Etap złości w czasie żałoby - czym się charakteryzuje?

Utrata bliskiej osoby wiąże się z  głęboką żałobą, a jednym z elementów tego trudnego procesu jest etap złości. Nie rozumiemy, dlaczego właśnie ta wyjątkowa dla nas osoba musiała nas opuścić. Etap złości jest niełatwym, ale naturalnym etapem żałoby.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Etap złości jest jednym z etapów żałoby. Niestety, wiele osób tkwi w nim zbyt długo. Załamują się i nie potrafią przezwyciężyć złości z powodu utraty kogoś bliskiego. Jest niezwykle trudno wydostać się z błędnego koła żalu i braku akceptacji tego, co się wydarzyło.

Szekspir powiedział, że łzy przynoszą ulgę w bólu, ale czasem trudno jest osiągnąć ten stan. Niektórzy zamieniają się w nieczułą skałę i toną we własnym żalu. Ze wszystkich opisanych przez Elisabeth Kübler-Ross etapów żałoby, właśnie etap złości i frustracji są tymi najtrudniejszymi.

To w tym okresie człowiek zaczyna przyjmować do wiadomości co się stało. Nie jest jednak jeszcze w stanie tego zaakceptować i buntuje się przeciwko tej informacji. Próbuje obarczyć kogoś winą za śmierć bliskiej osoby. Ma nieustanne poczucie niesprawiedliwości, niechęci i złości, które kotłują się w jego sercu i umyśle.

Wszystkie te intensywne odczucia szarpią człowiekiem na wszystkie strony i jest niezwykle trudno nad nimi zapanować. Czujemy w pewnym momencie, że tracimy kontrolę nad własnym życiem. Długotrwała złość zamienia człowieka w kogoś, kogo on sam nie rozpoznaje w lustrze.

Etap złości podczas żałoby

Etap złości to okres żałoby, podczas którego próbujemy wypierać informację o śmierci bliskiej osoby. Aby zrozumieć proces, jaki zachodzi wówczas w ludzkim umyśle, trzeba zdać sobie sprawę z tego, że żal i złość to instynktowne odpowiedzi na zagrożenie.

A cóż może być groźniejsze i trudniejsze od utraty kogoś ważnego? Ból towarzyszący takim wydarzeniom jest niezwykle silny i prowokuje silną reakcję mózgu.

Takie odczucia są w pełni normalne. Mimo że Dr Kübler-Ross opisała kolejne etapy żałoby, to badania przeprowadzone na Uniwersytecie Kolumbii przez doktora George’a A. Bonnano dowodzą z kolei, że każdy człowiek przechodzi przez okres żałoby na swój sposób.

Nie ma zatem w tym zakresie standardów czy norm, od których dana osoba może odbiegać w swoich uczuciach czy zachowaniach.

Warto również dodać, że istnieją pewne bardziej skomplikowane formy żałoby, jak np. zawieszony lub odwlekany żal. W obydwu przypadkach mamy do czynienia z sytuacją, w której dana osoba nie pozwala sobie na pełne przeżycie trudnych zdarzeń i nie rozwiązuje wewnętrznego problemu.

Takie postępowanie niemal zawsze prowadzi do depresji. Wróćmy jednak do naszego głównego wątku, którym jest etap złości w żałobie.

Obsesyjne myśli i pytania, na które nie ma odpowiedzi

Kiedy kogoś tracimy, pojawia się w naszych głowach mnóstwo pytań. Niektóre z tych najczęściej powtarzanych brzmią nieco jak użalanie się nad sobą, ale stanowią również odzwierciedlenie żalu, jaki nas wypełnia.

Mówimy wówczas często: “Dlaczego musiało to spotkać właśnie mojego tatę? Był przecie jeszcze młody! Tak bardzo kochał życie! Dlaczego musiał tak szybko nas opuścić?”

Tego rodzaju myśli nabierają obsesyjnego charakteru jeśli etap złości trwa u kogoś zbyt długo. Nieustanne rozmyślanie o tym, co się stało i próba znalezienia odpowiedzi lub zrzucenia na kogoś winy jest bardzo często powtarzającym się błędnym kołem w procesie żałoby.

Nadwrażliwość

Etap złości podczas żałoby często charakteryzuje się nadwrażliwością. Prosty bodziec w postaci wiadomości czy jakiegoś wydarzenia może wywrzeć na tobie nagle bardzo silne wrażenie. Twój umysł pozwala tym bodźcom rosnąć w twoich myślach do potężnych rozmiarów i wytrącać cię z równowagi emocjonalnej.

Zmiany w osobowości i temperamencie

Warto pamiętać, że złość to uczucie, które potrafi w dużym stopniu zmienić człowieka. Mogą cię zamienić w kogoś, kim nie jesteś, kogo nie lubisz i kim w ogólne nie chcesz być.

Możesz zacząć tracić motywację. Rzeczy, które dawniej sprawiały ci radość przestają być dla ciebie istotne. Twoja ciekawość świata i cierpliwość nagle wyparowują. Przestajesz szukać kontaktu z ludźmi. Co najgorsze, w czasie żałoby znika również twoja empatia ponieważ ból każe ci skupić się tylko i wyłącznie na sobie.

Apatia, fizyczny ból i łagodna depresja

Etap złości w żałobie może również prowadzić do pewnych problemów psychologicznych. Mogą się pojawić u ciebie bóle brzucha, fizyczne i psychiczne przemęczenie, bóle głowy, bezsenność i większa podatność na infekcje. Możesz nawet zauważyć u siebie objawy łagodnej depresji, która zacznie się pogłębiać jeśli nie będzie leczona.

Etap złości w czasie żałoby – jak sobie z nim radzić?

Jednym z największych zagrożeń, jakie niesie ze sobą etap złości jest potencjalnie szkodliwe zachowanie. Niektóre osoby uciekają w alkohol, hazard, lub cokolwiek innego, co pomoże im “zapomnieć” o bólu straty.

W związku z powyższym, w przebyciu tego okresu najbardziej wskazaną pomocą jest terapia. Jest to prawdopodobnie jedyne narzędzie, które może ci pomóc odzyskać kontrolę nad swoim życiem. Możesz również zastosować się do poniższych wskazówek, które pomogą ci poradzić sobie z etapem złości:

Strategie postępowania podczas etapu złości

• Ocena stanu zdrowia. Zanim zaczniesz terapię, musisz sprawdzić, czy nie występują u ciebie inne problemy zdrowotne.
• Jeśli już wybierasz się na terapię, idź z przekonaniem, że dotrwasz do jej końca.
• Pomocną techniką jest tzw. restrukturyzacja poznawcza. Stosuje się ją do określenia ograniczających i nieracjonalnych myśli. Ułatwia skanalizowanie emocji, przynosi ulgę i pozwala odnaleźć sposoby na złagodzenie silnego, emocjonalnego bólu.

Warto wspomnieć, że tego typu terapia może wyglądać różnie, w zależności od tego, jakie potrzeby ma dana osoba. Nie należy się również spodziewać, że terapia ta będzie krótka. Wychodzenie z emocjonalnego bólu to długotrwały proces wymagający zaangażowania pacjenta i terapeuty.

Dobra wiadomość jest taka, że skuteczność tej terapii jest bardzo wysoka. Pomaga ona większości osób wyjść z etapu złości w żałobie i przejść do następnych, naturalnych etapów tego procesu.