Jak kontrolować kompulsywne zakupy?
Kompulsywne zakupy są dla wielu osób trudne do opanowania. Niektórzy mają tendencję do nabywania rzeczy, których nie potrzebują, gdyż obniża to ich poziom niepokoju. Kompulsywne zakupy stają się więc sposobem na radzenie sobie z problemami, co może mieć poważne konsekwencje.
Zaraz po uczuciu ulgi wywołanym zakupem, jednostka doświadcza poczucia winy. Niepokój wraca więc ze zdwojoną siłą. Podpowiadamy, jak radzić sobie z kompulsywnymi zakupami.
Charakterystyka kompulsywnych zakupów
Kompulsywne zakupy to przejaw zaburzeń kontroli impulsów. Zwykle nazywa się je zakupoholizmem. Mają one związek z zaburzeniami nastroju, odżywiania i osobowości. Oto główne objawy tego problemu:
- Kupowanie niepotrzebnych rzeczy.
- Niepokój i nadmierna chęć posiadania przedmiotów.
- Bezsenność powodowana pragnieniem posiadania.
- Niekontrolowana żądza kupowania.
- Natychmiastowa satysfakcja powodowana zakupem.
- Poczucie winy i niespełnienia.
Wejście w posiadanie pożądanych przedmiotów daje natychmiastową ulgę. Jednak może skutkować poczuciem winy w związku z brakiem kontroli nad potrzebą kupowania lub kupowaniem niepotrzebnych przedmiotów.
Wrażenie, że zrobiło się coś złego zmusza zakupoholików do ukrywania własnego zachowania, co może mieć nieprzyjemne konsekwencje dla budżetu rodziny. Poczucie winy może z kolei prowadzić do kolejnych zakupów, gdyż te łagodzą niepokój.
Emocje związane z zakupami i ich długofalowe konsekwencje
Złe samopoczucie często towarzyszy zakupoholikom przed dokonaniem transakcji. Wejście w posiadanie nowej rzeczy daje natychmiastową ulgę. Jest jak magiczny eliksir na kiepski nastrój.
Eliksir ten ma jednak swoje konsekwencje – kupowanie powoduje poczucie winy i złe samopoczucie, które zakupoholik może próbować zagłuszyć kolejną transakcją. To błędne koło typowe dla wszelkich uzależnień.
Staje się ono jeszcze bardziej perwersyjne skutek wzrostu tolerancji (trzeba kupować coraz więcej, by uzyskać ten sam efekt satysfakcji). Co więcej, może dojść do problemów finansowych czy nawet zaciągania pożyczek czy sprzedawania już posiadanych przedmiotów, by mieć środki na kolejne zakupy.
Jak kontrolować kompulsywne zakupy?
Przede wszystkim należy rozpocząć psychoterapię, by nauczyć się kontrolować potrzebę zakupów i wykrywać momenty, gdy ryzyko dokonywania transakcji rośnie. Może to być na przykład czas spędzany samemu w domu przed komputerem.
Kontrolowanie kompulsywnych zakupów online jest trudniejsze, gdyż oferta zdaje się nie mieć końca. Do tego dochodzi utrudniona percepcja wydawania pieniędzy.
Rodzina powinna jak najszybciej zareagować na objawy tego zaburzenia. Możliwe jednak, że to ona sama generuje emocje popychające zakupoholika do jego uzależnienia czy też obwinia go o jego postępowanie. Może to prowadzić do błędnego koła.
Podpowiadamy, jak radzić sobie z kompulsywnymi zakupami:
Unikanie korzystania z kart kredytowych
Płacenie gotówką sprawia, że mamy większą świadomość wydawanych kwot. Korzystanie z banknotów “bardziej boli”. Rozwiązanie pośrednie to karta przedpłacona. Pozwala ona na wydanie zaplanowanej kwoty bez nadmiernego obciążania budżetu.
Ustalenie maksimum zakupów na tydzień czy miesiąc
Chodzi o określenie maksymalnej sumy, jaką możemy przeznaczyć na zakupy. Nie należy jej stopniowo podnosić w celu nagrodzenia siebie samego. Lepiej wymyślić inny niezwiązany z konsumpcją sposób. Można podzielić się swoim problemem z kimś innym i zdawać raporty z naszych postępów.
Transportem publicznym do centrum handlowego
W ten sposób utrudnimy sobie proces. Będzie nas kosztował więcej czasu i nie będzie tak wygodny. Często konieczność stania w kolejkach skutecznie odstrasza od zakupów.
Kompulsywne zakupy? Kontrola wydatków Twoim przyjacielem
Podliczanie wydatków na koniec tygodnia czy miesiąca zwiększa świadomość kwot wydawanych na niepotrzebne rzeczy. Łatwiej też wtedy zidentyfikować typ artykułów, jakie kupujemy w celu ukojenie złego samopoczucia.
Miej przy sobie odliczoną kwotę
Chodzi o wychodzenie z domu z kwotą przeznaczoną na podstawowe zakupy, by zapobiec kupowaniu innych rzeczy. Wcześniejsza refleksja nie zawsze wystarcza. W stanie, który skłania do kompulsywnych zakupów wszystko może wydawać się niezbędne.
Kontrolowanie kompulsywnych zakupów to niełatwe zadanie. Jeśli jednak nie próbuje się walczyć z tym problemem, może on obniżyć jakość życia jednostki i jej rodziny. W takim przypadku konieczna jest psychoterapia.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
Black DW. (1996). Compulsive buying: a re – view. Journal of Clinical Psychiatry, 57: 50-4.
Echeburúa, E. (1999). ¿Adicciones…sin drogas? Las nuevas adicciones: juego, sexo, comida, compras, trabajo, internet. Bilbao: Desclée de Brouwer.
Gándara, J. J. (1996). Comprar por comprar. Madrid, Cauce editorial.
Monahan, P. , Black, D. W. & Gabel , J. (1995). Reliability and validity of a scale to measure change in persons with compulsive buying. Psychiatry Research, 64: 59-67.