Carl Jung: biografia pioniera psychologii analitycznej

Carl Jung stworzył psychologię analityczną, próbując zgłębić tajemnicę nieświadomości i sennych symboli psychiki.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Carl Jung był jednym z najwybitniejszych psychologów w historii. Jego spuścizna jest fascynującym rodzajem alchemii, w której łączy się psychologia analityczna, zbiorowa nieświadomość, duchowość, humanizm i mitologia. Dla tego pioniera analizy snów zrozumienie psychiki oznaczało przede wszystkim rozwikłanie jaźni: uczynienie nieświadomego świadomym.

Myśląc o Jungu, często przychodzą na myśl takie pojęcia, jak archetypy, synchroniczność lub wspomniana powyżej zbiorowa nieświadomość. Jednak jedną rzeczą, którą ludzie często zaniedbują w odniesieniu do niego i innych niezwykłych postaci XX-wiecznej psychologii, jest to, że byli oni przede wszystkim wielkimi myślicielami.

Carl Jung był pod tym względem wybitną postacią. W ostatnich dniach swojego życia dokonał szeregu refleksji, które do dziś są niezwykle inspirujące. Dla niego psychologia była podstawowym narzędziem człowieka; to właśnie kanał samopoznania pomógł zrozumieć pochodzenie własnych cieni i trudnych lęków, które ograniczają życie.

Istoty ludzkie są zdolne do rozpętania najstraszniejszych wojen i najbardziej irracjonalnych konfliktów. Jednak, według Junga, poznanie psychiki, a także energii architektury naszego umysłu, pozwoli nam żyć bardziej oświeconym, szanowanym i szczęśliwym życiem. Wiedza jest objawieniem i wolnością.

Dzieciństwo Junga: kiedy jeden sen zmienia wszystko

Carl Gustav Jung urodził się 26 lipca 1875 roku w Kesswil w Szwajcarii. Jego ojciec był protestanckim duchownym, a matka, Emilie Preiswerk, spędzała większość czasu w odosobnieniu w instytucji z powodu różnych zaburzeń psychicznych.

Jung miał troje rodzeństwa, ale zmarli oni w młodym wieku. W samym środku tego ponurego scenariusza młody Carl szybko rozwinął spostrzegawczy charakter samotnika. Uwielbiał naturę, historię, filozofię i zamykanie się we własnym wewnętrznym świecie.

Coś, co było dla niego bardzo jasne od samego początku, to to, że nie chciał podążać tą samą ścieżką religijną, na którą próbowali go wprowadzić jego ojciec i dziadek. Wiedział, że czeka go inny los.

Jak zdradził po latach w kilku wywiadach, jego życie zmieniło się w wyniku snu, który miał w dzieciństwie. Śnił, że wpadł do ciemnej dziury, która prowadziła do królewskiej komnaty pałacu z wysokimi sufitami i czerwonymi dywanami. Na środku pokoju rosło ciemne, złowrogie, podobne do człowieka drzewo. W tle głos matki krzyczał na niego, by uciekał: drzewo było „ludożercą”.

Carl Jung, alienista

Od tego momentu Carl Jung uświadomił sobie, że musi zrozumieć tajemnicę snów. Pragnął zagłębić się w ich wiadomości, obrazy i symbole. Być może dlatego początkowo myślał o studiowaniu archeologii. Jednak ponieważ jego rodzina była biedna, ukończył medycynę na Uniwersytecie w Bazylei w 1900 roku.

Dopiero gdy miał rozpocząć pracę jako asystent lekarza, pojawiła się nowa okazja do zmiany. Tyle że tym razem nie było to marzenie senne, ale książka: podręcznik psychiatrii. Odnalazł w nim wyjaśnienie genezy psychozy i zaburzeń osobowości.

Jung myślał o swojej matce i potrzebie zrozumienia psychologicznej struktury istot ludzkich. Po raz kolejny więc poczuł mocną determinację: zostać alienistą (pamiętaj, że w tamtym czasie tak nazywano psychologów, którzy leczyli problemy ze zdrowiem psychicznym). Odłożył na bok swoją przyszłość jako asystent medyczny i zajął się całkiem nową nauką o niewielkim prestiżu: psychiatrią.

