły nowotwór, są bardzo narażone na zespół Damoklesa. Pomimo faktu, że wskaźnik przeżycia raka u dzieci wzrósł z 60% do 80% według badania przeprowadzonego przez Mayo Clinic College of Medicine and Science (Cupit-Link, Syrjala & Hashmi, 2018), diagnostyka raka nadal wzbudzają u pacjentów najgłębsze lęki.
Zazwyczaj pacjenci obawiają się nie śmierci jako takiej, ale bólu i konieczności zmiany stylu życia. Tak więc każdy znak, że mogą wrócić do punktu wyjścia, jest dla nich nieznośnie szokujący i stresujący.
Jak radzić sobie z zespołem Damoklesa?
Przede wszystkim ważne jest przestrzeganie wskazań medycznych dotyczących postępowania w każdym indywidualnym przypadku. Zdarza się również, że nawet rodzina i przyjaciele pogłębiają niepokój chorego swoimi opiniami lub historiami, nawet jeśli nie mają na celu wyrządzenia krzywdy.
To bardzo istotne, aby pacjent komunikował i akceptował swoje emocje. Osoby, które przeżyły ciężkie choroby, takie jak rak, mogą skorzystać z terapii lub spotkań z grupą ludzi, którzy przeszli przez to samo doświadczenie. Ważne jest, aby pacjent wiedział, jak zarządzać swoimi emocjami.
Ponadto kluczowa jest praca z rodziną. Artykuł w Journal of Cancer Education (Curda, 2010) omawia fakt, że praca z rodziną pacjenta jest bardzo skuteczna w przezwyciężaniu zespołu Damoklesa, ponieważ rodzina tworzy kontekst, który może złagodzić strach przed nawrotem choroby.
Jeśli zaczynasz bez pytania rozmowę o chorobie z osobą, która z niej wyszła, uniemożliwiasz jej tym samym pójście przed siebie.
Co więcej, pacjenci mogą również rozwijać umiejętności, które pomagają im skoncentrować się na chwili obecnej i radzić sobie z obawami związanymi z przewidywaniem. Technicznie rzecz biorąc, dane naukowe pokazują, że w wielu przypadkach istnieje prawdopodobieństwo nawrotu. Ale problem zaczyna się, gdy pacjent wyolbrzymia to prawdopodobieństwo lub oczekiwanie i zaczyna ono wpływać na jego codzienne życie.
Podobnie jak w przypadku innych zespołów, łatwiej jest pokonać zespół Damoklesa z pomocą wykwalifikowanych specjalistów. Zarówno grupy terapeutyczne, jak i specjalistyczna opieka psychologiczna są podstawowymi narzędziami radzenia sobie ze strachem przed możliwym nawrotem choroby.