Niemiecki serial science-fiction Dark pojawi się na ekranach po raz trzeci i ostatni raz – premiera trzeciego sezonu zaplanowana jest na 27 czerwca 2020. Prestiżowy portal Rotten Tomatoes okrzyknął ten thriller najlepszym serialem platformy Netflix. Stworzyli go Baran bo Odar i Jantje Friese w 2017 roku.
Nic dziwnego – serial ten ma bardzo mocne punkty. Fantazjuje o czasie jako formie naukowej i metafizycznej jak żadna inna produkcja do tej pory, może poza Interstellar.
Fabuła prezentuje koncepcję czasu jako czegoś cyklicznego, opartego na wiecznym powracaniu, co zostało zaczerpnięte z takich prac Friedricha Nietzschego jak Tako rzecze Zaratustra i The Gay Science.
W odróżnieniu od filozofa, Dark czyni możliwym funkcjonowanie czasu w wiecznej klamrze, przez co eliminuje tradycyjne koncepcje przeszłości, przyszłości i teraźniejszości. Dlatego postacie mogą przemieszczać się w czasie i wpływać na to, co było wcześniej lub będzie później.
Fabuła Dark
Fabuła rozwija się wokół opowieści o tym, jak podróże w czasie wpływają na fikcyjne niemieckie miasteczko Widen. Pierwszy sezon rozpoczyna się w 2019 roku zaginięciem dziecka o imieniu Mikkel, który znika w leśnej jaskini.
Las ten pełen jest podziemnych dróg, a w pobliżu znajduje się elektrownia jądrowa kryjąca tajemnice, które mogą zmienić losy ludzkości.
Jeden z nastolatków zamieszanych w wydarzenia, Jonas, postanawia rozpocząć śledztwo. Najpierw odkrywa, że wszystko jest powiązane. Samobójstwo jego ojca Michaela kilka miesięcy wcześniej i możliwość, że wspomniana jaskinia pozwala przenieść się w czasie.
Poza czarną dziurą w jaskini są inne sposoby na podróże w czasie, niektóre powiązane z elektrownią jądrową, inne – nie. Widz odkrywa je jednak krok po kroku.
Cztery rodziny, jedna tajemnica
Historia dotyczy czterech rodzin z miasteczka: Kahnwald, Nielsen, Doppler i Tiedemann i rozgrywa się na trzech liniach czasowych: 1953, 1986 i 2019. Wyjściowy rok 2019 to, powiedzmy, teraźniejszość serialu.
Linie czasowe oddzielają 33 lata, a postacie przenoszą się między nimi. Dzieje się tak dzięki tunelowi czasoprzestrzennemu, który powstał prawdopodobnie w wyniku wycieku substancji z elektrowni atomowej w Widen.
Koncepcja czasu w historii ludzkości
Dark to serial o cykliczności czasu, pojawiają się jednak w nim też inne powiązane teorie. Przypomnijmy sobie pewne prądy myślowe odnoszące się do koncepcji czasu. Oto niektóre z nich:
- Teoria wiecznego powrotu to koncepcja dzielona przez wiele antycznych cywilizacji takich jak Aztekowie, Hindusi, Grecy czy Egipcjanie. Wydarzenia w obiektywnej rzeczywistości powtarzają się cyklicznie. Ta idea odzwierciedlona jest w Dark.
- Inna koncepcja czasu pojawia się w religii hebrajskiej i chrześcijańskiej, które proponują liniową koncepcję czasu przyjmowaną najczęściej za zgodną z prawdą.
- Myśliciele tacy jak Louis Auguste Blanqui czy Friedrich Nietzsche także wspominają teorię wiecznego powrotu: wydarzenia i fakty powtarzają się cyklicznie.
- Arystoteles zanegował istnienie przeszłości i przyszłości ze względu na niemożność sprawdzenia, gdzie znajdują się przeszłe wydarzenia ani dokąd zmierzają.
- Obecnie istnieją dwa kierunki rozmyślań o czasie: teoria obiektywistyczna pochodząca od Isaaka Newtona, najpopularniejsza do publikacji teorii względności Einsteina oraz teoria subiektywistyczna, zaproponowana przez Immanuela Kanta, według której czas tłumaczony jest z punktu widzenia prywatnych doświadczeń. Jest więc indywidualną konstrukcją. Koncepcja ta przekłada teorię czasu na pole psychologii.
- Teoria względności Einsteina oraz badania Stephena Hawkinga na temat czarnych dziur, które pojawiają się w Dark nie przejawiają się w życiu codziennym.
Co dzieje się z czasem w Dark
Dark korzysta z figury tunelu czasoprzestrzennego, by wyjaśnić podróże pomiędzy trzema wymiarami czasoprzestrzennymi. Rozchodzenie się energii od elektrowni jądrowej dało bowiem tunelowi szczególne moce.
Dark proponuje więc koncepcję klamry czasowej opartą na teorii wiecznego powrotu pochodzącą od Nietzschego. Takie pojęcie czasu miały starożytne cywilizacje takie jak Majowie, Hindusi, Chińczycy czy Egipcjanie.
Chociaż serial nie wskazuje na to, by można było podróżować poza ukazane w nim epoki, dwie postacie (Jonas Kahnwald i Claudia Tiedemann) wracają do przeszłości. Ich celem jest bowiem zmiana faktów i zniszczenie mechanizmu pozwalającego na przenoszenie się w czasie.
W ten sposób ukazuje się najważniejszy wątek w serialu: przeszłość wpływa na przyszłość, a przyszłość wpływa na przeszłość. Wszystko jest więc powiązane. Nie ma początku ani końca, czas toczy się kołem, w którym fakty splatają się, a wszystkie czasoprzestrzenie są połączone.