Fascynacja i nieporozumienia z Zygmuntem Freudem

W latach 1900-1906 Carl Jung pracował u boku Eugena Bleulera, pioniera w zrozumieniu chorób psychicznych. W tym czasie odkrył, jak pewne słowa wywołują reakcje emocjonalne u pacjentów; coś, co jego zdaniem nie stanowiło ani więcej, ani mniej niż podświadome skojarzenia, wskazówki do własnych kompleksów każdej osoby.

• Analizy te zebrał w swojej książce Studies in Word Association, pracy, którą nie wahał się wysłać innej wybitnej postaci tamtych czasów, Zygmunta Freuda.
• Freud wkrótce został mentorem Junga. Pracowali razem przez 10 lat, ale jak wyjaśnił po latach sam Jung, Freud nie miał wykształcenia filozoficznego, a rozmowy z nim były sztywne, ograniczone i pełne rozbieżności.
• Tak więc, chociaż obaj zgadzają się co do znaczenia nieświadomego świata w człowieku, Jung bronił zbiorowej idei na ten temat, podczas gdy Freud opowiadał się za indywidualną nieświadomością. Ta różnica, oprócz teorii seksualności, doprowadziła do powstania niemożliwych do pokonania nieporozumień między dwoma psychiatrami.

Psychologia analityczna i typy psychologiczne

Zerwanie więzi z osobistym i teoretycznym wszechświatem Freuda miało konsekwencje dla Carla Junga. Większość środowisk akademickich, takich jak Międzynarodowe Stowarzyszenie Psychoanalityczne, zamknęła przed nim drzwi. Jednak po załamaniu nerwowym postanowił rozwijać swoje pomysły, bronić ich i ustalać własne podejście: psychologię analityczną.

Twierdził, że dowody empiryczne nie są jedynym sposobem na dotarcie do prawd psychologicznych lub naukowych. Dla Junga dusza również odgrywała kluczową rolę w zrozumieniu psychiki. Jego główne idee to:

• Nieświadomość zbiorowa, która odnosi się do nieświadomości, którą każde pokolenie dzieliłoby równo, niezależnie od kultury. To psychiczny scenariusz, w którym sny i koszmary mają tę samą symbolikę, te same postacie i mity łączące się przez lata historii.
• Archetypy, które są konstruktami psychicznymi zamieszkującymi nieświadomość i które każdy człowiek dziedziczy. Są jak ślady osobowości, które determinują zachowanie w oparciu o postać ojca, matki lub bohatera.
• Analiza snów i interpretacja symboli pochodzących z nieświadomości była kolejnym kluczowym obszarem w dziedzictwie Junga.
• Kompleksy psychologiczne. Odnoszą się do zespołu nieświadomych uczuć, które powstają w dzieciństwie i determinują osobowość jednostki.
• Teoria osobowości. Jungowskie podejście skupia się na dwóch znaczących rodzajach osobowości: introwersji i ekstrawersji. Zdefiniował funkcje, jakie procesy takie jak doznanie, myśl, intuicja i uczucie spełniają w każdej z tych dwóch osobowości.

Carl Jung, niekonwencjonalny naukowiec

Gary Lachman wskazał w swojej biografii Junga, że większość społeczności akademickiej w tamtym czasie postrzegała go bardziej jako mistyka niż naukowca. Spędził większość swojego życia na poruszaniu się między rzeczami materialnymi i duchowymi, badając prymitywne kultury, rytuały, kosmogonię i mitologie. Zagłębił się tak bardzo, jak to możliwe, w psychiczną ciemność ludzkości, gdzie według niego leżą wszystkie odpowiedzi.

Wiele z tych objawień znalazło odzwierciedlenie w Czerwonej Księdze, dziwnym, tajemniczym i fascynującym dziele, które zostało opublikowane wiele lat po jego śmierci. Pomimo tych gnostycznych i duchowych prądów, Carl Jung został honorowym wiceprezesem Niemieckiego Towarzystwa Psychoterapii i jednym z najważniejszych psychologów XX wieku.

Pomimo tego, że nie założył żadnej szkoły psychologicznej, obecnie istnieje nurt jungowski, podejście terapeutyczne, które wykorzystuje jego metody analityczne do dalszego odkrywania tajemnic nieświadomości i głębokiej psychiki zamieszkiwanej przez archetypy.