Poczucie własnej wartości u nastolatka

Napisane i zweryfikowane przez psycholog i dziennikarz Sara Clemente.

Ostatnia aktualizacja: 14 września, 2023

Poczucie własnej wartości u nastolatka jest zagadnieniem zasługującym na naszą uwagę. Dojrzewanie jest etapem pełnym zmian. Jest to czas naszego rozwoju, gdy stale szukamy swojego miejsca w świecie. Czujemy potrzebę wypróbowania różnych ról i eksperymentowania. Dlatego wysoka samoocena jest szczególnie ważna dla nastolatków. W przeciwnym razie mogą wstąpić na niefortunną ścieżkę.

To w okresie dojrzewania odczuwamy silną potrzebę głębokiej refleksji nad sobą. W tym samym czasie mózg nastolatka dojrzewa i uczy się nowych rzeczy. Wszystko to jest częścią odnalezienia naszej tożsamości. I dopiero wtedy, gdy rozwiniemy spójną koncepcję siebie, będziemy w stanie zbudować nasze poczucie własnej wartości. Poczucie własnej wartości u nastolatka jest jednak często bardzo kruche.

Poczucie własnej wartości u nastolatka opiera się na koncepcji samoświadomości

Nasza samoświadomość jest ogólną reprezentacją nas samych. To żywi naszą wiedzę na swój temat. Na przykład, samoświadomość jest widziana w takich pomysłach jak: “Jestem bardzo impulsywny jeśli chodzi o podejmowanie decyzji”, “Uwielbiam spacerować z psem w parku” lub “Bardzo lubię współzawodnictwo w sporcie“.

W pierwszych latach życia nasza samoświadomość jest bardziej elastyczna. Dlatego jesteśmy bardziej odpowiedzialni w tym czasie, jeśli chodzi o włączanie wartości, ocen, oczekiwań naszych wzorów do naśladowania do naszej samoświadomości. Jednak w okresie dojrzewania są one bardziej przypadkowe i prawdopodobnie ulegają ciągłej zmianie. Są również znacznie mniej spójne. Poczucie własnej wartości u nastolatka dopiero się bowiem kształtuje.

Kiedy zdamy sobie sprawę, kim i czym jesteśmy, nasza samoocena również zdeterminuje naszą wartość. Właśnie dlatego pojęcie samoświadomości obejmuje poczucie własnej wartości. To zależy od naszej oceny własnej wartości. Poczucie własnej wartości nastolatka obejmuje myśli, uczucia, doznania i doświadczenia, które mieli przez całe życie. Oni osądzają wszystkie te rzeczy. Następnie oceniają, czy widzą siebie pozytywnie, czy negatywnie.

Poczucie własnej wartości u nastolatka – kiedy się formuje?

Zaczynamy wykuwać nasze poczucie własnej wartości na wczesnym etapie życia, podobnie jak naszą samoświadomość. Jest to produkt różnych czynników oddziałujących na nas. Jednym z czynników jest genetyka (temperament), a drugi to środowisko (osobiste, społeczne i kulturowe). Przyswajamy i uwewnętrzniamy je, gdy dorastamy. Ocena ta może się również różnić w zależności od wieku.

Jak nastolatek ocenia samego siebie?

Kiedy poprosisz nastolatka o opisanie siebie, zwykle będą mówić o zewnętrznych, fizycznych cechach (atrakcyjności, cechach charakterystycznych, sylwetce) i działaniach, które wykonują (umiejętności intelektualne i jak odnoszą się do innych). Podobnie ich perspektywa dotyczyć będzie ich koncepcji wartości i kompetencji. Jest to ściśle związane z sukcesem w szkole, kompetencjami społecznymi i równowagą emocjonalną.

Samoświadomość nastolatków różni się nieco w zależności od płci:

• Nastoletnie dziewczyny mają niższą i bardziej wrażliwą samoocenę. Częściej martwią się wyglądem fizycznym, sukcesem społecznym i wynikami w nauce.
• Poczucie własnej wartości u nastoletnich chłopców to bardziej zdolność do spełniania męskich stereotypów; bycie pewnym siebie, silnym i nieustraszonym.

Poczucie własnej wartości u nastolatka

Wiele aspektów życia nastolatka będzie zależało od poziomu jego samooceny: szkoły, rodziny, związków itd. Czynniki te z kolei wpłyną na ich osobowość a później na szczęście.

Nastolatki z wysokim poczuciem własnej wartości…

• Czują się kochani i akceptowani przez tych, którzy są wokół nich. Ponadto są zmotywowani do uczenia się, próbowania nowych rzeczy i poznawania nowych miejsc.
• Mają optymistyczne podejście do swojej przyszłości i mogą dostrzegać problemy z różnych punktów widzenia.
• Tworzą cele krótko i długoterminowe. Są w stanie wziąć odpowiedzialność za własne zachowanie i decyzje.
• Znają swoje mocne i słabe strony. Podobnie jak wiedzą jak zaakceptować krytykę, mogą sami krytykować i stawiać czoła swoim problemom.
• Są stabilni emocjonalnie i wykazują empatię.
• Są wrażliwi na potrzeby innych. Komunikują się łatwo i posiadają zdrowe relacje z innymi.

Nastolatki z niskim poczuciem własnej wartości…

Jednakże zachowania, które wskazują na początek niskiej samooceny u nastolatków, opierają się na braku zaufania do siebie i swoich umiejętności. Młodzież z niskim poczuciem wartości…

• Uważają się za gorszych od innych, lekceważonych i niedocenianych. Mogą odmówić wykonywania działań grupowych, które wymagają współpracy.
• Czują się niepewnie i mają paraliżujący strach przed porażką.
• Często brakuje im dyscypliny, zaangażowania i zdolności do wzięcia na siebie odpowiedzialności.
• Starają się wyróżniać, a ze względu na ciągłą potrzebę uwagi, mogą kłamać i być nieuczciwym.
• Obwiniają innych i mają agresywne, gwałtowne, wyzywające lub aspołeczne nastawienie.

Do czego potrzebne nam poczucie własnej wartości?

Według Eriksona okres dojrzewania jest poszukiwaniem tożsamości i znaczenia. Chociaż jest to okres charakteryzujący się kryzysami i chaosem hormonalnym, jest zdrowy i powoduje silniejszą tożsamość w dorosłym życiu. Znalezienie naszej tożsamości jest ważne, jeśli chodzi o myślenie o przyszłości.

Dlatego samoocena pomaga nam akceptować siebie i cenić nasze wyjątkowe cechy. Powinniśmy znać nasze słabości, ale powinniśmy również być świadomi naszych mocnych stron i pozwolić im świecić.

Nie chodzi o bycie egoistą; chodzi o bycie realistą i karmieniu własnej wartości. Poczucie własnej wartości jest oznaką szacunku dla siebie i innych. Osoba, która szanuje siebie, jest osobą, która szanuje innych. A osoba, która ceni siebie, ceni także innych.